دستگاه تنفس طیور از حفرات بینی شروع و به ریه ها و کیسه های هوایی ختم می شود و به دو بخش کلی فوقانی و تحتانی تقسیم می گردد. این دستگاه مسیر اصلی ورود عوامل بیماری زا می باشد. سبب شناسی (اتیولوژی) اکثر بیماری های تنفسی پیچیده است و گاهی عفونت هم زمان با سایر عوامل بیماری زا و پاتوژن باعث افزایش شدت بیماری می شود. پاتوژن های متنوعی از جمله انواع ویروس ها، باکتری ها و قارچ ها می توانند در طیور بیماری تنفسی ایجاد کنند. برای مثال عفونت های تنفسی ویروسی شامل آنفلوانزای طیور، نیوکاسل، برونشیت عفونی، لارنگوتراکئیت عفونی و …، عفونت های باکتریایی تنفسی شامل مایکوپلاسموز، اورنیتوباکتریوم راینوتراکئاله، کوریزای عفونی و … و عفونت های قارچی تنفسی شامل آسپرژیلوزیس می باشند.
جدی ترین و زیان بار ترین بیماری های صنعت پرورش طیور، بیماری های تنفسی می باشند.
هنگام انتخاب یک محصول بهبود دهنده تنفس برای طیور به چه ویژگی هایی باید توجه کنیم؟
- ماده موثره به کار رفته در این محصول چیست؟
- این محصول از طریق چه مکانیسمی سبب تقویت و بهبود عملکرد تنفسی می گردد؟
- تاثیرات جانبی محصول و مواد موثره آن روی ارگان های دیگر چیست؟
چه ترکیباتی می توانند سبب بهبود عملکرد تنفسی طیور شوند؟
اکثر داروهای موجود در بازار که تحت عنوان بهبود دهنده تنفس معرفی شده اند حاوی اسانس های اکالیپتوس، نعناع و رزماری می باشند اما با توجه به گران بودن اسانس طبیعی این ترکیبات، معمولا از مواد موثره مصنوعی و سنتتیک به جای مواد موثره طبیعی استفاده می شود تا از این طریق هزینه نهایی محصول هم کمتر شود اما باید به این نکته توجه داشت که طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO) در صورت استفاده از مواد موثره سنتتیک، محصول نهایی دیگر داروی گیاهی محسوب نمی شود. هم چنین با وجود اینکه این ترکیبات قادر به بهبود عملکرد تنفسی می باشند، اما میزان اثرگذاری و کارآمدی محصول نهایی به کیفیت، پایداری و مقدار ماده موثره موجود در آن بستگی دارد. از طرفی استفاده از منتول و 1و8- سینئول (اکالیپتول) در موارد التهابات گوارشی و اختلالات کبد و کیسه صفرا ممنوع می باشد. از آن جایی که بسیاری از بیماری های تنفسی هم زمان اختلالات گوارشی و سیستماتیک هم ایجاد می کنند، بنابراین کارآمدی این ترکیبات نیز کاهش می یابد. در نتیجه عمده محصولات بهبود دهنده تنفس موجود در بازار که حاوی اسانس های اکالیپتوس، نعناع و رزماری می باشند صرفا جنبه سودآوری داشته و باید به طبیعی بودن، کیفیت، پایداری و مقدار ترکیبات موثره به کار رفته در آنها توجه بیشتری نمود.
برای اطلاعات بیشتر در مورد تعاریف داروهای گیاهی اینجا کلیک کنید.
آویشن باغی
ترکیبات موثره آویشن که اثرات آن را ایجاد می کنند، تیمول و کارواکرول هستند. آویشن با کاهش سطوح پروتئین فاکتور های رونویسی NF-kB p65 و NF-kB p52 و به دنبال آن کاهش سایتوکاین های پیش التهابی (IL-8 و IL-1β) و ترشح MUC5AC در نای به بهبود اختلالات تنفسی کمک می کند. هم چنین باعث تقویت عملکرد سیستم موکوسیلیاری هم می شود و با تسهیل خروج ترشحات تنفسی به باز شدن مجاری تنفسی و تنفس کمک می کند. به علاوه آویشن با پوشش ویروس (virus envelope) تداخل ایجاد کرده و بخش هایی از ویروس که برای اتصال، نفوذ و ورود به سلول میزبان لازم هستند را می پوشاند و به این صورت اثر ضد ویروسی خود را اعمال می کند. روغن های فرار آن نیز رشد میکروبی را مهار می کنند. هم چنین آویشن با افزایش فعالیت لنفوسیت ها، ماکروفاژها و سلول های کشنده طبیعی (NK cells) و با افزایش فاگوسیتوز، سنتز اینترفرون و سطوح سرمی ایمونوگلوبولین ها منجر به تقویت ایمنی می شود و به این صورت نقش خود را در پیشگیری و درمان بیماری های تنفسی طیور ایفا می کند.
سرخارگل (اکیناسه)
گیاه اکیناسه خاصیت ضد آنفلوانزا دارد و باعث مهار هماگلوتینین و نورآمینیداز ویروس می شود که هر دو برای ورود ویروس به سلول و انتشار آن ضروری هستند. البته به طور کلی سرخارگل خاصیت ویروسیدال دارد و RNA ویروس های غشادار را نیز مهار می کند. به علاوه برخی ترکیبات موثره موجود در این گیاه اثر ضد باکتریایی اختصاصی هم دارند یعنی تنها پاتوژن های تنفسی را از بین می برند و بر فلور طبیعی پرنده تاثیری نمی گذارند. در نتیجه اکیناسه می تواند عوامل ایجاد کننده عفونت تنفسی را از بین ببرد و هم چنین با پیشگیری از عفونت های باکتریایی ثانویه از وخیم تر شدن اوضاع جلوگیری کند.
برخی از ویروس های تنفسی می توانند باعث ترشح بیش از حد و یا مزمن سایتوکاین های پیش التهابی، کموکاین ها و سایر مدیاتور ها شوند و پاسخ های التهابی بیش از حدی ایجاد کنند که خود منجر به علائم تنفسی می شود. بنابراین اکیناسه با سرکوب و یا کاهش این پاسخ های التهابی اضافی می تواند به بهبود علائم تنفسی کمک کند. هم چنین برخی ویروس ها باعث تحریک ترشح بیش از حد موکوس می شوند که علامت رایج برونشیت است. بر اساس تحقیقات انجام شده، اکیناسه جلوی این اثر منفی را نیز می گیرد.
علاوه بر گیاهان ذکر شده، یکسری گیاهان دیگر از قبیل گزنه، زردچوبه و …. هم در ترکیب برخی دارو های بهبود دهنده تنفسی به کار رفته اند اما هیچ گونه اثری بر عملکرد تنفسی ندارند و تنها به دلیل اثراتی مانند ضد التهابی، ضد میکروبی و …. از آنها استفاده شده است در نتیجه فاقد اثرگذاری کافی می باشند. باید به این نکته توجه داشت که اثرات تنفسی گیاهانی که در داروهای گیاهی بهبود دهنده تنفس استفاده می شوند، باید بر اساس منابع علمی تایید شده باشد و تنها بر اساس برخی شواهد تجاری و تجربی از آنها با هدف بهبود تنفس استفاده نشود.
داروی کاملا گیاهی بهبود دهنده تنفس ایمونو اکینامول، محصول شرکت ماکیان دام پارس، از عصاره طبیعی گیاهان اکیناسه (سرخارگل) و آویشن باغی تشکیل شده است. اثرات تنفسی این گیاهان بر اساس فارماکوپه ها و سایر منابع علمی تایید شده است. فرمولاسیون ایمونو اکینامول کاملا بر پایه مواد موثره موجود در عصاره های استاندارد آویشن باغی و اکیناسه (سرخارگل) صورت گرفته و به دلیل داشتن مواد موثره کافی و پایدار دارای اثرگذاری مناسب می باشد. برای مشاهده نتایج مطالعه فارمی آن می توانید اینجا کلیک کنید.
