اغلب انسان ها از غذاهای سرشار از پروتئین به خصوص با منشا حیوانی مثل گوشت، شیر و تخم مرغ برای رفع نیازهای تغذیه ای خود استفاده می کنند. بنابراین سلامت آنها وابسته به سلامت و کیفیت این مواد غذایی است. امروز وجود باقیمانده های دارویی، به خصوص آنتی بیوتیک ها در محصولات غذایی، به دلیل قوانین و محدودیت هایی که در این باره وجود دارد و از همه مهم تر خطرات و مشکلاتی که برای سلامت انسان ها به همراه دارند، به مشکلی جدی تبدیل گشته است.
باقیمانده دارویی چیست؟
باقیمانده دارویی در محصولات غذایی به معنی وجود ترکیبات دارویی یا متابولیت های آنها در محصولات دام و طیور و آبزیان از قبیل گوشت، شیر و تخم مرغ که برای مصارف انسانی در نظر گرفته شده اند، می باشد.
باقیمانده دارویی زمانی دیده می شود که به حیوان با هدف پیشگیری، درمان یا به عنوان محرک رشد داروهایی مانند آنتی بیوتیک، ضدانگل و … تجویز شود و در شیر، گوشت یا تخم مرغ به مقداری بالاتر از حد مجاز وجود داشته باشد.
در کشورهای مختلف یکسری مقادیر مجاز برای داروهای مختلف در نظر گرفته شده است که میزان باقیمانده دارویی در محصولات غذایی نباید از این مقادیر تجاوز کند. البته برخی از داروها به کل نباید باقیمانده ای در محصول غذایی داشته باشند.
هر محصول خوراکی که دارای باقیمانده دارویی بیش از حد مجاز باشد، حذف و معدوم می شود.
چه عواملی در ایجاد باقیمانده دارویی نقش دارند؟
- استفاده از آنتی بیوتیک ها در موارد غیر ضروری
- عدم رعایت دستورالعمل استفاده از دارو
- استفاده از داروهای ممنوعه در دام و طیور و آبزیان که برای سلامت انسان مضر می باشند
- عدم رعایت دوره پرهیز از مصرف
- آلودگی آب و غذای حیوانات با داروها
باقیمانده دارویی چه مشکلات و عوارضی برای سلامت عمومی دارد؟
مصرف محصولات غذایی حاوی باقیمانده دارویی برای سلامت مصرف کنندگان خطرات و مشکلات سلامتی زیادی ایجاد می کند. از جمله مهم ترین داروهایی که باقیمانده آنها در محصولات حیوانی بررسی می شود، آنتی بیوتیک ها می باشند. زیرا باقیمانده های آنتی بیوتیکی می توانند نقش مهمی در ایجاد و گسترش مقاومت آنتی بیوتیکی داشته باشند. علاوه بر ایجاد مقاومت ضدمیکروبی (AMR)، باقیمانده های دارویی می توانند مشکلات دیگری از قبیل ازدیاد حساسیت و آلرژی، سرطان زایی، مشکلات مربوط به گوش داخلی و عدم تعادل، مشکلات خونی، به هم خوردن تعادل فلور میکروبی و …. نیز به همراه داشته باشند.
از این رو توصیه می شود که با انجام اقدامات مدیریتی مناسب استفاده از داروهای شیمیایی در پرورش حیوانات به حداقل برسد و یا در صورت نیاز از جایگزین های ایمن و بی خطری مانند داروهای گیاهی و طبیعی، پروبیوتیک ها، پری بیوتیک ها، سین بیوتیک ها و … استفاده شود.
