کشف آنتی بیوتیک ها یکی از مهم ترین اتفاقات قرن بیستم میلادی بود که پیشگیری از بسیاری از بیماری ها را ممکن کرد. مدت کوتاهی بعد از معرفی اثرات درمانی آنتی بیوتیک ها، اثرات محرک رشدی آنها نیز کشف شد و پس از آن، بسیاری از آنتی بیوتیک ها به عنوان محرک رشد در حیوانات مزرعه مورد استفاده قرار گرفتند و منجر به بهبود تبدیل خوراک و افزایش رشد حیوان و کاهش تلفات و میزان شیوع بیماری های بالینی و تحت بالینی شدند. اما استفاده بیش از حد و نامناسب آنها تهدید های جدیدی از جمله مقاومت های آنتی بیوتیکی را به وجود آورد. میکروارگانیسم های مقاوم به آنتی بیوتیک ها می توانند از طریق محصولات دامی به انسان نیز منتقل شوند و سلامت آنها را به خطر بیندازند. بنابراین اتحادیه اروپا مصرف آنتی بیوتیک ها به عنوان محرک رشد را از سال 2006 ممنوع اعلام کرده است.
از جمله جایگزین های موثر برای آنتی بیوتیک ها، پروبیوتیک ها، پری بیوتیک ها و سین بیوتیک ها می باشند. اولین بار Elie Metchnikoff بیش از 100 سال پیش از پروبیوتیک ها برای درمان اختلالات گوارشی استفاده کرد. باکتری هایی که معمولا به عنوان پروبیوتیک در غذای نشخوارکنندگان استفاده می شوند متعلق به جنس های استرپتوکوکوس (Streptococcus)، باسیلوس (Bacillus)، لاکتوباسیلوس (Lactobacillus)، انتروکوکوس (Enterococcus)، پروپیونی باکتریوم (Propionibacterium)، بیفیدوباکتریوم (Bifidobacterium) و پروتلا بریانتی (Prevotella bryantii) می باشند و به دو دسته باکتری های مصرف کننده اسید لاکتیک (LUB) و باکتری های تولید کننده اسید لاکتیک (LAB) تقسیم بندی می شوند.
ویژگی های پروبیوتیک خوب
پروبیوتیک ها محصولاتی حاوی میکروارگانیسم های زنده مشخص می باشند که با تغییر فلور میکروبی دستگاه گوارش میزبان، بر سلامت او اثرات مفیدی می گذارند.
- آنها باید با فلور میکروبی روده سازگار باشند
- در روده زنده بمانند
- به اپیتلیوم روده بچسبند
- ویژگی های ضد میکروبی داشته باشند
- سلامت روده را بهبود بخشند
- ظرفیت هضم را تقویت کنند
- در طی نگهداری یا مصرف محصول زنده بمانند
- خوش طعم و خوش رایحه باشند.
- قابل جداسازی از سایر گونه ها باشند
فواید پروبیوتیک ها در دام
- پیشگیری و درمان بیماری های گوارشی: جمعیت میکروبی دستگاه گوارش نقش های متعددی دارد. اولین و مهم ترین عملکرد آن، توانایی این اکوسیستم در محافظت از میزبان در برابر اختلالات گوارشی است. متاسفانه توانایی فلور طبیعی برای مبارزه با عفونت های گوارشی همیشه کافی نیست. بنابراین استفاده از مکمل های پروبیوتیک می تواند در از بین بردن این عفونت ها به فلور طبیعی کمک کند. پروبیوتیک ها با حفظ تعادل، تکثیر و افزایش تنوع فلور میکروبی دستگاه گوارش، نقش مهمی در سلامت آن ایفا می کنند.
پاسخ های ایمنی نقش بسیار مهمی در بیماری های التهابی روده دارند. پروبیوتیک ها با کلونیزه شدن در دیواره روده، باعث می شوند تا سلول های روده مولکول های تنظیم کننده ایمنی تولید کنند و از این طریق، با تنظیم ایمنی، منجر به بهبود بیماری های گوارشی التهابی می شوند.
حذف رقابتی یک مکانیسم مهم پروبیوتیک ها در جلوگیری از عفونت های گوارشی، به خصوص عفونت با ای کلای و سالمونلا، محسوب می شود و بنابراین این ترکیبات می توانند جایگزینی برای آنتی بیوتیک های محرک رشد محسوب شوند. باکتری های پروبیوتیک می توانند به طور مستقیم و با حضور فیزیکی خود در روده و یا با ترشح ترکیبات ضد میکروبی از قبیل اسید های ارگانیک، پراکسید هیدروژن و باکتریوسین ها، بر باکتری های پاتوژن اثر بگذارند. برای مثال، مطالعات نشان داده اند که باکتری پروبیوتیک لاکتوباسیلوس کازئی، پست بیوتیک هایی تولید می کند که کوئوروم سنسینگ باکتری های پاتوژن را مهار می کنند.هم چنین مطالعات آزمایشگاهی نشان داده اند که باکتری های تولید کننده اسید لاکتیک قادر به حذف باکتری های پاتوژن می باشند. پروبیوتیک ها با کاهش pH دستگاه گوارش و اسیدی کردن محیط شرایط محیطی را برای پاتوژن ها نامطلوب کرده و جلوی رشد آنها را می گیرند.
- توسعه و حفظ سلامت روده: پروبیوتیک ها با تولید اسید های چرب کوتاه زنجیر از جمله استیک اسید، پروپیونیک اسید و بوتیریک اسید، انرژی مورد نیاز اپیتلیوم کولون را تامین می کنند. آنها توانایی محافظت از سلول نیز دارند و باعث تحریک و تقویت حرکات دودی روده می شوند. پروبیوتیک ها با تولید آرژنین، سیستئین و گلوتامین فرایند رژنراسیون (بازسازی) اپیتلیوم روده را نیز تحریک می کنند. به علاوه باعث تقویت اتصالات محکم اپیتلیوم و سد روده ای نیز می شوند.
- افزایش مصرف خوراک: افزایش فعالیت سلولیتیک (تجزیه سلولز) باکتری ها علت اصلی افزایش مصرف خوراک و تقویت عملکرد می باشد. هم چنین اثر آنها بر pH شکمبه، قابلیت هضم مواد مغذی و تجزیه فیبر را در شکمبه تحریک می کند و با تجزیه کربوهیدرات ها انرژی لازم برای دام را تامین کرده و بازدهی حیوان را تقویت می نماید.
- تقویت قابلیت هضم مواد مغذی: هضم و جذب موثر مواد مغذی کلید اصلی برای تقویت تولید در نشخوارکنندگان می باشد. پروبیوتیک ها با تقویت رشد باکتری های شکمبه، به خصوص باکتری های تجزیه کننده سلولز، تقویت فعالیت آنزیم های گوارشی و جلوگیری از اسیدوز شکمبه به تقویت قابلیت هضم مواد مغذی کمک می کنند.
- بهبود اسیدوز: در صورت تغذیه گاو های شیری با مقادیر بالای کربوهیدرات مثل سیلو و کنسانتره، مقادیر بیش از حد اسید های ارگانیک تشکیل می شوند که از ظرفیت بافری شکمبه فراتر است و منجر به کاهش pH شکمبه تا زیر 5 و ایجاد اسیدوز می شود. اسیدوز شکمبه باعث ناراحتی حیوان، بی اشتهایی، کاهش قابلیت هضم و تولید شیر می شود. پروبیوتیک ها تنظیم کننده های زیستی هستند که از طریق افزایش مصرف اسید لاکتیک توسط برخی باکتری های شکمبه، جلوی کاهش pH شکمبه را می گیرند.
- بهبود نفخ: نفخ در اثر تجمع بیش از حد گاز در شکمبه اتفاق می افتد و با ایجاد فشار بر سایر ارگان ها باعث نارسایی آنها و حتی خفگی و مرگ می شود. این عارضه اغلب بعد از تغذیه با مقادیر بالای علوفه و مواد دانه ای اتفاق می افتد که به دو نوع نفخ گازی و نفخ کفی دسته بندی می شوند. نفخ گازی در اثر مشکلات پاتولوژیک و یا فیزیکی اتفاق می افتد که جلوی خروج گاز از شکمبه را می گیرند؛ مثل انسداد مری، کیست، تاول و …. . نفخ کفی، در نتیجه هضم نسبی ترکیبات پلیمری از جمله لیپو پلی ساکارید ها، اسید های چرب، گلیکان ها و گلیکولیپید ها، کف ایجاد می شود. در حقیقت حضور این ترکیبات نیمه هضم شده ویسکوزیته شکمبه را افزایش داده و جلوی خروج گاز را می گیرد.
جدای از عوامل فیزیکی فلور میکروبی شکمبه نیز منجر به افزایش مقدار گاز می شوند. در اصل باکتری های متانوژن با استفاده از انواع سوبستراها، گاز تولید می کنند. بنابراین پروبیوتیک ها با تنظیم فلور میکروبی جلوی تشکیل بیش از حد گاز را گرفته و به بهبود نفخ کمک می کنند.
- بهبود هایپوگلایسمی: زمانیکه جذب گلوکز خیلی کمتر از مصرف آن از طریق غذا باشد، هایپوگلایسمی رخ می دهد و حتی در گوساله های تازه متولد شده و بره ها، به خصوص در سرما، منجر به مرگ می شود. پلی ساکارید های غذا باید به گلوکز تجزیه شوند تا انرژی آنها مورد استفاده قرار بگیرد. گاهی اوقات اختلال و ناهماهنگی فلور میکروبی شکمبه منجر به تجزیه ناقص پلی ساکارید ها می شود. در این شرایط نیز استفاده از پروبیوتیک ها به دلیل تنظیم مجدد فلور میکروبی و کمک به هضم پلی ساکارید ها می تواند کمک کننده باشد.
- کاهش اثرات منفی ناشی از استرس گرمایی: استرس گرمایی یکی از شایع ترین استرسور ها در سیستم های پرورش دام در سراسر جهان، به خصوص در نواحی استوایی، است و با توجه به افزایش دمای جهان، انتظار می رود این مشکل بیشتر دیده شود. دستگاه گوارش یکی از دستگاه های اصلی است که تحت تاثیر استرس گرمایی قرار می گیرد. در طی استرس گرمایی، ترکیب فلور میکروبی به هم خورده و کلونیزاسیون باکتری های پاتوژن افزایش می یابد. به علاوه استرس گرمایی صدمه های دیگری نیز به دستگاه گوارش وارد می کند از جمله آسیب مخاط اپیتلیومی، تضعیف ایمنی، افزایش نفوذپذیری روده به توکسین ها و پاتوژن ها، آسیب سد روده ای و در نتیجه ورود میکروب های مهاجم و آنتی ژن ها به گردش خون و ایجاد التهاب و پاسخ ایمنی عمومی. به علاوه هضم و جذب مواد مغذی در روده نیز به دلیل کاهش فعالیت آنزیم ها، کاهش سطح جذب، آسیب به مخاط روده و اختلال در بیان ژن ها و پروتئین های ناقل مواد مغذی، کاهش می یابد. از آنجاییکه شایع ترین اثرات استرس گرمایی ناشی از به هم خوردن تعادل فلور میکروبی می باشد، بنابراین پروبیوتیک ها و پری بیوتیک ها با حفظ همئوستاز روده از طریق تکثیر باکتری های مفید و کاهش باکتری های پاتوژن، تقویت ایمنی روده ای و عملکرد سد روده ای می توانند در بهبود اثرات منفی ناشی از استرس گرمایی کمک کننده باشند.
- بهبود عملکرد تولید مثلی در گاو های شیری: تمرکز مراکز پرورش گاو های شیری بر روی تقویت عملکرد تولید مثلی و تولید شیر می باشد. از آنجاییکه تامین مقادیر کافی انرژی و پروتئین توسط خوراک فاکتور اصلی در تقویت عملکرد تولید مثلی گاو های شیری است، بنابراین پروبیوتیک ها با بهبود قابلیت هضم و جذب مواد غذایی، انرژی و پروتئین مورد نیاز دام را تامین نموده و عملکرد تولید مثلی آنها را بهبود می بخشند.
- بهبود ورم پستان: طبق تحقیقات انجام شده مصرف خوراکی پروبیوتیک لاکتوباسیلوس کازئی منجر به کاهش قابل توجه شمارش سلول های سوماتیک شیر (SCC) گشته و تولید شیر و غلظت IgG، لاکتوفرین و لیزوزیم شیر را نیز افزایش داده است. در حقیقت باکتری های مفید روده می توانند خودشان را به غده پستان برسانند که در این راه سلول های ارائه دهنده آنتی ژن (APC) مثل سلول های دندرتیک و ماکروفاژ ها نقش مهمی ایفا می کنند. پروبیوتیک ها بعد از رسیدن به بافت پستان از طریق مکانیسم هایی مثل رقابت با باکتری های پاتوژن بر سر محل اتصال و مواد مغذی، تولید ترکیبات ضد میکروبی و مهار رشد پاتوژن ها و تنظیم ایمنی با آنها مقابله می کنند. به علاوه پروبیوتیک ها با تقویت سد اپیتلیومی روده، جلوی نفوذ باکتری های عامل ورم پستان را می گیرند.
- حفظ سلامت حیوان و بهبود عملکرد: پروبیوتیک ها در گاو های شیری منجر به افزایش مصرف ماده خشک و تولید شیر می شوند. به علاوه پروتئین و چربی شیر را نیز بهبود می بخشد که می تواند به دلیل تقویت جذب مواد مغذی در قسمت انتهایی لوله گوارش گاو ها باشد. در گاو های گوشتی نیز، عملکرد رشد و بازدهی خوراک را افزایش می دهند. برخی از این اثرات مثبت می تواند ناشی از افزایش pH شکمبه و تجزیه فیبر توسط میکروارگانیسم های سلولیتیک و در نتیجه افزایش قابلیت هضم فیبر باشد. به علاوه از طریق افزایش مقدار ایمونوگلوبولین ها، اثر مثبتی بر عملکرد رشد و تولید و مقاومت در برابر بیماری ها اعمال می کنند. این اثرات مثبت در سایر نشخوارکنندگان مثل گوسفند نیز مشاهده شده است. پروبیوتیک ها با فلور شکمبه اثر سیرژیستی دارند. به طور کلی می توان از پروبیوتیک ها برای پیشگیری و درمان اختلالات گوارشی (به خصوص اسهال درزمان شیردهی)، بهبود متابولیسم مواد مغذی در شکمبه و تحریک فعالیت میکروارگانیسم های شکمبه و در نتیجه حفظ سلامت حیوان و بهبود عملکرد تولیدی استفاده نمود.
- اثرات مثبت در پرورش گوساله ها: حضور باکتری های پروبیوتیک در شکمبه، توسعه روده را تقویت می کند و از این طریق از شیر گرفتن گوساله ها را تسریع کرده و تعادل فلور میکروبی شکمبه را نیز حفظ می کند، بنابراین تولید آنزیم هایی مثل آمیلاز، اوره آز، پروتئاز و سلولاز افزایش می یابد و در نتیجه قابلیت استفاده از غذا های فیبری بیشتر می شود. به علاوه وزن گیری و مقاومت آنها در برابر بیماری ها نیز بهبود می یابد. پروبیوتیک ها از طریق تنظیم مجدد فلور میکروبی می توانند در درمان اسهال گوساله ها، که شایع ترین علت مرگ و میر آنهاست، موثر باشند و تلفات گوساله ها ناشی از اسهال را کاهش دهند. بنابراین منجر به بهبود عملکرد رشد و قابلیت هضم مواد مغذی می شوند و استرس ناشی از از شیر گرفتن را هم کاهش می دهند.
پری بیوتیک ها
پری بیوتیک ها مواد مغذی غیر قابل هضمی هستند که از طریق تحریک اختصاصی رشد و فعالیت باکتری های مفید روده اثرات مفیدی بر سلامت میزبان باقی می گذارند. مثال های اصلی پری بیوتیک ها، الیگوساکارید ها و فیبر های خوراکی می باشند.
پری بیوتیک ها با تاثیر بر میزان تخمیر و رشد باکتری های مفید شکمبه از جمله باکتری های سلولیتیک، متابولیسم شکمبه را تنظیم می کنند. این اثر همراه با افزایش جمعیت باکتری های سلولیتیک، پروتئولیتیک، بی هوازی عمومی و باکتری های اسید لاکتیک است.
اثرات پری بیوتیک ها بر عملکرد و وضعیت سلامت نشخوارکنندگان
پری بیوتیک ها می توانند کلونیزاسیون باکتری های پاتوژن در دستگاه گوارش را مهار کنند. هم چنین یک محیط کشت عالی برای پروبیوتیک ها هستند و تکثیر آنها را تحریک کرده، در نتیجه منجر به افزایش تولید اسید های ارگانیک، کاهش pH روده و مهار فعالیت باکتری های مضر روده ای می شوند. به علاوه پری بیوتیک ها باعث تقویت ایمنی و افزایش تیتر آنتی بادی و در نتیجه بهبود پاسخ به واکسیناسیون می شوند.
بنابراین مصرف پری بیوتیک ها منجر به بهبود رشد گوساله ها قبل یا بعد از شیر گرفتن می شوند. هم چنین به دلیل بهبود عملکرد متابولیک شکمبه، و در نتیجه افزایش مقدار انرژی در دسترس برای سنتز پروتئین های میکروبی و تقویت شکمبه، منجر به افزایش قابلیت هضم مواد آلی و ماده خشک جیره می شوند.
دکستران الیگوساکارید پری بیوتیکی منحصر بفرد است که مصرف آن در گوساله ها منجر به فعالسازی و تحریک باکتری های مفید روده ای شده و تکثیر باکتری های مضر مثل ای کلای را مهار می کند و از این طریق منجر به کاهش اسهال در گوساله ها می شود. بنابراین هضم و جذب افزایش یافته و موجب بهبود وزن گیری آنها می شود. هم چنین کاهش اسهال منجر به حفظ پاکیزگی بستر و محیط زندگی گوساله ها می شود. گوساله های گوشتی در صورتیکه در شرایط محیطی مناسب نگهداری شوند می توانند غذای بیشتری مصرف کنند و به بیماری های گوارشی نیز مقاوم تر می شوند.
دکستران الیگوساکارید با رشد و تکثیر باکتری های اسید لاکتیک و اصلاح فلور میکروبی روده، اثرات منفی ناشی از استرس مثل ازدحام، حمل و نقل، گرما، رطوبت و … را کاهش می دهد و در نهایت دام را سالم تر و پر تولید تر کرده و حتی در شرایط استرس تولید شیر را افزایش می دهد.
فواید سین بیوتیک ها در دام
سین بیوتیک ها ترکیبی از پروبیوتیک ها و پری بیوتیک ها در یک محصول می باشند. پری بیوتیک ها به عنوان منبع انرژی و محرک باکتری های پروبیوتیک عمل کرده و به کلونیزاسیون آنها در روده کمک می کنند و در نتیجه اثر یکدیگر را تقویت می کنند. سین بیوتیک ها دارای ویژگی های ضد باکتریایی، ضد سرطان و ضد آلرژی می باشند و ایمنی را نیز تنظیم می کنند. آنها با تنظیم فلور میکروبی روده به طور غیر مستقیم اثرات مثبتی بر عملکرد و سلامت کلی دام می گذارند.
بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده، مصرف مکمل سین بیوتیک حاوی پروبیوتیک لاکتوباسیلوس کازئی و پری بیوتیک دکستران در گاو های شیری منجر به افزایش تولید و بهبود ترکیبات شیر می شود. هم چنین ایمنی را تحریک کرده، استرس گرمایی را کاهش می دهد و از عفونت با باکتری های پاتوژن جلوگیری می کند. حتی مصرف این سین بیوتیک می تواند در پروفیلاکسی و پیشگیری ورم پستان نیز نقش موثری داشته باشد زیرا مصرف آن منجر به کاهش تعداد سلول های سوماتیک شیر (SCC=Somatic Cell Count) گشته بود.
مکمل سین بیوتیک MLC ، محصول ماکیان دام پارس، حاوی ترکیب قدرتمندی از میلیون ها باکتری مفید لاکتوباسیلوس کازئی و پری بیوتیک اختصاصی آن، دکستران است که باعث بازسازی و تنظیم فلور میکروبی، بهبود هضم و جذب و تقویت سیستم گوارش و سیستم ایمنی می شود.
لاکتوباسیلوس کازئی پروبیوتیکی بسیار مقاوم است که می تواند بدون آسیب از دستگاه گوارش عبور کرده و در کانت بسیار بالا در روده جایگزین شود. هم چنین به دلیل سایز بزرگ این باکتری سطح روده را به خوبی می پوشاند و بهتر می تواند با باکتری های پاتوژن بر سر کلونیزاسیون رقابت کند. همراه شدن پروبیوتیک لاکتوباسیلوس کازئی با پری بیوتیک اختصاصی آن، یعنی دکستران، در محصول MLC سبب تقویت اثر آن شده و به بازگشت تعادل فلور میکروبی دستگاه گوارش و افزایش باکتری های مفید روده کمک می کند. مزیت دیگر این محصول استفاده از پری بیوتیک دکستران الیگوساکارید (DOS) به جای پری بیوتیک های رایج مثل فروکتوالیگوساکارید (FOS) و مانان الیگوساکارید (MOS) می باشد. در گذشته تصور می شد فروکتوالیگوساکارید ها به طور اختصاصی فقط توسط باکتری های تولید کننده اسید لاکتیک مصرف شده و باعث تحریک و تکثیر آنها می شوند اما مطالعات جدید نشان داده اند که این الیگوساکارید به طور غیر اختصاصی توسط سایر باکتری ها از جمله باکتری های پاتوژن نیز تخمیر شده و به رشد و تکثیر آنها هم کمک می کند. مانان الیگوساکارید نیز توسط آنزیم های گوارشی تجزیه شده و از بین می رود. اما دکستران الیگوساکارید در برابر آنزیم های گوارشی، اسید های صفراوی و اسید شیردان مقاوم بوده و بدون آسیب به روده می رسد و در آنجا تنها باکتری های تولید کننده آنزیم دکستراناز مانند باکتری های مفید تولید کننده اسید لاکتیک، از جمله پروبیوتیک لاکتوباسیلوس کازئی از آن استفاده کرده و به دنبال رشد این باکتری ها و تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیر توسط آن ها، محیط روده اسیدی شده و مانع رشد باکتری های پاتوژن می شود. دکستران الیگوساکارید همچنین محرک کمپلمان های ایمنی بوده و به تقویت سیستم ایمنی نیز کمک می کند. بنابراین با استفاده از این محصول می توان از تمام فوایدی که ذکر شد، بهره برد.
مقدار و نحوه مصرف:
گوساله و نشخوارکنندگان کوچک (گوسفند و بز) 3 گرم در روز
گاو شیری و پرواری 5 گرم در روز
طبق نظر دامپزشک مصرف شود.
برای اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.
برای خرید محصول اینجا کلیک کنید.
