مقاومت آنتی بیوتیکی در بیماری های گوارشی دام

بیماری‌های باکتریایی گوارشی در گاو و گوساله مانند E. coli، Salmonella و Clostridium perfringens از مهم‌ترین عوامل اسهال و کاهش رشد هستند و به‌دلیل مصرف گسترده آنتی‌بیوتیک‌ها، مقاومت آنتی‌بیوتیکی (AMR) در مزارع شیری به شدت گسترش یافته است. این مقاومت از طریق ژن‌های پلاسمیدی و محیط‌هایی مانند مدفوع، فاضلاب و خاک منتقل می‌شود و خطر انتقال به انسان را افزایش می‌دهد. استفاده بیش‌ازحد از آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف باعث دیسبیوزیس و کاهش باکتری‌های مفید روده می‌شود. در نتیجه، راهکارهایی مانند کاهش مصرف دارو، استفاده از سین‌بیوتیک‌ها و تقویت ایمنی طبیعی دام به‌عنوان جایگزین‌های پایدار پیشنهاد می‌شوند.

بیماری های دام بزرگ

بیماری‌های باکتریایی دام بزرگ که اکنون مورد بحث در این وبلاگ هستند، از عفونت‌های سیستمیک تا مشکلات موضعی را شامل می‌شوند و می‌توانند تولید، باروری و سلامت گله را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. بیماری‌های باکتریایی دام، به‌ویژه در دستگاه گوارش، به دلیل نیاز به استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان، اهمیت ویژه‌ای دارند، زیرا مصرف نادرست یا بیش از حد آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند به مقاومت آنتی‌بیوتیکی در باکتری‌ها منجر شود. این مقاومت نه‌تنها درمان بیماری‌ها را در دام دشوار می‌کند، بلکه می‌تواند از طریق زنجیره غذایی به انسان منتقل شده و سلامت عمومی را تهدید کند. بررسی دقیق این بیماری‌ها برای توسعه استراتژی‌های درمانی جایگزین، مانند داروها و ترکیبات گیاهی، مکمل های طبیعی و مدیریت بهتر و کاهش وابستگی به آنتی‌بیوتیک‌ها ضروری است. در بین عفونت ها باکتریایی گوارشی، بیماری های زیر نیاز به استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان و درنتیجه احتمال افزایش مقاومت ضدمیکروبی، همچنین اثر مستقیم بر عملکرد رشد و تولید دام و اقتصاد گله اهمیت ویژه ای دارند:

1. بیماری جونز (Johne’s Disease) : عفونت مزمن روده کوچک ناشی از Mycobacterium Paratuberculosis subsp. avium  که باعث اسهال و لاغری می‌شود.
2. سالمونلوز Salmonella spp.  :  اسهال شدید و سپتی‌سمی را به‌ویژه در گوساله‌ها ایجاد می‌کند.
3. کولی باسیلوز: ناشی از Escherichia coli پاتوژنیک، باعث اسهال شدید در گوساله‌های جوان از طریق تولید توکسین‌های روده‌ای می‌شود.
4. رتیکولوپریتونیت ترومایی: اغلب با عفونت‌های ثانویه Fusobacterium necrophorum یا Trueperella pyogenes همراه است که التهاب رتیکولوم را تشدید می‌کند.

اهمیت بیماری های گوارشی و ارتباط آن ها با افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی

در دنیای دامپروری مدرن، بیماری‌های گوارشی مانند اسهال در گوساله‌های شیری یکی از بزرگ‌ترین مشکلات هستند که نه تنها سلامت دام را تهدید می‌کنند، بلکه به اقتصاد کشاورزان آسیب می‌رسانند. این بیماری‌ها اغلب توسط پاتوژن‌های باکتریایی مانند سالمونلا Escherichia coli (E. coli) اشریشیا کلی، Salmonella spp. و کلستریدیوم پرفرنژنس Clostridium perfringens ایجاد می‌شوند که در فارم های پرورش گاو شیری، از جمله در مدفوع، خاک، آب و فاضلاب، وجود دارند. مصرف گسترده آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان این عفونت‌ها، منجر به ظهور مقاومت آنتی‌بیوتیکی (AMR) شده است، که یک تهدید جهانی برای سلامت انسان، حیوان و محیط زیست است. این مقاومت از طریق انتقال افقی ژن‌ها در محیط گسترش می‌یابد و نیاز به رویکردهای پایدار مانند مداخله در میکروبیوتای گوارشی و تقویت سیستم ایمنی را برجسته می‌کند.

به این منظور می توان از مکمل های طبیعی مانند سین بیوتیک MLC به منظور اصلاح و ایجاد تعادل در میکروفلور روده و همچنین تقویت سیستم ایمنی موضعی و سیستمیک دام بهره گرفت.

برای اطلاعات بیشتر درمورد محصول سین بیوتیک MLC اینجا کلیک کنید

برای خرید محصول سین بیوتیک MLC اینجا کلیک کنید

مقاومت آنتی بیوتیکی، پاتوژن های روده ای و دیسبیوزیس

پاتوژن‌های گوارشی مانند E. coli اغلب به عنوان نشانگر آلودگی مدفوعی عمل می‌کنند و عموما بیشترین تمرکز بر روی آنهاست. سویه‌های پاتوژن E. coli، مانند enterotoxigenic E. coli (ETEC)، با تولید آنتی‌ژن چسبندگی و توکسین‌های مقاوم به حرارت، باعث اسهال آبکی در گوساله‌های جوان می‌شوند. این باکتری‌ها از راه دهان، از طریق آب و علوفه آلوده، منتقل می‌شوند و در گوساله‌های با ایمنی ضعیف شدیدتر هستند. Salmonella typhimurium و Salmonella dublin نیز عامل اسهال حاد و بیماری سیستمیک هستند، با مکانیسم‌های ویرولانس مانند سیستم ترشح نوع سه “Type III Secretion System” (T3SS) که به آنها اجازه می‌دهد به سلول‌های میزبان نفوذ کنند و از سیستم ایمنی فرار کنند.  Clostridium perfringens، به ویژه نوع C، با تولید توکسین‌های بتا، باعث انتروتوکسمی (Enterotoxemia) (یا قلوه نرمی) و اسهال خونی در گوساله‌های جوان می‌شود. این پاتوژن‌ها اغلب در شرایط استرس‌زا مانند تغییرات رژیم غذایی تکثیر می‌شود. درمان‌های سنتی اغلب به آنتی‌بیوتیک‌ها وابسته هستند، اما این رویکرد منجر به اختلال در میکروبیوتای روده می‌شود که نقش کلیدی در هضم و ایمنی دارد. اختلال این تعادل، به عنوان “دیسبیوزیس” شناخته می‌شود، و می‌تواند منجر به افزایش التهاب روده، کاهش جذب مواد مغذی و افزایش حساسیت به عفونت‌ها شود. در واقع، استفاده نادرست از آنتی‌بیوتیک‌ها نه تنها مقاومت را افزایش می‌دهد، بلکه اثرات طولانی‌مدت بر رشد گوساله‌ها دارد، مانند کاهش وزن روزانه و کارایی خوراک.

گسترش مقاومت آنتی‌بیوتیکی در فارم های پرورش گاو شیری

در فارم های گاو شیری، مقاومت آنتی‌بیوتیکی (AMR) پدیده‌ای فراگیر است. ژن‌های مقاومت در مدفوع و فاضلاب موجودند و از طریق انتقال افقی در محیط‌هایی مانند خاک و آب گسترش می‌یابند. مصرف گسترده آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان، پیشگیری و رشد منجر به بروز مقاومت چنددارویی (MDR) در ای کلای E. coli و سالمونلا Salmonella شده است. ایزوله‌های E. coli در گوساله‌های مبتلا به اسهال معمولاً نسبت به آمپی‌سیلین، استرپتومایسین و تتراسایکلین مقاوم‌اند و مکانیسم‌هایی مانند تولید بتا-لاکتاماز، پمپ‌های افلوکس و انتقال پلاسمیدی دارند که مقاومت را میان گونه‌ها گسترش می‌دهد. Salmonella نیز با ترکیب مقاومت ذاتی و اکتسابی، درمان عفونت‌های گوارشی را دشوار می‌سازد. تغذیه با شیر پسماند حاوی بقایای دارویی مقاومت در فلور روده را افزایش می‌دهد و محیط‌هایی مانند کود و فاضلاب به مخازن ژن‌های مقاومت تبدیل می‌شوند که می‌توانند این ژن‌ها را به خاک، آب و محصولات کشاورزی منتقل کنند. در نتیجه، خطر انتقال زئونوزی مقاومت به انسان از طریق زنجیره غذایی یا تماس مستقیم افزایش یافته است. مطالعات تأکید می‌کنند که استفاده بیش از حد آنتی‌بیوتیک در درمان اسهال گوساله‌ها مقاومت را تشدید کرده و لزوم کنترل منظم حساسیت آنتی‌بیوتیکی را برجسته می‌سازد.

آنتی بیوتیک های وسیع الطیف دامی

آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف دامی، که طیف گسترده‌ای از باکتری‌های گرم‌مثبت و گرم‌منفی را هدف قرار می‌دهند، در دامپروری برای درمان عفونت‌های گوارشی مانند اسهال گوساله‌ها بسیار رایج هستند. این کلاس‌ها شامل تتراسایکلین‌ها ، بتا-لاکتام‌ها و سفالوسپورین‌ها می‌شوند. این آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان بیماری‌هایی مانند ماستیت، متریت و اسهال استفاده می‌شوند، اما مکانیسم‌های مقاومت ذاتی مانند پمپ‌های افلوکس، آنزیم‌های غیرفعال‌کننده و تشکیل بیوفیلم در Salmonella و E. coli، اثربخشی آنها را کاهش می‌دهد.

آنتی‌بیوتیک‌هایی که اغلب برای پروفیلاکسی استفاده می‌شوند، منجر به اختلال میکروبیوم روده می‌شوند، pH را تغییر داده و باکتری‌های مفید مانند Bifidobacterium را کاهش می‌دهد. در نتیجه، اسهال تشدید شده و ریسک AMR افزایش می‌یابد. 

آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف در درمان عفونت‌های گوارشی نقش کلیدی دارند، اما مصرف آنها باید با احتیاط باشد. برای مثال، تتراسایکلین‌ها با مهار سنتز پروتئین باکتریایی عمل می‌کنند، اما باکتری‌ها می‌توانند با تغییر در ریبوزوم‌ها مقاومت نشان دهند. بتا-لاکتام‌ها دیواره سلولی را هدف قرار می‌دهند، اما تولید بتا-لاکتامازها آنها را بی‌اثر می‌کند. سفالوسپورین‌ها، به ویژه نسل سوم، برای عفونت‌های مقاوم استفاده می‌شوند، اما در دامپروری محدود شده‌اند تا از انتقال مقاومت به انسان جلوگیری شود. در عمل، این آنتی‌بیوتیک‌ها اغلب به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز می‌شوند، اما باقی‌مانده آنها در شیر و گوشت می‌تواند سلامت مصرف‌کننده را تهدید کند. بنابراین، مقررات سختگیرانه‌ای برای دوره‌های منع مصرف پس از درمان وجود دارد تا محصولات دامی ایمن باشند. 

یکی از راهکارهای اقتصادی کاهش مصرف آنتی بیوتیک ها و عوارض مصرف آن ها در دام و انسان تقویت سیستم ایمنی بعنوان یک راه حل پیشگیرانه بی خطر بنظر میرسد. برای این منظور می توان از اثرات محصول کاملا گیاهی تقویت سیستم ایمنی ایمونوپروپوفیت بهره برد که به پیشگیری از عفونت های باکتریایی و کنترل شیوع آنها کمک می کند و همچنین موجب کاهش التهاب های گوارشی می گردد.

برای اطلاعات بیشتر درمورد محصول گیاهی ایمونوپروپوفیت اینجا کلیک کنید

برای خرید محصول گیاهی ایمونوپروپوفیت اینجا کلیک کنید

بهترین آنتی بیوتیک دام

بهترین آنتی‌بیوتیک برای دام بایستی بر اساس اصول مدیریت محتاطانه (stewardship) و درمان هدفمند با تست حساسیت (AST) انتخاب ‌شود تا از مصرف غیرضروری جلوگیری شود. ترکیب مصرف مسئولانه آنتی بیوتیک ها با واکسیناسیون، قرنطینه و ضدعفونی، مقاومت آنتی‌بیوتیکی (AMR) را کاهش می‌دهد. جایگزین‌های غیرآنتی‌بیوتیکی مانند سین بیوتیک ها با کاهش pH روده، اسهال و کاهش وزن را کنترل می کنند. این روش‌ها با کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک، پایداری دامپروری را بهبود می‌بخشند. آموزش دامداران برای تشخیص و استفاده صحیح از آنتی‌بیوتیک‌ها کلیدی است.