آدنوویروس های پرندگان (Avian adenoviruses) از خانواده ویروسی آدنوویریده (adenoviridae)، انواع مختلف طیور را در هر سنی و در سراسر دنیا آلوده می کنند و موجب بروز سندرم های مختلفی از جمله هپاتیت همراه با گنجیدگی (Inclusion Body Hepatitis= IBH)، سندرم هپاتیت – هیدروپریکاردیوم یا آنگارا (Hepatitis – Hydropericardium Syndrome = HHS) و … می شوند و خسارات اقتصادی زیادی وارد می کنند.
آدنوویروس ها هم در پرنده های سالم و هم در پرنده های بیمار یافت می شوند و ویژگی همه آنها تکثیر در هسته سلول میزبان و انتقال عمودی (از مادر به فرزند) می باشد. هم چنین این ویروس ها به مقدار زیادی از طریق مدفوع دفع می شوند و بنابراین به صورت افقی و از راه دهانی – مدفوعی نیز منتقل می شوند.
ماکیان میزبان اولیه برای برخی بیماری های ناشی از آدنو ویروس های پرندگان مثل IBH، آنگارا، زخم سنگدان آدنوویروسی (Adenoviral Gizzard Erosion= AGE)، اسپلنومگالی آدنوویروسی پرندگان (Avian Adenoviral Splenomegaly= AAS) و سندرم افت تولید تخم مرغ (Egg Drop Syndrome= EDS) محسوب می شوند. تمام این بیماری ها توسط گونه های مختلف جنس آدنوویروس ایجاد می شوند.
اخیرا IBH و HHS به طور گسترده ای در گله های گوشتی بسیاری از کشور ها از جمله ایران، پاکستان، هند، اسپانیا، ژاپن و … شایع شده اند و بیشتر به صورت اپیدمی رخ می دهند تا اسپورادیک (تک گیر). بنابراین تلفات و کاهش رشد قابل توجه ناشی از این دو بیماری، علی رغم واکسیناسیون گسترده، منجر به خسارات اقتصادی وسیعی گشته است.
هپاتیت همراه با گنجیدگی (IBH)
IBH اولین بار در 2 گله جوجه گوشتی با تلفات بالا در سال 1963 میلادی در ایالات متحده آمریکا شناسایی شد. در ایران نیز در بسیاری از استان ها از جمله استان خراسان رضوی، گلستان، اصفهان، فارس، قم، مرکزی و …. مشاهده گردیده و در سال های اخیر شیوع آن بیشتر شده است. در گذشته ویروس هپاتیت همراه با گنجیدگی به عنوان پاتوژن ثانویه و فرصت طلب شناخته می شد که به خصوص به طور هم زمان با بیماری های تضعیف کننده ایمنی مثل بیماری بورس عفونی (گامبورو)، کم خونی عفونی ماکیان، ویروس رتیکولواندوتلیوز پرندگان، ویروس لوکوز پرندگان و مایکوتوکسین ها بیماری بروز می کرد. اما در گسترش های اخیر IBH در سراسر دنیا، این ویروس به عنوان یک پاتوژن مستقل و اولیه عمل کرده و موجب هپاتیت و مرگ ناگهانی (تا 30%) جوجه های گوشتی در سن 3 تا 5 هفته گشته است. پیک تلفات در شیوع های IBH پس از 3 تا 4 روز اتفاق می افتد و می تواند تا 10% و در برخی موارد (به خصوص هنگام حضور عفونت های هم زمان در گله) تا 30% نیز برسد. این بیماری در جوجه های به سن 7 تا 10 روز و جوجه بوقلمون های 1 روزه نیز گزارش شده است، با این حال عمدتا جوجه های به سن 3 تا 5 هفته را درگیر می کند. هپاتیت همراه با گنجیدگی می تواند جوجه های گوشتی، مرغ های تخم گذار و مادر را درگیر کند، اما تلفات در جوجه های گوشتی به دلیل اختلالات متابولیک شدید و آسیب کبد و پانکراس، بیشتر است. علائم بالینی این بیماری در جوجه ها شامل افسردگی، کاهش مصرف خوراک و پر های ژولیده می باشد. ضایعات کبدی اصلی در IBH رنگ پریدگی، شکنندگی، بزرگ و متورم شدن کبد، نکروز های کانونی سفید رنگ و در موارد خاص خون ریزی های پتشی یا اکیموزی روی کبد می باشد. گلومرولونفریت و کلیه های متورم نیز در این بیماری دیده می شوند. هم چنین آتروفی (تحلیل) بورس فابریسیوس و تیموس، آپلازی مغز استخوان و هپاتیت مشاهده می گردند.
علائم IBH در طیور:
- افسردگی
- کاهش مصرف خوراک
- پر های ژولیده
- کبد رنگ پریده، شکننده، بزرگ و متورم
- نکروز کانونی سفید رنگ و یا خون ریزی های پتشی یا اکیموزی روی کبد
- گلومرولونفریت و کلیه های متورم
- تحلیل بورس فابریسیوس و تیموس
- آپلازی مغز استخوان
سندرم هپاتیت – هیدروپریکاردیوم یا آنگارا (HHS)
آنگارا اولین بار در پاکستان در سال 1987 میلادی، به صورت تلفات بالا و ناگهانی جوجه های گوشتی به سن 3 تا 6 هفته مشاهده شد. این بیماری از سال 1399 وارد ایران شد و در سراسر کشور از جمله استان های اردبیل، آذربایجان شرقی، مرکزی، کرمان و…. شایع شده است. علائم بالینی این بیماری رشد ضعیف، بی حالی، افسردگی، جمع شدن جوجه ها کنار هم، پر های ژولیده و فضولات موکوسی زرد رنگ می باشد. در طیور مبتلا به آنگارا کبد بزرگ و متورم، رنگ پریده، شکننده و هموراژیک همراه با گنجیدگی های داخل هسته ای، ادم ریوی و کلیه های متورم با توبول های متسع مشاهده می شود. همه این علائم مشابه IBH، اما شدیدتر می باشند. تفاوت اصلی بین این دو بیماری حضور هیدروپریکاردیوم واضح و مشخص در HHS است که یک مایع شفاف و کاهی رنگ در کیسه پریکارد جمع می شود. ویژگی های کلینیکال پاتولوژی این بیماری نیز عبارتند از آنمی شدید و کاهش قابل توجه تمام فاکتور های خونی و افزایش بتاگلوبولین. هم چنین سطوح آلبومین در سرم تغییر می کند. وقتی که فشار اسمزی پلاسمای کلوئیدی کاهش می یابد، مایع به کیسه پریکارد نشت می کند. در این بیماری سطوح سرمی اوریک اسید، پتاسیم، کلسیم و تری گلیسیریدها افزایش و گلوکز خون و پروتئین های پلاسما کاهش می یابند. که کاهش پروتئین های پلاسما می تواند دلیل افزایش مایع در کیسه پریکارد و شکم باشد. در پرنده های طبیعی، فعالیت آنزیم های آسپارتات آمینو ترانسفراز، آلانین آمینو ترانسفراز و کراتین فسفو کیناز در سرم پایین است در حالیکه در پرنده های درگیر آنگارا فعالیت این آنزیم ها افزایش می یابد. تمام این تغییرات نشان دهنده این موضوع است که در HHS قلب، کبد و کلیه درگیر می شوند.
علائم آنگارا در طیور:
- رشد ضعیف
- بی حالی و افسردگی
- جمع شدن جوجه ها کنار یکدیگر
- پر های ژولیده
- فضولات موکوسی زرد رنگ
- کبد بزرگ و متورم، رنگ پریده، شکننده و هموراژیک همراه با گنجیدگی های داخل هسته ای
- ادم ریوی
- کلیه های متورم با توبول های متسع
- هیدروپریکاردیوم
- افزایش فعالیت آنزیم های آسپارتات آمینو ترانسفراز، آلانین آمینو ترانسفراز و کراتین فسفو کیناز در سرم
مشکلات درمان و واکسیناسیون
آنگارا و IBH درمان اختصاصی ندارند و به دلیل قدرت انتقال بالا، تلفات زیادی بر جای می گذارند. اقدامات امنیت زیستی و واکسیناسیون از جمله روش های کنترل و پیشگیری بیماری می باشند. با این حال کیفیت پایین واکسن ها، سروتیپ های مختلف ویروس، تیتر پایین آنتی بادی در گله های مادر و عدم محافظت نتاج در برابر بیماری و عدم رعایت تمام و کمال اقدامات امنیت زیستی، علل شیوع گسترده این دو بیماری در کشور می باشند.
به دنبال ممنوعیت و محدودیت مصرف ترکیبات آنتی بیوتیک و شیمیایی در خوراک حیوانات، رشد و توسعه چشمگیری در حوزه داروهای گیاهی مشاهده شد. مطالعات فراوانی نشان دادند که ترکیبات موثره گیاهی می توانند با اهداف پیشگیری ،درمان و تحریک رشد استفاده شوند که به دلیل بی خطر بودن و ایمنی، جایگزین های مناسبی برای ترکیبات شیمیایی خواهند بود.
داروهای هپامارین (بهبود دهنده عملکرد کبدی) و لاوارن (بهبود دهنده عملکرد کلیوی) محصول شرکت دانش بنیان ماکیان دام پارس، فرموله شده بر پایه ترکیبات موثره گیاهی هستند که از طریق بازسازی، بهبود عملکرد و درمان ضایعات کبدی و کلیوی ناشی از بیماری های آنگارا و IBH، در پیشگیری و کنترل این بیماری ها موثرند.
اثرات هپامارین بر IBH و HHS
داروی هپامارین بر پایه ترکیبات موثره گیاه خار مریم استانداردسازی شده است. گیاه خار مریم (Silybum marianum) از رده دو لپه ای ها، راسته گل مینا و تیره کاسنیان می باشد. میوه و دانه های این گیاه دارای خواص درمانی به خصوص خاصیت آنتی اکسیدانی و حفاظت از کبد می باشند. از زمان های قدیم این گیاه برای درمان اختلالات کبد و کیسه صفرا، زردی و اختلالات متابولیک که کبد را تحت تاثیر قرار می دهند، استفاده میشده است. هم چنین دارای اثرات تقویت کنندگی ایمنی و تحریک رشد نیز می باشد.
فعالترین جزء گیاه خارمریم، سیلیمارین است که در دانه های آن وجود دارد و ماده موثره اصلی در حفاظت از کبد است.
عصاره سیلیمارین حاوی سیلیبینین است که مخلوطی از فلاونولیگنان های سیلیبین A و سیلیبین B می باشد. سیلیمارین و سیلیبینین ورود ویروس به سلول، اتصال، سنتز پروتئین و انتقال ویروس را مهار کرده و بدین صورت اثر ضد ویروسی خود را ایفا می کنند. می توان گفت ویژگی آنتی اکسیدانی سیلیمارین نیز در خاصیت ضد ویروسی آن موثر است. هم چنین گزارش هایی هم حاکی از اثر ضد ویروسی مستقیم سیلیبین وجود دارد. در واقع سیلیبین سطوح برخی رادیکال های آزادی که در طی بیان ژن ویروسی تولید می شوند، را کاهش می دهد و از این طریق در تولید پروتئین های ضروری برای تکثیر ویروس تداخل ایجاد می کند. به علاوه سیلیمارین با تقویت ایمنی هم به حذف ویروس کمک می کند.
نقش های سیلیمارین در حفاظت از کبد عبارتند از:
- تنظیم ایمنی
- مهار رادیکال های آزاد
- تقویت فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی
- کاهش استرس اکسیداتیو
- اثرات ضد فیبروزی
- اثرات ضد التهابی
- پایدار کردن غشای سلولی
- سنتز پروتئین و DNA و بازسازی بافت کبدی
سیلیمارین عمدتا به واسطه ویژگی های ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و تحریک بازسازی (رژنراسیون) سلول های کبدی، نقش خود را در حفاظت از کبد ایفا می کند.
آسیب های کبدی از هپاتیت حاد تا کارسینومای کبدی متغیر هستند، که می توانند در اثر پاسخ های ایمنی، التهاب، نکروز، فیبروز، آپوپتوز، تغییر بیان ژن، بازسازی و ایسکمی اتفاق بیفتد. بنابراین سیلیمارین با اثرات تنظیم ایمنی، آنتی اکسیدانی، آنتی پرولیفراتیو، ضد فیبروزی و ضد ویروسی خود می تواند با این مشکلات مقابله کند.
سیلیمارین وارد چرخه روده ای – کبدی شده و از پلاسما به صفرا منتقل می شود و سپس در هپاتوسیت ها تجمع می یابد. بنابراین توانایی سیلیمارین در بازسازی سلول های کبدی از طریق افزایش سنتز RNA و DNA افزایش می یابد. هم چنین از آنجاییکه سیلیمارین ماهیتی استروئیدی دارد، ساختار غشای خارجی هپاتوسیت ها را تغییر داده و در نتیجه جلوی ورود مواد مضر به سلول را می گیرد. به علاوه سیلیمارین با مکانیسم های 1) کاهش تشکیل رادیکال های آزاد از طریق مهار آنزیم های تولید کننده گونه های فعال اکسیژن (ROS) و یا بهبود استحکام میتوکندری در شرایط پر استرس، 2) کاهش پاسخ های التهابی از طریق مهار مسیر های وابسته به فاکتور NF-κB و 3) حفظ تعادل اکسیداسیون – احیا داخل سلول با فعال کردن طیف وسیعی از آنتی اکسیدان های آنزیمی (SOD, GPx, CAT) و غیر آنزیمی (ویتامین C و E و گلوتاتیون)، عملکرد آنتی اکسیدانی خود را بروز می دهد. مکانیسم دیگر سیلیمارین تنظیم گیرنده ها و ناقلین در غشای سلولی می باشد مثل ناقلین ABC (نقش کلیدی در ترشح صفرا)، پمپ های خروج نمک های صفراوی و پپتید های ناقل برداشت آنیون ارگانیک (نقش اساسی در حذف و فارماکوکینتیک داروها)
مصرف سیلیمارین به طور قابل توجهی میزان آنزیم های کبدی ALT، AST، GGT و ALP را که شاخص های استرس و آسیب کبدی هستند، در سرم کاهش می دهد.
از این رو داروی هپامارین، علاوه بر دارا بودن اثرات ضد ویروسی و جلوگیری از تکثیر آدنوویروس ها و کمک به حذف آنها، از کبد نیز در برابر آسیب های ناشی از این ویروس محافظت کرده و در بازسازی و حفظ عملکرد آن موثر است.
برای اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.
برای خرید محصول اینجا کلیک کنید.
جهت دریافت مشاوره تخصصی اینجا کلیک کنید.
اثرات لاوارن بر IBH و HHS
داروی لاوران بر پایه ترکیبات موثره گیاهانی از جمله گزنه استانداردسازی شده است. گزنه گیاهی چند ساله با برگ های خاردار متعلق به خانواده گزنه ها (Urticaceae) می باشد که در همه جا یافت می شود. بیش از 2هزار سال است که از خواص درمانی گزنه استفاده می شود. فلاونوئید ها، تانن ها، ترکیبات فرار، اسید های چرب، پلی ساکارید ها، ایزولکتین ها، استرول ها، ترپن ها، پروتئین ها، ویتامین ها (مقادیر زیاد ویتامین C، پیش ویتامین A، ویتامین های B کمپلکس، E و K) و مواد معدنی (روی، آهن، پتاسیم و …) ترکیبات شیمیایی اصلی گزنه محسوب می شوند. این گیاه دارای اثرات ضد التهابی، آنتی اکسیدانی، ضد دردی، محرک ایمنی، پیشگیری از عفونت ها و …. می باشد. گزنه، شناخته شده ترین گیاهی است که از دیرباز در درمان عفونت ها و بیماری های کلیه و مجاری ادراری کاربرد داشته است.
فعالیت آنتی اکسیدانی گزنه در محافظت از کلیه نقش اساسی دارد. ترکیبات فنولی موجود در گزنه عمدتا مسئول خاصیت آنتی اکسیدانی آن می باشند. گزنه گونه های فعال اکسیژن را خنثی می کند، سیستم دفاع آنتی اکسیدانی بدن را تقویت کرده و پراکسیداسیون لیپید را کاهش می دهد و از این طریق باعث کاهش میزان کراتینین سرم می شود.
گزنه با مهار تولید سایتوکاین ها، سیکلواکسیژناز و لیپواکسیژناز اثر ضد التهابی خود را نشان می دهد. عصاره این گیاه با مهار بیوسنتز آنزیم های آبشار آراشیدونیک اسید، به خصوص سیکلواکسیژناز های 1 و 2، تولید پروستاگلاندین ها و ترومبوکسان را سرکوب می کند. هم چنین کافئیل مالیک اسید موجود در گزنه، با مهار نسبی آنزیم 5 – لیپواکسیژناز، متابولیسم و تولید آراشیدونیک اسید (مولکول پیش التهابی) را مهار می کند. فنولیک اسید موجود در گزنه نیز باعث مهار سنتز لوکوترین B4 می شود. هم چنین عصاره گزنه غلظت TNF-α و اینترلوکین1 (IL-1) – دو سایتوکاین پیش التهابی که ترشح آنها در خون توسط لیپو پلی ساکارید ها تحریک می شود – را کاهش می دهد.
ترکیبات موثره گیاه گزنه مثل کافئین، مالیک اسید و کلروژنیک اسید موجب افزایش حجم و جریان ادرار و در نتیجه کاهش احتباس ادرار می شوند و به بهبود و درمان التهاب و بیماری های کلیوی نیز کمک می کنند.
گزنه در مقایسه با سایر گیاهان سبز رنگ، آمینو اسید های بیشتری دارد و غنی از لیزین، متیونین و گلوتامین است، که برای رشد اهمیت زیادی دارند. هم چنین حاوی مقادیر زیاد اسید های چرب دارای چند حلقه غیر اشباع می باشد، که نیمی از آنها لینولئیک اسید (اسید چرب امگا 6) هستند که علاوه بر عملکرد آنتی اکسیدانی، سبب تقویت سیستم ایمنی شده و مقاومت بدن را به عفونت های باکتریایی و ویروسی افزایش می دهد.
مصرف گزنه در خوراک طیور موجب تقویت رشد و عملکرد جوجه های گوشتی و افزایش تخم گذاری در طیور تخم گذار می شود.
فرمولاسیون اختصاصی داروی لاوارن، با دارا بودن اثرات ضد ویروسی و تقویت سیستم ایمنی، از ابتلا به بیماری های ویروسی آنگارا و IBH پیشگیری گرده با اثرات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی خود منجر به بهبود نفریت و التهاب کلیه ناشی از این بیماری ها می گردد. از طرفی لاوارن در رشد و تقویت عملکرد جوجه ها نیز کمک کننده خواهد بود.
برای اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.
برای خرید محصول اینجا کلیک کنید.
جهت دریافت مشاوره تخصصی اینجا کلیک کنید.
پروتکل پیشنهادی استفاده از دارو های هپامارین و لاوارن در گله های درگیر آنگارا و IBH به منظور کنترل بیماری و جلوگیری از تلفات ناگهانی و شدید در گله:
با شروع علائم 500 سی سی لاوارن + 250 سی سی هپامارین همزمان در 1000 لیتر آب به مدت 5 روز
در ادامه 250 سی سی لاوارن + 500 سی سی هپامارین همزمان در 1000 لیتر آب به مدت 5 روز
و جهت پیشگیری 250 سی سی لاوارن + 250 سی سی هپامارین همزمان در 1000 لیتر آب روزانه 12 ساعت مصرف گردد.
با توجه به این موضوع که خیلی از موارد ابتلا به HHS و IBH هم زمان با بیماری های تضعیف کننده ایمنی می باشند و یا به طور کلی برای تقویت ایمنی طیور به منظور افزایش مقاومت در برابر این بیماری های ویروسی، می توان از محصول کاملا طبیعی تقویت کننده سیستم ایمنی ایمونوپروپوفیت استفاده نمود. این محصول با تقویت ایمنی سلولی و همورال علاوه بر پیشگیری از این بیماری های ویروسی، در صورت ابتلا نیز دفع و انتشار ویروس و در نتیجه گردش بیماری در گله را کاهش می دهد و به بهبود سریع تر بیماری نیز کمک می کند.
برای اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.
برای خرید محصول اینجا کلیک کنید.
جهت دریافت مشاوره تخصصی اینجا کلیک کنید.
