جرب قرمز طیور یا درمانیسوس گالینه (Dermanyssus gallinae) یکی از رایج ترین انگل های خونخوار مرغ و بوقلمون در سراسر دنیا است که سالانه حدود 130 میلیون یورو به صنعت تولید تخم مرغ خسارت وارد میکند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. متاسفانه حدود 90 درصد از گله های تخمگذار تجاری ایران به دلیل آلودگی به این انگل متحمل خسارت شدیدی می شوند.
این انگل در تمام طول سال (به ویژه در ماه های گرم تابستان) به طیور حمله میکند. گرما شرایط ایده آلی برای بقاء جرب قرمز طیور فراهم می کند. بنابراین باید اواخر بهار و در طول تابستان انتظار تکثیر و شیوع جرب قرمز را داشته باشیم.
ویژگی های ظاهری جرب قرمز طیور
جرب قرمز طیور حدود 1/5 میلیمتر اندازه دارد، بنابراین با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است. این جرب میتواند بر اساس مرحله خونخواری، سه رنگ مختلف داشته باشد:
- قرمز (بلافاصله بعد از خونخواری)
- خاکستری (در حالت عادی)
- قهوه ای (بعد از هضم و کاتالیز گلبول های قرمز و تولید هموسیدرین)
چرخه زندگی جرب قرمز طیور
چرخه زندگی جرب قرمز از مرحله تخم تا جرب بالغ بسته به دمای محیط، بین هفت تا چهارده روز طول می کشد و شامل ماحل زیر است:
- تخم: طی 2 تا 3 روز به لارو تبدیل میشود.
- لارو: طی 1 تا 2 روز به پوتونیمف تبدیل میشود.
- پروتونیمف (Protonymph): خونخوار است و طی 1 تا 2 روز به مرحله بعدی نیمف تبدیل میشود.
- دوتونیمف (Deutonymph): خونخوار است و طی 2 تا 3 روز به مرحله بالغ میرسد.
- بالغ: فرم بالغ خونخوار و قبل از تغذیه از خون طیور خاکستری رنگ است.
از آنجایی که جرب قرمز طیور شب‌زیست است، روز را در شکاف‌های مرغداری پنهان میشود و شب ها بیرون می آید. هر 2 تا 4 روز یک بار، در تاریکی به طیور حمله میکند و حدود 30 تا 60 دقیقه خونخواری میکند. بقیه اوقات در لابه لای شکاف های مرغداری به سر میبرد. متاسفانه این انگل میتواند بیش از 8 تا 10 ماه در شکاف های کوچکتر از 2 میلیمتر مرغداری بدون غذا زنده بماند و به هضم خون، جفتگیری و تخم گذاری بپردازد.
نشانه ها و تبعات درگیری گله با جرب قرمز طیور
- وجود جرب های خاکستری/قرمز (به ویژه در شکاف ها یا روی تخم ها)
- کم خونی و رنگ پریدگی
- افزایش استرس در گله و ناآرامی
- کاهش تولید تخم مرغ (15-20%)
- کاهش کیفیت تخم مرغ
- وجود لکه های خون روی تخم مرغ ها
- خارش شدید و پر کنی (کانیبالیسم)
- کاهش پاسخ ایمنی و تولید آنتی بادی بعد از واکسیناسیون
- کاهش ضریب تبدیل غذایی
- مشکلات پوستی شدید
روش های مقابله با جرب قرمز طیور
روش های مختلفی برای مقابله با جرب قرمز طیور وجود دارد که به صورت خلاصه در جدول زیر ارائه شده است. برخی از مزایا و معایب هر شیوه در مقابل آنها ذکر شده است. میتوانید برای راهنمایی بیشتر در مورد خرید محصول به ویژگی های ضد جرب قرمز خوب مراجعه کنید.
| روش‌های سنتی | روش فیزیکی | افزایش دما | میتوان با افزایش دما به بالای 45 درجه سانتی گراد جرب ها را از بین برد. در این روش احتمال آسیب دیدن تجهیزات وجود دارد و هزینه زیادی هم دارد. ضمن این که دما به صورت یکسان به همه جا نمیرسد. |
| تغییر در نور | این روش به صورت تئوری میتواند مفید باشد اما در شرایط فارم عملاً غیر ممکن است. | ||
| مواد معدنی | میتوان از سیلیسیوم دی اکسید، خاک دیاتومه و کائولین بهره برد. منتها این مواد پودری هستند و میتوانند به دستگاه تنفسی پرنده صدمه بزنند. همچنین رطوبت سالن مانع از اثرگذاری این مواد میشود. | ||
| روش شیمیایی | سموم کشاورزی | میتوان از سموم کشاورزی گروه پرمترین، کاربامات، ارگانوفسفره و آمیتراز استفاده کرد. متاسفانه به کارگیری این گروه معایب زیادی دارد. از جمله: مقاومت دارویی، وجود باقی مانده در تخم مرغ و گوشت و عدم تاثیر گذاری بر روی تخم جرب قرمز طیور. | |
| روش‌های جایگزین | واکسیناسیون | تعدادی واکسن بر علیه آنتی ژن های سوماتیک جرب قرمز طیور تولید شده است که تاثیرگذاری آن ها همچنان مورد ظن است. | |
| جرب و قارچ کشنده | برخی جرب ها و قارچ ها که دشمن طبیعی جرب قرمز طیور هستند برای مقابله با آن استفاده میشود. نتیج آزمایشگاهی این شیوه بسیار کارآمد تر از نتایج بالینی بوده است. | ||
| عصاره های گیاهی | تنها دارویی که بر پایه عصاره های گیاهی در ایران تولید شده است مایتوفید پلاس است. می توانید اطلاعات تکمیلی را از بولتن علمی “بررسی اثر فرمولاسیون گیاهی ضد جرب قرمز طیور” مطالعه کنید. | ||
برای اطلاعات بیشتر مایتوفید پلاس اینجا کلیک کنید.
برای خرید مایتوفید پلاس اینجا کلیک کنید.
میتوانید برای اطلاعات بیشتر پیرامون بیماری های منتقله توسط جرب قرمز طیور به نقش جرب قرمز در انتقال بیماری ها و نقش جرب قرمز در انتشار بیماری ها مراجعه کنید.
