بیماری تب برفکی یا FMD (Foot and Mouth disease) یک بیماری ویروسی واگیردار است که انواعی از حیوانات نشخوار کننده مانند گاو، گوسفند و بز را درگیر می کند. حیوانات پرورش یافته نسبت به نژادهای مرسوم بیشتر مستعد درگیری بیماری هستند. این بیماری در حیوانات بالغ به ندرت کشنده است اما در حیوانات نابالغ میزان مرگ و میر به نسبت شدید است.
تب برفکی به واسطه تب و ضایعات تاول مانند در لب و زبان، دهان، نوک پستان و بین سمها شناخته می شود. این بیماری باعث کاهش شدید تولید میشود و حیوانات حتی بعد از بهبود یافتن نیز، همچنان دارای ضعف و کاهش راندمان میباشند.
انتقال و گسترش
ویروس FMD در تمام ترشحات بدن و مدفوع حیوانات درگیر حضور دارد. همچنین انتقال ویروس از طربق آئروسلهای تنفسی هم قابل توجه است. انتقال ویروس (Morbidity) در جمعیتهای مستعد به 100% هم میرسد. ویروس میتواند از چهار روز قبل از نمود علائم بیماری در شیر و مایع منی حضور پیدا کند.
علائم بالینی
شدت علائم بسته به نوع سویه ویروس، میزان مواجهه با ویروس، سن و نوع حیوان و وضعیت سیستم ایمنی از خفیف تا شدید متفاوت است. شاخصترین علامت این بیماری تاول یا وزیکولهایی روی بینی، زبان یا لبها، داخل محوطه دهانی، نوک پستان و بین سم میباشد. علائم دیگر شامل تب، بیحالی، افزایش ترشح بزاق، بیاشتهایی و کاهش وزن میباشند.
مرگ میتواند قبل از نمود علائم بیماری به دلیل التهاب عضله قلب (Myocarditis) رخ دهد.
تشخیص
با توجه به نمود علائم بالینی میتوان مشکوک به FMD شد. اگرچه تنها با توجه به علائم نمیتوان این بیماری را از سایر بیماریهای وزیکولار مانند استوماتیت وزیکولار (Vesicular stomatitis) تفریق داد.
تائید تشخیص با انجام تستهای آزمایشگاهی مربوطه امکان پذیر است.
پیشگیری و کنترل
به صورت کلی تأمین امنیت زیستی برای جلوگیری از ورود و گسترش ویروس باید در مقدمه کار دامداران و گله داران قرار گیرد.
با توجه به وضعیت بیماری میتوان از واکسیناسیون بهره برد.
درمان
هیچ درمان قطعی برای بیماری FMD وجود ندارد اما میتوان برای کاهش شدت و بهبود ضایعات از محصولی مانند ماریمند 5 (Marimend 5) استفاده کرد. این اسپری صد در صد طبیعی بوده و ترمیم کننده انواع زخمهای حفره دهان، حلق، لثه و زبان در گاو و گوسفند و بز میباشد. این محصول دارای ترکیبات کالاندولا (همیشه بهار)، شیرین بیان و پروپولیس است که با ایجاد یک لایه محافظ روی زخم و جراحات، درد و سوزش آنها را کاهش میدهد. و از رشد میکروب جلوگیری می کند. سرعت بخشیدن به روند ترمیم زخم ها به بازگشت سریع تر حیوان به تغذیه نرمال و درنتیجه بهبود عملکرد و تولید خواهد شد.