انگل های خارجی بر روی سطح بدن سگ زندگی می کنند و طبق گفته انجمن دامپزشکان آمریکا (AVMA) اکثر حیوانات خانگی در مقطعی از زندگی خود با انگل های خارجی نظیر کک، کنه یا جرب بر سطح پوست یا داخل گوش ها درگیر شده اند. این انگل ها می توانند مشکلات پوستی جدی ایجاد کنند یا موجب انتقال بیماری شوند. البته درمان های نوین موجب شده کنترل، پیشگیری و درمان بسیاری از انگل های خارجی بسیار راحت تر از گذشته باشد.
کک (Flea)
کک ها حشرات کوچک بدون بالی هستند که از پستانداران از جمله سگ ها تغذیه می کنند. معمولا در هوای گرم و مرطوب تعدادشان بیشتر می شود و بسته به منطقه و شرایط آب و هوایی به صورت فصلی یا در تمام طول سال یافت می شوند. گزش کک برای بعضی سگ ها به قدری آزاردهنده است که در اثر خارش و گازگرفتن خودشان دچار انواع زخم ها و عفونت های ثانویه می شوند. همچنین سگ ها با بلعیدن کنه های آلوده به تخم انگل های گوارشی دچار کرم گوارشی می شوند.
در سگ های آلوده گاها می توانید کک های تیره رنگ را در حال حرکت روی بدن سگ ببینید. محل مورد علاقه کک قاعده گوش ها و بالای دم است. در قسمت های کم مو تر مثل ناحیه تناسلی نیز به راحتی دیده می شوند. راه دیگر تشخیص آلودگی به کک، جدا کردن مو از هم و دیدن لکه های سیاه رنگ بسیار کوچک بر سطح پوست است. این ذرات سیاه کوچک مدفوع کک حاوی خون هضم شده هستند. اگر درمورد ماهیت ذرات مطمئن نیستید کافی است آن را روی یک دستمال سفید مرطوب قرار دهید. بعد از یکی دو دقیقه یک لکه یا هاله قرمز رنگ روی دستمال دیده می شود که نشان دهنده وجود خون است.
اگر نشانه ای از وجود کک در سگ خود دیدید، ضروری است که قبل از بیشتر شدن تعدادشان زودتر آن ها را از بین ببرید. کک های گرسنه گاهی انسان را نیز می گزند و باعث ایجاد نقاطِ کوچکِ قرمزِ برجسته و خارش در محل گزش (معمولا مچ دست و پاها) می شوند. بهترین راه پیشگیری از درگیری به کک با استفاده از داروها و روش های پیشگیرانه توصیه دامپزشک است.
کنه (Tick)
کنه ها می توانند موجب بروز و انتقال بیماری های خطرناک از جمله بیماری لایم، تب کریمه-کنگو، تب راجعه، تب کوه های راکی، ارلیشیوز، ریکتزی، آناپلاسموز، بابزیوز و غیره شوند. بیش از 800 گونه کنه در دنیا وجود دارد که از خون پستانداران، پرندگان و خزندگان تغذیه می کنند. کنه ها تا رسیدن به بلوغ چهار مرحله تکاملی را طی می کنند که ممکن است تا 3 سال طول بکشد. از زمان خارج شدن از تخم کنه برای زنده ماندن نیاز به خونخواری دارد.
سالانه هزاران سگ و انسان به بیماری های منتقل یافته از کنه دچار می شوند و این رقم به دلیل تنوع بالای گونه های کنه، پیشروی زندگی شهری به زیستگاه های طبیعی و افزایش تماس حیوانات خانگی با این این زیستگاه ها روز به روز در حال افزایش است. تفاوت در حدت بروز بیماری، بروز علائم بالینی و نوع پاسخ به درمان می تواند تشخیص قطعی نوع بیماری ناشی از کنه را دشوار کند. این بیماری ها از سگ به انسان یا برعکس منتقل نمی شوند و تنها راه انتقال گزش مستقیم کنه است.
بعد از هر گردش در محیط بیرون بدن سگ را از نظر وجود کنه بررسی کنید و اگر کنه مشاهده کردید بهتر است فورا برداشته شود. بهترین راه برداشتن کنه بی حس کردن آن با الکل و برداشتن آن با موچین است. باید حتما دقت کنید که ضمائم دهانی کنه از پوست خارج شود و سر کنه در پوست باقی نماند چون در این صورت منجر به حساسیت و واکنش آلرژیک در پوست می شود. بعد از خارج کردن کنه برای از بین بردنش آن رادرون الکل غوطه ور کنید. برای پیشگیری از آلودگی به کنه از داروها، اسپری، پودر یا قطره توصیه شده توسط دامپزشک استفاده کنید.
شپش و جرب (Lice & Mites)
شپش و جرب موجودات میکروسکوپی هستند که از پوست حیوان تغذیه می کند و موجب خارش، ریزش مو و عفونت می شوند. از نظر کلی، شپش و جرب دو گونه کاملا مجزا هستند ولی از عملکردی و رفتاری بسیار مشابهت دارند.
شپش در موهای سگ زندگی می کند و با استفاده از ضد حشرات مورد استفاده بر علیه کک و کنه از بین می رود. شپش سگ و شپش انسان دو گونه مجزا هستند و شپش سگ تنها از خون سگ و شپش انسان تنها از خون انسان تغذیه می کند. گرچه گاها ممکن است انسان توسط شپش سگ گزیده شود ولی منجر به درگیری انگلی نمی شود. گونه های مختلف جرب در قسمت های مختلف بدن سگ ایجاد درگیری می کنند که به آن اصطلاحا “گال” می گویند.
جرب دمودکس باعث ریزش مو در ناحیه اطراف چشم ها، پیشانی، پوزه و پنجه ها می شود. این جرب های میکروسکوپی خیلی واگیردار نیستند، اگرچه امکان انتقال به توله ها از طرف مادر وجود دارد. در این شرایط پوست اطراف چشم و دهان به حالت فلسی و قرمز دیده می شود ولی خیلی خارش ایجاد نمی کند. در برخی موارد بیماری خودبخود برطرف می شود ولی در موارد دیگر نیاز به درمان با شامپوهای مخصوص و دارو دارد. معمولا سگ های بالغی که به دمودکس مبتلا می شوند، از یک بیماری زمینه ای که منجر به تضعیف سیستم ایمنی می شود رنج می برند.
جرب اتودکتس یا جرب گوش در سگ های جوان بسیار رایج است. در این آلودگی انگلی سگ سر خود را به شدت تکان می دهد یا گوش خود دائما را می خاراند. ممکن است ترشحات قهوه ای غلیظ نیز در گوش ها دیده شود. خارش بیش از حد می تواند باعث آسیب به عروق خونی یا زخم شدن پوست شود. جرب های گوش واگیردار هستند و می توانند از گوش سگ آلوده به گوش سگ سالم در همان نزدیکی منتقل شوند. درمان با استفاده از شستشوی گوش و یا قطره های مخصوص توسط دامپزشک انجام می شود.
جرب سارکوپتس بسیار مسری است و می تواند علاوه بر سگ ها، انسان را نیز درگیر کند. این جرب میکروسکوپی در داخل پوست سگ نقب زده و موجب خارش شدید می شود. سارکوپتس معمولا گوش ها، آرنج، پشت پاها و بین ران ها و صورت را درگیر می کند و باعث ریزش مو، التهاب پوستی و دلمه در سطح پوست می شود. درمان توسط دامپزشک انجام می شود و شامل از بین بردن جرب ها، از بین بردن خارش و التیام پوست است. تمیز کردن و ضدعفونی کردن دقیق محل خواب و زندگی سگ نیز بسیار ضروری است.
راه های پیشگیری و درمان انگل خارجی سگ
- حتما از روش های پیشگیرانه مثل داروها و قطره های موضعی، قلاده های ضد کک و کنه و راه های دیگر توصیه شده توسط دامپزشک استفاده شود.
- بعد از هربار گردش در پارک، طبیعت و یا تماس با سگ های دیگر بدن سگ را برس کشیده و برای وجود هرنوع کک، کنه و ناهنجاری پوستی چک کنید.
- اگر سگ شما دائما بدن خود را می خاراند، گاز می گیرد یا لیس می زند و یا سر خود را با شدت تکان می دهد یا گوش های خود به شدت را می خاراند، حتما به دامپزشک مراجعه کنید.
