سالانه بیش از 70% آنتی بیوتیک های مهم پزشکی و بیش از 80% کل آنتی بیوتیک های تولید شده در دنیا در دامپزشکی و به خصوص به عنوان محرک رشد برای پرورش دام و طیور استفاده می شود. استفاده زیاد و رایج از آنتی بیوتیک های مهم پزشکی و دامپزشکی منجر به افزایش و گسترش مقاومت آنتی بیوتیکی گشته است.
مقاومت آنتی بیوتیکی (AMR) مقابله با عفونت های باکتریایی را در انسان ها و حیوانات به امری دشوار تبدیل کرده است و یکی از مهم ترین مشکلات سلامتی برای انسان ها و حیوانات در سراسر دنیا محسوب می شود.
با توجه به اهمیت بالای این موضوع، آژانس دارویی اروپا (EMA) به منظور حفظ کارایی و در دسترس بودن آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های انسانی، آنها را به 4 دسته A، B، C و D تقسیم بندی کرده و قوانین و راهنمایی های جدیدی برای استفاده از این دارو ها در دامپزشکی، وضع نموده است.
تقسیم بندی آنتی بیوتیک ها توسط آژانس دارویی اروپا (EMA)
آنتی بیوتیک های گروه A: آنتی بیوتیک های این دسته در هیچ یک از گونه های حیوانی در اتحادیه اروپا اجازه مصرف ندارند. (مگر در برخی موارد استثنا که در حیوانات خانگی مصرف می شوند)
آنتی بیوتیک های این دسته عبارتند از:
- آمینو پنی سیلین ها
- کارباپنم ها
- یوریدو پنی سیلین ها و کربوکسی پنی سیلین ها (شامل ترکیب با مهار کننده های بتالاکتاماز)
- گلیکوپپتید ها
- سیکلوسایکلین ها
- کتولید ها
- لیپوپپتید ها
- مونوباکتام ها
- اکسازولیدینون ها
- مشتقات فسفونیک اسید
- سودومونیک اسید
- ریفامایسین ها (به جز ریفاکسیمین)
- ریمینوفنازین ها
- سولفون ها
- استرپتوگرامین ها
- دارو هایی که تنها درمان توبرکلوزیس و سایر عفونت های مایکوباکتریایی هستند.
- سایر سفالوسپورین ها و پنم ها، از جمله ترکیب سفالوسپورین های نسل سوم و مهار کننده های بتالاکتاماز
آنتی بیوتیک های گروه B: این آنتی بیوتیک ها اهمیت بسیار بالایی در پزشکی دارند و در دامپزشکی تنها در شرایطی که هیچ یک از آنتی بیوتیک های گروه های B و C در درمان موثر نباشند، استفاده می شوند و باید در صورت امکان، هنگام استفاده از آنها تست حساسیت دارویی یا آنتی بیوگرام انجام شود.
آنتی بیوتیک های این دسته عبارتند از:
- سفالوسپورین های نسل سوم و چهارم
- پلی میکسین ها
- کینولون ها
آنتی بیوتیک های گروه C: این دسته شامل آنتی بیوتیک هایی است که برای آنها هیچ جایگزینی در پزشکی وجود ندارد و در دامپزشکی هم هیچ یک از آنتی بیوتیک های گروه D نمی توانند به طور موثری جایگزین آنها باشند. بنابراین از این آنتی بیوتیک ها تنها در شرایطی که هیچ یک از آنتی بیوتیک های گروه های D قابل استفاده نباشند، استفاده می گردد.
آنتی بیوتیک های این دسته عبارتند از:
- آمفنیکل ها
- پلوروموتیلین ها
- لینکوزامید ها
- سفالوسپورین های نسل اول و دوم
- ماکرولید ها و کتولید ها
- آمینوگلیکوزید ها
آنتی بیوتیک های گروه D: آنتی بیوتیک های این دسته باید در صورت امکان به عنوان خط اول درمان در نظر گرفته شوند. البته این دسته هم باید با احتیاط و تنها در شرایطی که درمان دارویی ضروری است، استفاده گردند. هم چنین این آنتی بیوتیک ها هم مانند سایر گروه های آنتی بیوتیک، نباید بی جهت، طولانی مدت یا با دوز کمتر از حد نیاز استفاده گردند.
آنتی بیوتیک های این دسته عبارتند از:
- پنی سیلین ها
- سولفانامید ها
- تتراسایکلین ها
- استرپتومایسین
