تولک بری چیست

تولک بری یک فرآیند طبیعی در طیور است که در آن پرهای قدیمی خود را می ریزند و پرهای جدید رشد می کنند. تولک بری معمولاً سالانه در پرندگان بالغ اتفاق می افتد و برای حفظ سلامت و بهره وری پرندگان یک فرآیند ضروری است.

در طی فرآیند تولک بری ، پرهای قدیمی ریخته می شوند و بدن پرنده انرژی و مواد مغذی خود را به سمت رشد پرهای جدید هدایت می کند و در طی آن دستگاه تولید مثلی جوانسازی می شود. فرآیند تولک بری به طور معمول چندین هفته طول می کشد، در این مدت ممکن است پرندگان به اندازه معمول تخم نگذارند، یا ممکن است به طور کلی تخم گذاری را متوقف کنند. این به این دلیل است که بدن پرنده به جای تولید تخم، انرژی خود را به سمت رشد پر منحرف می کند.

این فرآیند پرریزی در طیور طبق الگوی خاصی به تدریج انجام می شود. به این صورت که ابتدا پر های گردن، بعد سینه، سپس بال، بعد پشت و در نهایت پر های دم می ریزند. 

اما الگو دقیق تری هم برای ریزش پر های بال وجود دارد . (از سمت پر محوری به ترتیب تا نوک بال)

فرآیند تولک بری در مرغ های تخمگذار

در اینجا یک مرور کلی از فرآیند تولک بری در مرغ های تخمگذار آورده شده است:

1. مرحله قبل از تولک: قبل از شروع فرآیند ، بدن پرنده شروع به آماده شدن برای ریختن پر می کند. در طول این مرحله، سیستم ایمنی پرنده ممکن است ضعیف شود و همچنین ممکن است تخمگذاری را متوقف کند یا تخم‌های کمتری از حد معمول بگذارد.
2. مرحله تولک فعال: پرنده در مرحله تولک فعال، پرهای قدیمی خود را می ریزد و پرهای جدید رشد می کند. این فرآیند معمولاً چند هفته طول می‌کشد، در این مدت پرنده ممکن است ژولیده یا نامرتب به نظر برسد زیرا پرهای قدیمی می‌ریزند و پرهای جدید شروع به رشد می‌کنند. پرنده همچنین ممکن است تغییراتی در اشتها داشته باشد و ممکن است به پروتئین و سایر مواد مغذی اضافی برای حمایت از رشد پر نیاز داشته باشد.
3. مرحله پس از تولک: پس از تکمیل تولک بری ، بدن پرنده انرژی خود را به سمت تولید تخم هدایت می کند و ممکن است پرنده دوباره شروع به تخم گذاری کند. ممکن است کیفیت تخم های تولید شده پس از تولک بری بیشتر از قبل باشد و پرنده ممکن است تا چندین ماه قبل از تولک بعدی به تخمگذاری با سرعت بالا ادامه دهد.

انواع تولک بری

1. تولک بری طبیعی: تولک بری طبیعی یک فرآیند طبیعی است که در پرندگان بالغ سالانه پس از فصل تولید مثل معمولا در پاییز اتفاق می افتد. در طی تولک بری طبیعی، بدن پرندگان انرژی و مواد مغذی خود را به سمت رشد پرهای جدید هدایت می کند و پرهای قدیمی آنها ریخته می شود. تولک بری طبیعی توسط هیچ عمل خاصی ایجاد نمی شود و بخشی طبیعی از چرخه زندگی پرنده است.
2. تولک بری اجباری: این فرایند با دخالت انسان ها به دلایل اقتصادی ممکن است دستخوش تغییر شود . که در آن صورت تولک بری اجباری نامیده می شود . با این حال، برخی از گروه های حمایت از حیوانات مخالف تولک بری اجباری هستند، زیرا می تواند برای پرندگان استرس زا باشد و ممکن است سلامت آنها را به خطر بیندازد.

تولک بری اجباری معمولاً با محدود کردن غذا و آب مصرفی پرندگان برای مدتی انجام می شود. این کار معمولاً با کاهش تدریجی خوراک مصرفی پرندگان در طی چند هفته انجام می شود تا زمانی که آنها فقط یک سوم جیره غذایی معمولی خود را دریافت کنند. همچنین ممکن است مصرف آب پرندگان در این مدت کاهش یافته یا محدود شود. این فرآیند می تواند در افزایش تعداد تخم های گذاشته شده توسط پرندگان پس از تولک بری موثر باشد، زیرا پرهای جدید معمولاً با افزایش تولید تخم همراه هستند. پس از تکمیل فرآیند تولک و بازگشت تدریجی پرندگان به برنامه غذایی منظم خود، تولید تخم معمولا در عرض چند هفته از سر گرفته می شود. با این حال، بسته به عواملی مانند سن و نژاد پرندگان و اثربخشی برنامه تولک مورد استفاده، ممکن است چندین هفته یا حتی ماه ها طول بکشد تا تولید تخم به سطح قبل از تولک بری  برگردد.

دلایل انجام تولک بری اجباری

تولک مرغ تخمگذار در واقع یک راهکار برای استراحت کوتاه مدت مرغ های تخمگذار پس از یک دوره طولانی تخمگذاری است. این عمل برای مرغ های تخمگذار بی خطر بوده و یک عمل اقتصادی در استفاده از گله های مرغ تخمگذار محسوب می شود. تولک مرغ تخمگذار با توجه به نوع مدیریت تولک بری و محدودیت غذایی مرغ های تخمگذار از 6 الی 8 هفته متغیر است. تولک مرغ تخمگذار چنانچه به صورت صحیح و کاربردی انجام شود موجب بهبود کیفیت تخم ها و پوسته آنها می شود همچنین شرایط افزایش تولید را فراهم می کند.

روش های تولک بری اجباری

1. خروج خوراک: اولین مرحله در فرآیند تولک بری اجباری ، کاهش تدریجی خوراک از مرغ ها در یک دوره چند هفته ای است. این کاهش در مصرف خوراک باعث ایجاد یک واکنش طبیعی در بدن مرغ می شود که انرژی را از تولید تخم مرغ و رشد پر منحرف می کند.
2. محدودیت آب: آب ممکن است در طول دوره خروج خوراک نیز محدود شود یا کاهش یابد، زیرا محدودیت آب می تواند به تشدید واکنش تولک بری و کوتاه شدن دوره تولک کمک کند.
3. کاهش روشنایی سالن: در طول دوره تولک بری، سالن ممکن است تاریک شود .کاهش میزان روشنایی به میزان 4 ساعت در روز باعث تحریک تولک بری و تنظیم ساعت فیزیولوژیک مرغ می شود.
4. بازگشت به تغذیه منظم: هنگامی که فرآیند تولک بری کامل شد، مرغ ها به تدریج به برنامه غذایی منظم خود باز می گردند. این بازگشت به تغذیه طبیعی به تحریک سیستم تولید مثل کمک می کند و مرغ ها معمولاً ظرف چند هفته دوباره شروع به تخم گذاری می کنند.

طول دوره تولک

مدت زمانی که غذا در طی تولک بری اجباری در مرغ های تخمگذار تجاری متوقف می شود بسته به برنامه خاصی که استفاده می شود متفاوت است، اما معمولاً 7 تا 14 روز طول می کشد.

اقتصادی ترین سن 70 -80  هفتگی بوده و 40 هفته بعد آنها را جهت فروش به بازار عرضه می‌کنند.

در تولک بری چه مقدار کاهش وزن مد نظر می باشد

در طی فرآیند تولک بری اجباری ، مرغ های تخمگذار تجاری معمولاً کاهش وزن بدن را در نتیجه دوره حذف غذا تجربه می کنند. مقدار کاهش وزن بسته به عواملی مانند طول دوره قطع غذا و وزن اولیه بدن پرنده می تواند متفاوت باشد.

به طور کلی، توصیه می شود که مرغ ها در طول فرآیند تولک بری حدود 10-15٪ از وزن اولیه بدن خود را از دست بدهند.

از دست دادن 25% وزن بدن در طی فرآیند تولک بری اجباری بیش از حد تلقی می شود و می تواند تأثیرات منفی بر سلامت و رفاه پرنده داشته باشد. چنین سطح بالایی از کاهش وزن می تواند منجر به تحلیل عضلانی قابل توجه، کاهش عملکرد سیستم ایمنی و سایر مشکلات سلامتی شود. علاوه بر این، کاهش وزن بیش از حد در طول دوره می تواند منجر به کاهش تولید تخم مرغ و کاهش کیفیت تخم مرغ پس از تولک بری اجباری شود.

با این حال، توجه به این نکته مهم است که همه گله های تخمگذار تجاری به یک اندازه از تولک بری اجباری  بهره نخواهند برد، و عوامل دیگری مانند سلامت کلی پرندگان، سطوح استرس و شیوه های مدیریتی نیز می توانند بر موفقیت برنامه تولک بری تأثیر بگذارند. بنابراین، مهم است که با یک متخصص تغذیه طیور یا دامپزشک مجرب مشورت کنید تا بهترین روش برای القای تولک در یک گله خاص را تعیین کنید.

وزن تخم مرغ پس از تولک بری

وزن تخم های تولید شده توسط مرغ های تخمگذار تجاری پس از تولک می تواند بسته به عواملی مانند نژاد پرنده، سن آنها و برنامه تولک خاص مورد استفاده متفاوت باشد.

به طور کلی، وزن تخم های تولید شده پس از تولک ممکن است کمی کمتر از وزن تخم های تولید شده قبل از تولک باشد. این به این دلیل است که طی فرآیند تولک، پرندگان انرژی و منابع خود را به سمت رشد مجدد پرها و بازیابی وزن بدن هدایت می کنند که می تواند به طور موقت عملکرد تولیدمثلی آنها را کاهش دهد.

با این حال، پس از پایان دوره تولک ، تولید تخم آنها باید به سطح قبل از تولک بازگردد یا حتی در برخی موارد از قبل هم  بیشتر شود.

این امکان وجود دارد که وزن تخم‌های تولید شده توسط مرغ‌های تجاری پس از تولک کمی بیشتر از وزن تخم‌های تولید شده قبل از آن باشد. این می تواند به این دلیل رخ دهد که طی فرآیند تولک، پرندگان مصرف خوراک خود را کاهش می دهند که می تواند منجر به کاهش جزئی وزن بدن شود.

کیفیت پوسته تخم مرغ پس از تولک

فرآیند تولک می تواند منجر به تغییراتی در متابولیسم کلسیم و فسفر پرندگان شود که برای تشکیل پوسته تخم مرغ مهم است. طی فرآیند تولک بری، مرغ ها انرژی و منابع را به سمت رشد مجدد پر و بدن هدایت می کنند. این می تواند منجر به پوسته های نازک تر یا ضعیف تر شود . با این حال، هنگامی که فرآیند تولک بری کامل شد ، تولید تخم مرغ و کیفیت تولید و پوسته تخم مرغ باید به سطح قبل از تولک برگردد یا حتی در برخی موارد از آنها فراتر رود. کیفیت پوسته تخم مرغ می تواند تحت تأثیر عواملی مانند تغذیه، شیوه های مدیریت و طول و شدت برنامه تولک باشد .  برای افزایش کیفیت مطلوب پوسته تخم مرغ پس از تولک بری، مهم است که برنامه تغذیه ای مناسب با سطوح کافی کلسیم و فسفر  برای گله در نظر گرفته شود . مواد مغذی مانند ویتامین D و منیزیم، شرایط با روشنایی و تهویه مناسب می تواند به حمایت از سلامت کلی گله و تخم کمک کند.

روش های تولک مرغ تخمگذار

روش های مختلفی برای تولک بری مرغ تخمگذار مورد استفاده قرار می گیرند. مهمترین این برنامه ها عبارت‌اند از:

• روش تولک بری دو دوره ای (دو سیکلی) که خود شامل برنامه های تولک بری معمولی، کالیفرنیایی و کارولینای شمالی و … می شود.
• روش تولک بری از طریق افزایش روی
• روش تولک بری از طریق کاهش سدیم
• روش تولک بری از طریق افزایش ید
• روش تولک بری از طریق ترکیب روش های مختلف
• روش تولک بری از طریق استفاده از هورمون های تولید مثل مانند پروژسترون
• روش تولک بری از طریق استفاده از محصولات دارویی مانند متالبور – اینهیبین

روش تولک بری کالیفرنیایی

روش کالیفرنیایی یک روش مرسوم برای گله های تخمگذار تجاری  بوده زیرا روشی سریع و یکنواخت در گله می باشد. در این روش دان به مدت 10 الی 14 روز به صورت کامل قطع ولی آب و کربنات کلسیم یا پودر صدف در اختیار مرغ قرار می گیرد. با حذف کامل خوراک عملکرد دستگاه تولید مثل متوقف می شود تا انرژی دریافتی صرف رشد پر ها و افزایش وزن بدن شود. بعد از آن خوراک با انرژی پایین و در طی یک دوره 5 الی 7 روزه خوراک کامل در اختیار مرغ قرار می گیرد. این تغییر در انرژی و میزان  خوراک سبب می شود تا پرنده به تدریج با شرایط غذایی خود سازگار شود و تولید مجدد را به دور از تنش ناگهانی شروع کند.

در طول دوره 28 روزه اجرایی کردن برنامه تولک بری کالیفرنیای شمالی فقط 8 ساعت در روز مرغ ها در روشنایی قرار دارند.

روش تگزاس

در این روش باور بر این است که کمبود پروتئین می تواند باعث القای تولک بری طبیعی شود به نحوی که پروتئین جیره را حدود 10% به مدت 10-14 روز کاهش می دهند و پس از آن تغذیه عادی در اختیار پرندگان قرار می گیرد. در طی دوره، کاهش تولید را داریم ولی بعد از آن شاهد افزایش تولید و رشد مجدد پر، بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ و افزایش تولید تخم می باشیم. با این حال، روش تگزاس ممکن است برای همه گله ها مناسب نباشد.

روش کانادایی

روش کانادایی به عنوان برنامه روشنایی متناوب که نیازی به قطع خوراک ندارد، نیز شناخته می شود و حدود 8-10 هفته به زمان، با دقت و نظارت بالا نیاز دارد. در این روش پرندگان تحت یک سری چرخه متناوب نوری قرار می گیرند و میزان روشنایی کاهش می یابد بدون اینکه حذف خوراک داشته باشیم که نتیجه آن کاهش میزان تولید تخم مرغ می باشد و پس از آن برنامه های روشنایی معمولی اجرا می شود. در این روش به مدت 5-7 روز روشنایی روزانه به 8 ساعت می رسد و پس از آن به 16 ساعت بازگردانده می شود. گرچه در این روش استرس کمتری به گله وارد می شود اما به دلیل متفاوت بودن پاسخ به کاهش روشنایی برای تمامی پرندگان مناسب نیست.

روش چینی

در این روش خوراک به 20%  به صورت تدریجی کاهش می یابد. برای افزایش سیستم ایمنی از گیاهان سنتی چین مانند جنسینگ و گون و شیرین بیان استفاده می شود. بعد از آن به پرندگان رژیم غذایی خاصی داده می شود که معمولاً شامل غلات و سبزیجات است. این رژیم غذایی از نظر انرژی و پروتئین محدودتر از رژیم غذایی معمولی است. روش چینی در مقیاس های بزرگ تر مورد مطالعه قرار نگرفته است اما در گله های کوچک استفاده می شود گرچه نیاز به دقت بالا و نظارت دقیق برسلامت و رفاه پرندگان دارد و به علت تهیه روزانه مکمل ها زمان بر می باشد.

این روش به علت پاسخ جزئی پرندگان به تغذیه برای تولک رفتن، برای تمامی پرنگان مناسب نیست.

روش هندی

 روش هندی یک روش سنتی بر پایه ی حذف خوراک و سپس استفاده از مکمل های گیاهی مانند سیر، زنجبیل، زردچوبه و فلفل و محدودیت جزئی خوراک با هدف تحریک سیستم ایمنی و بهبود سرعت فرایند تولک بری می باشد. این روش ممکن است برای همه گله ها مناسب نباشد، زیرا پاسخ به مکمل های گیاهی در پرندگان جزئی است. محدودیت خوراک می تواند بسته به عواملی مانند نژاد و سن پرندگان متفاوت باشد، بنابراین برای تمامی پرندگان مناسب نمی باشد.

روش اروپایی

 در این روش خوراک به تدریج کم شده و سپس حذف می شود و در طی دوره فقط آب و سنگ ریزه در اختیار پرنده قرار می گیرد و سپس جیره خاصی که پروتئین و انرژی کمتری دارد به پرنده داده می شود. در روش اروپایی تامین مواد مغذی برای به حداقل رساندن استرس مدنظر می باشد. مزیت این روش کاهش تدریجی خوراک است که باعث کاهش استرس و تامین رفاه و سلامت پرنده می شود. طول و مدت این روش بسته به سن و نژاد و هدف تولید کننده ممکن است، چند هفته تا چند ماه باشد.

روش مکزیکی

در این روش بدون محدودیت آب، خوراک به مدت 10-14 روزحذف می شود. بعد از آن خوراک با انرژی بالا که حاوی موادی مانند ذرت، کنجاله سویا و چربی طیور که سرشار از انرژی و پروتئین اند داده می شود . در این روش اساس برنامه بازگشت سریع تر پرنده به چرخه تولید می باشد. اما توجه داشته باشید که برای پرنده استرس زا است و مورد استقبال تولید کنندگان قرار نگرفته است.

روش خاورمیانه

در این روش ابتدا خوراک به تدریج کاهش می یابد و پس از آن  حذف خوراک بدون محدودیت آب را داریم و بعد از آن خوراک با پروتئین و انرژی کم در اختیار پرنده قرار می گیرد. از آنجایی که این روش چند هفته تا چند ماه ممکن است ادامه دار باشد و حالت تدریجی دارد بنابراین استرس کمتری به پرنده وارد می شود. نتیجه آن بسته به سن و نژاد گله متفاوت می باشد.

روش روسی

در این روش کاهش و حذف خوراک بدون حذف آب به مدت 7-10 روز و پس از آن جیره ای با پروتئین بالا و چربی و کربوهیدرات کم در اختیار مرغ قرار می گیرد. بدین منظور از موادی مانند کنجاله سویا و سبوس گندم که پروتئین بالایی دارند اما کم انرژی هستند استفاده می گردد. این روش باعث بهبود و تسریع دوره تولک بری می شود اما استرس بالایی را برای پرنده به همراه دارد و به همین دلیل مورد استقبال قرار نگرفته است.

روش های دیگری نیز وجود دارد مانند افزایش فیبر جیره و استفاده از هورمون ها و افزایش سدیم و استفاده کوتاه مدت با غلظت بالا از فلز روی و استفاده از دارو که ممکن است بسته به شرایط گله انتخاب شوند. هر کدام از این روش ها مزایا و معایب خاص خود را دارند. مهم است روشی را انتخاب کنید که انسانی، موثر و متناسب با نیازهای خاص پرندگان و سیستم تولید باشد. بهتر است در صورت انتخاب هر روش، جهت حمایت از فلور طبیعی دستگاه گوارش و تقویت سیستم ایمنی  و بهبود ارگان های داخلی مانند کبد و کلیه به منظور سلامت گله و تسریع در فرایند پر درآوری و عملکرد بهتر تولید بعد از دوره تولک و کاهش تلفات در حین دوره تولک از ترکیبات موثر مانند سین بیوتیک ها (MLC و سین بیوفیت پی) و دتوکسی فیکیشن ها (هپامارین) و تقویت کننده های سیستم ایمنی (ایمونوپروپوفیت) و ضد انگل ها و ضد باکتری ها (کوکسی فیت) استفاده کنیم.

نمودار تولید تخم مرغ درقبل و بعد سیکل های تولک بری

دربیان کلی، طول مدت تخمگذاری مفید در سیکل اول تولید طولانی‌تر است. درصد تولید در سیکل دوم 7-10درصد کمتر از سیکل اول است. با وجود اینکه اندازه تخم مرغ در سیکل دوم بزرگتر از سیکل اول است، اما در تلاش هستیم که تخم مرغ از لحاظ وزنی ثابت نگه داشته شود و افزایش نیابد.کیفیت پوسته در سیکل دوم نسبت به اواخر دوره اول بهتر است اما نسبت به کل دوره اول به مراتب ضعیف تر است. کیفیت محتویات داخلی تخم مرغ طی سیکل دوم تولید اندکی کمتر از دوره اول تولید است. همچنین نتیجه نهایی از دوره تولک بستگی به میزان و کیفیت تولید در سیکل اول دارد .

برنامه پیشنهادی هایلاین برای تولک بری

برای تولک بری هایلاین، دوره fasting یا گرسنگی را کوتاه تر در نظر می گیرند تا استرس و تنش ناشی برای پرنده کاهش یابد.

در محدوده ی سن 70-80  هفتگی بر اساس شرایط حاکم در گله  ابتدا مقادیر زیادی سدیم (100ppm) در آب آشامیدنی داده می شود تا تولید تخم مرغ کاهش یابد و در نهایت قطع شود. ابتدا به مدت 5 الی 7 روزقبل از شروع برنامه تولک،کربنات کلسیم افزایش و به صورت کاملا پودر شده در اختیار مرغ قرار داده می شود. توجه شود که به هیچ وجه میزان نمک افزایش نیابد. با این کار غلظت کلسیم به یک دفعه در بدن مرغ افزایش می یابد و به مکانیسم های جذب و متابولیسم کلسیم مانند مغز استخوان و کلسی تونین و ویتامین D3 و … شوک وارد می شود. بعد از آن به مدت 1-4 روز روشنایی از 16 ساعت به 24 ساعت می رسد. حال محدودیت خوراک آغاز می شود و باید 57-58 گرم خوراک به پرنده داده شود و روشنایی روزانه به 6-8 ساعت در روز می رسد. به دلیل پر ریزی و کاهش مصرف خوراک باید دمای سالن را تا 27-28 درجه افزایش دهیم. در این دوره میزان کلسیم و انرژی جیره نسبت به جیره تخمگذاری متفاوت است. هدف اصلی، کاهش وزن پرنده تا رسیدن به محدوده 1260 -1300 می باشد. در این مدت باید وزن تخم مرغ کنترل شود. سپس جیره ی تخمگذاری داده می شود و با افزایش سرانه دان و افزایش روشنایی روزانه به 12 – 16 ساعت و کاهش دمای سالن به 24 درجه تلاش می کنیم تا گله را به تولید باز گردانیم.