صنعت تخم مرغ به دلیل تغییرات تکنولوژیکی، تشکیل سازمان های نظارتی و تقاضای فزاینده بازار و مصرف کنندگان دائما در حال تغییر است. از آن جایی که تخم مرغ حاوی تمام اسیدهای آمینه ضروری، اسیدهای چرب، ویتامین ها و مواد معدنی به جز ویتامین C است یک منبع فوق العاده غذایی به شمار می آید.
از طرفی کیفیت پوسته تخم مرغ نیز از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که ایمنی غذایی تخم مرغ به آن وابسته است. در واقع هر گونه تغییر در کوتیکول یا پوسته تخم مرغ ها، احتمال آلودگی باکتریایی را بیشتر می کند.
به صورت میانگین، 6-8٪ از کل تولید را، تخم مرغ هایی با پوسته آسیب دیده تشکیل می دهند. این درصد ممکن است تا پایان دوره تخم‌گذاری (65 تا 70 هفتگی) تا 30-20 درصد هم افزایش پیدا کند.
این تخم مرغ ها را نمی توان به بازار عرضه کرد و به همین خاطر زیان اقتصادی قابل توجهی به صنعت تولید تخم مرغ وارد میشود. در این مقاله، با بررسی تمام عوامل موثر بر کیفیت پوسته تخم مرغ و ارائه راه حل، سعی میکنیم شما را در راستای کاهش این خسارت یاری کنیم.
مواد تشکیل دهنده پوسته تخم مرغ چیست؟
پوسته تخم مرغ عمدتاً از یک ماتریکس کلسیمی که بر روی چارچوبی از مواد آلی قرار دارد، تشکیل شده است و به نسبت بسیار کمتر مواد معدنی‌ای مانند منیزیم، روی، منگنز، آهن و غیره دارد.
از کجا بدانیم کیفیت پوسته تخم مرغ خوب است؟
در صورتی که ضخامت پوسته تخم مرغ معقول باشد، تعداد تخلخل ها بیش از حد نباشد، ترکی روی پوسته دیده نشود و پوسته تخم مرغ صاف، یک رنگ و تمیز باشد؛ گفته میشود که آن تخم مرغ از کیفیت بالایی برخوردار است.
چه عواملی بر کیفیت پوسته تخم مرغ اثر می گذارند؟
-
نژاد
در برخی نژادها رسوب کلسیم سریعتر از سایرین اتفاق می افتد و در نتیجه کیفیت پوسته تخم مرغ بهتر است.
-
سیستم نگهداری پرندگان
نوع سیستم نگهداری پرندگان بر کیفیت پوسته تخم مرغ تاثیر مستقیم دارد. برای مثال طیوری که در محیط رو باز نگهداری می شوند با بارندگی دچار اضطراب شده و کیفیت پوسته تخم آن ها کاهش می یابد.
-
بیماری
بیماری نیوکاسل، برونشیت عفونی، آنفلوانزای پرندگان با حدت کم، سندرم کاهش تولید تخم مرغ، مایکوپلاسما گالی سپتیکوم، مایکوپلاسما سینوویا و پنوموویروس پرندگان بر کیفیت پوسته تخم مرغ اثرات سوء دارند.
-
سن
با افزایش سن به تدریج کیفیت پوسته تخم مرغ کاهش می یابد. زیرا مقدار مواد معدنی در طول چرخه تولید ثابت می ماند (تقریباً 6 گرم)، در حالی که اندازه تخم مرغ با افزایش سن کمی افزایش (از 60 تا 67 گرم) می یابد.
-
استرس
استرس ها می توانند باعث کاهش کیفیت پوسته تخم مرغ بشوند. برای کسب اطلاعات جزئی تر به انواع استرس در طیور مراجعه کنید.
-
میزان کلسیم و فسفر
پوسته تخم مرغ حاوی حدود 2 گرم کلسیم و 20 میلی گرم فسفر است. حدود 50 تا 60 درصد از این کلسیم با رژیم غذایی و بخش دیگر از طریق استخوان ها به دست می آید. سطح بالای فسفر خون باعث مهار آزاد شدن کلسیم از استخوان می شود. سطح بالای کلسیم نیز باعث افزایش PH روده می شود که در نتیجه جذب فسفر را کاهش میدهد. بنابراین میزان کلسیم و فسفر بر هم موثر است.
هر گونه تغییر در مقدار کلسیم و فسفر بر کیفیت پوسته تخم مرغ تاثیر می گذارد.
-
اندازه ذرات کلسیم
کیفیت پوسته تخم مرغ با بهبود اندازه ذرات کلسیم بهبود می یابد. اندازه ایده آل ذرات کلسیم از 2 تا 4 میلی متر متغیر است.
-
ویتامین D3
متابولیت های ویتامین دی (1، 25 دی هیدروکسی D3) برای جذب کلسیم ضروری هستند و در کبد و کلیه سنتز می شوند.
-
دمای محیط
افزایش دمای محیط باعث کاهش کیفیت پوسته تخم مرغ می شود. هنگامی که دمای محیط افزایش می یابد، پرندگان شروع به نفس نفس زدن می کنند. این کار باعث کاهش سطح CO2 در خون و ایجاد آلکالوز تنفسی می شود. آلکالوز تنفسی در دسترس بودن کلسیم را کاهش می دهد و باعث میشود PH خون قلیایی شود. این اختلال در تعادل اسید و باز باعث ایجاد نرم شدن پوسته تخم مرغ در تابستان می شود.
به علاوه در دمای بالا (بیش از 27 درجه سانتی گراد)، مصرف خوراک کم می شود، بنابراین ضخامت پوسته به طور موقت کاهش می یابد.
تحت استرس گرمایی، خون بیشتری به سمت بافت‌های محیطی جریان می‌یابد و باعث کاهش جریان خون به سمت مجرای تخمک میشود. همین امر باعث کاهش کیفیت پوسته تخم‌مرغ میشود.
-
PH روده
جذب فسفر در pH 5.5-6.0 خوب است اما در PH بیشتر از 6.5، کاهش پیدا میکند. وجود اسیدهای چرب آزاد زیاد در رژیم غذایی باعث کاهش pH و اختلال در جذب کلسیم و فسفر می شود.
-
زمان تخم گذاری
اگر تخم در اوایل روز یا در دوره نوری گذاشته شود، پوسته تخم مرغ هم ضخیم تر خواهد بود.
-
تولک بری پرنده
در این مورد می توانید رپورتاژ جامع و کامل “مروری بر تولک بری پرندگان” را بخوانید.
-
تغذیه
پوسته تخم مرغ در رژیم غذایی سورگوم نسبت به رژیم غذایی مبتنی بر گندم یا جو شکننده تر است. سطوح بالای کلسیم و فیتات در رژیم غذایی باعث کاهش دسترسی به مواد معدنی به ویژه منگنز و روی می شود. فیتات در جیره باعث کاهش دسترسی به فسفر می شود. بنابراین افزودن آنزیم فیتاز به جیره می تواند کیفیت پوسته تخم مرغ را بهبود ببخشد.
-
مایکوتوکسین ها
از آنجا که آفلاتوکسین ها سمومی هستند که به کبد و کلیه ها حمله می کنند؛ میتوانند با ایجاد اختلال در متابولیسم ویتامین D توانایی پرندگان را برای جذب کلسیم جیره و استفاده از آن در پوسته تخم مرغ را کاهش دهد. به علاوه مایکوتوکسین زرالنون به کلسیم متصل می شود و در دسترس بودن کلسیم را کاهش میدهد.
-
اثر آنتی بیوتیک ها
این اثر متغیر است، به عنوان مثال داروهای سولفا بر کیفیت پوسته تخم مرغ تاثیر می گذارد، اما تتراسایکلین تاثیر مفیدی بر کیفیت پوسته تخم مرغ دارد.
-
نورپردازی در محیط
به طور کلی زمان روشنایی و تاریکی سالن باید حساب شده و منظم باشد. به طور معمول تشکیل تخم در طول دوره ی روشنایی باعث تقویت پوسته تخم مرغ میشود.
راه حلی برای افزایش کیفیت پوسته تخم مرغ
بهتر است پیش از هر چیز عاملی که باعث کاهش کیفیت پوسته تخم مرغ شده بیابید و آن را رفع کنید. ضمن اصلاح مدیریت فارم، استفاده از سه گانه ی دارویی “سین بیوفیت پی، سین بیوتیک MLC و کوکسی فیت” پیشنهاد میشود.
برای کسب اطلاعات بیشتر به این صفحه مراجعه کنید.
جمع بندی
کیفیت پوسته تخم مرغ عامل مهمی برای ایمنی غذایی مرتبط با تخم مرغ است. تولید تعداد مناسب تخم مرغ با کیفیت پوسته بالا، چالشی مهم برای صنعت طیور تخمگذار است که از طریق انتخاب ژنتیکی درست مرغ ها میسر میشود. با این حال، نقش تغذیه، حفظ سلامت روده، استفاده از داروهای مناسب، ارتقاء ایمنی و مدیریت صحیح مرغداری نیز تاثیر به سزایی در این روند خواهند داشت.
