عفونت ریه در گوسفندان
عفونت ریه یکی از شایع‌ترین و پرهزینه ترین بیماری‌های تنفسی در دام‌ها به ویژه گوسفندان است که اگر به‌موقع شناسایی و درمان نشود، نه تنها موجب تلفات در گله میشود بلکه رشد، وزن‌گیری دام‌ها و کیفیت محصولات دامی نظیر شیر، گوشت را به‌طور محسوسی کاهش میدهد. توجه به تهویه، تغذیه، بهداشت و کاهش استرس، کلید اصلی در پیشگیری از این بیماری است. در این مقاله، به بررسی جامع علائم و درمان عفونت ریه گوسفندان خواهیم پرداخت.
انتقال عفونت
عفونت ریه یا پنومونی در گوسفندان معمولاً از طریق باکتری‌ها، ویروس‌ها یا در برخی موارد قارچ‌ها ایجاد میشود. اصلی‌ترین عامل انتقال این بیماری، تماس مستقیم دام سالم با دام آلوده یا قرارگیری در محیط آلوده مانند طویله نامناسب، تهویه ضعیف و محیط هایی که گردوغبار زیاد است. عوامل محیطی نقش مهمی در افزایش شیوع دارند. هوای سرد، رطوبت بالا، جابجایی‌های مکرر، تجمع زیاد دام‌ها و استرس ناشی از تغذیه نامناسب می‌توانند مقاومت سیستم ایمنی گوسفند را کاهش داده و شرایط را برای انتقال بیماری فراهم کنند.
علت عفونت ریه در گوسفندان
ابتلای گوسفند به عفونت ریه اغلب نتیجه هم‌افزایی چند عامل مختلف است. برخی از مهم‌ترین دلایل عبارتند از:
- ذات الریه:
ذات الریه (پنومونی) یکی از دلایل مهم سرفه در گوسفندان است. این بیماری معمولاً ناشی از عفونت‌های باکتریایی مانند مانهیمیا همولیتیکا (Mannheimia haemolytica)، پاستورلا مولتوسیدا (Pasteurella multocida) یا مایکوپلاسما اوویپنومونیه (Mycoplasma ovipneumoniae) و همچنین ویروسی یا گاهی انگلی است و می‌تواند به‌ویژه در شرایط استرس زا مانند حمل و نقل هوایی یا زمینی، تغییرات آب و هوا یا نگهداری نامناسب بروز کند.
- باکتری‌های بیماری‌زا:
باکتری‌های بیماری‌زا با عفونت مجاری تنفسی و تحریک انتهای اعصاب حساس، باعث رفلکس سرفه در گوسفندان می‌شوند.
- ویروس‌ها:
به‌ویژه ویروس‌های تنفسی مانند پاراآنفلوآنزا تیپ 3 (Parainfluenza virus type 3)
- تغییرات ناگهانی دمایی:
تغییرات سریع بین گرما و سرما، سیستم ایمنی دام را تضعیف میکند.
- تهویه نامناسب:
انباشته شدن گاز آمونیاک در اصطبل باعث تحریک سیستم تنفسی میشود.
- استرس دام:
که ممکن است ناشی از زایمان، واکسیناسیون یا حمل ونقل باشد.
ترکیب این عوامل اشاره شده زمینه را برای بروز شدیدتر بیماری فراهم می‌سازد.
نحوه تشخیص عفونت ریه گوسفند
تشخیص عفونت ریه در گوسفندان نیاز به بررسی بالینی دقیق دارد. دامپزشک با مشاهده علائم تنفسی و عمومی دام، ضربه زدن به قفسه سینه و گوش دادن به صداهای غیرطبیعی ریه به تشخیص اولیه می‌رسد. در موارد پیشرفته تر، ممکن است از تصویربرداری یا نمونه برداری از ترشحات بینی و ریه استفاده شود تا عامل بیماری‌زا شناسایی شود.
پیشگیری از بیماری عفونت ریه
پیشگیری از بروز بیماری باعث می شود دامداران دچار ضرر اقتصادی نشوند. به ویژه در بیماری هایی مثل عفونت ریه گوسفند که ممکن است در گله گسترش پیدا کنند. راهکارهای کلیدی برای پیشگیری عبارتند از:
- تهویه مناسب محل نگهداری دام : کاهش رطوبت و حذف گازهای مضر مانند آمونیاک.
- واکسیناسیون به‌موقع: برای محافظت در برابر ویروس‌ها و باکتری‌های رایج.
- کاهش استرس دام: مدیریت مناسب در زمان زایمان، حمل‌ونقل، تغذیه و مراجعه به دامپزشکی . استرس هورمون کورتیزول را افزایش میدهد که عملکرد گلبول‌های سفید (ماکروفاژها و لنفوسیت‌ها) را مختل کرده و پاسخ ایمنی را ضعیف میکند. استرس تعادل باکتری‌های مفید و بیماری‌زا را در دستگاه تنفس برهم میزند و زمینه را برای عفونت فراهم میکند. برای کاهش استرس و اضطراب در گله های دام در مواقع استرس زا مانند جابجایی با کامیون و واکسیناسیون می توان از داروی گیاهی آرامبخش نوروکالم استفاده کرد.
برای اطلاعات بیشتر راجع به آرامبخش نوروکالم کلیک کنید
برای خرید داروی گیاهی ضد استرس نوروکالم کلیک کنید
- تغذیه اصولی: رژیم غذایی متعادل باعث تقویت سیستم ایمنی میشود.
- قرنطینه دام جدید: دام های ورودی جدید قبل از ورود به گله اصلی قرنطینه شوند.
- تقویت سیستم ایمنی: تقویت سیستم ایمنی گوسفندان و بویژه بره ها، یکی از مؤثرترین راه‌ها برای پیشگیری از عفونت‌های ریوی مانند پنومونی است. سیستم ایمنی قوی می‌تواند به‌خوبی با عوامل بیماری‌زای تنفسی مقابله کند و از بروز التهاب و عفونت در ریه جلوگیری نماید. برای تقویت سیستم ایمنی علاوه بر واکسیناسیون می توان از داروی طبیعی ایمونوپروپوفیت استفاده کرد.
با رعایت این نکات ساده، می‌توان تا حد زیادی از شیوع این بیماری جلوگیری کرد.
علائم عفونت ریه در گوسفندان
شناخت زودهنگام علائم عفونت ریه در گوسفندان می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. مهم‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:
- تنفس سخت و سریع
گوسفند برای جبران کمبود اکسیژن ناشی از التهاب ریه، سریعتر و با زحمت بیشتر نفس می‌کشد. همچنین هنگام دویدن یا حرکت، نیاز به اکسیژن افزایش می‌یابد و سرفه تشدید میشود.
- صداهای غیرطبیعی از ریه هنگام نفس کشیدن (ویزینگ یا خس‌خس)
در صورت مشاهده این علائم در هر یک از اعضای گله، باید فوراً با دامپزشک تماس گرفت.
درمان عفونت ریه در گوسفندان
درمان عفونت ریه در گوسفندان بستگی به شدت بیماری و عامل ایجادکننده آن دارد. در مراحل اولیه، استفاده از داروهای ضدباکتری و ضدالتهاب معمولاً مؤثر است.
مهم‌ترین اقدامات درمانی شامل:
- آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورتیکه علت عفونت ریه گوسفند باکتریایی تشخیص داده شود ممکن است مصرف آنتی بیوتیک با تجویز دامپزشک لازم باشد. آنتی بیوتیک ها بر عفونت های ویروسی تاثیری ندارند.
- داروهای ضدالتهاب: در برخی مواقع مصرف داروهای ضدالتهاب برای کاهش تب و التهاب ریه تجویز می شوند.
- تزریق سرم و ویتامین‌ها : برای بهبود وضعیت عمومی دام.
- استراحت و مراقبت در محیط گرم و خشک : به روند درمان کمک میکند.
- درمان های حمایتی: درمان عفونت‌های ریوی در گوسفندان تنها با تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها به‌طور کامل مؤثر نخواهد بود، چرا که ضعف سیستم ایمنی و عوامل استرس‌زای محیطی می‌توانند روند بهبود را مختل کنند. درمان های حمایتی مثل تقویت سیستم ایمنی، تنفسی و تغذیه مناسب نه‌تنها به کاهش تلفات و بهبود سریعتر دام‌ها کمک می‌کنند، بلکه از عود بیماری و بروز عفونت‌های ثانویه نیز پیشگیری می‌نمایند. تقویت سیستم تنفسی و ایمنی باعث می شود از دفع و انتشار ویروس جلوگیری شود و دوره ی درمان بیماری کوتاه شود.
تأکید میشود که از درمان‌های خودسرانه باید پرهیز شود، زیرا استفاده نادرست از داروها می‌تواند به مقاومت دارویی منجر شود.
بهترین دارو برای عفونت ریه گوسفندان
در انتخاب داروی عفونت ریه گوسفندان، دامپزشک با توجه به سن دام، شدت علائم و نوع عامل بیماری‌زا تصمیم‌گیری میکند. درمان عفونت ریوی در گوسفندان باید به صورت ترکیبی از داروها (به عنوان مثال آنتی بیوتیک در مورد عفونت های باکتریایی) و درمان های حمایتی (مثل تقویت کننده های سیستم ایمنی و تنفسی) انجام شود. آنتی بیوتیک هایی مانند اکسی تتراسایکلین، فلورفنیکل برای مقابله با باکتری های عامل پنومونی (مانند پاستورلا و مایکوپلاسما) تجویز می شوند. اما برای بهبود سریعتر و پیشگیری از عود بیماری، استفاده همزمان از داروهای مثل ایمونواکینامول (برای پشتیبانی از سیستم تنفسی) و ایمونوپروپوفیت (برای کاهش شدت، علائم و طول دوره بیماری) توصیه میشود. این ترکیب درمانی نه تنها عفونت را کنترل میکند، بلکه از ضعف سیستم ایمنی و بروز بیماری های ثانویه نیز جلوگیری می نماید.
قرص سرفه گوسفندان
یکی از علائم عفونت ریه سرفه شدید است. سرفه علت های زیادی دارد. دامپزشکان با معاینه های مختلف، انجام آزمایش و بدست آوردن سوابق بیماری های دام دلیل سرفه گوسفند را پیدا می کنند. در دامپزشکی، این داروها (بسته به علت سرفه ها) برای درمان سرفه استفاده می‌شوند:
- سرفه ناشی از عفونت باکتریایی
آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های تنفسی مثل پنومونی(ذات الریه) باکتریایی یا برونکوپنومونی (Bronchopneumonia) تحت تجویز دامپزشک استفاده می شوند.
- سرفه ناشی از عفونت ویروسی
برای درمان سرفه های ناشی از عفونت های ویروسی داروی های بازکننده برونش و ضدسرفه مثل ایمونواکینامول مفید هستند.
برای اطلاعات بیشتر راجع به ایمونواکینامول، داروی گیاهی تقویت ریه کلیک کنید
یرای خرید داروی تقویت سیستم ایمنی ایمونواکینامول کلیک کنید
- سرفه ناشی از انگل‌های ریوی (مانند کرم‌های ریه)
در صورتیکه عامل سرفه انگلی باشد درمان با داروهای ضدانگل مثل بنزیمیدازول‌ها (Benzimidazole) ممکن است توسط دامپزشک انجام شود تا سرفه ناشی از آن نیز برطرف شود.
- سرفه ناشی از تحریکات محیطی (گرد و غبار، آمونیاک بالا، تغییرات دما)
برای سرفه های ناشی از تحریکات محیطی داروی های ضدالتهاب و گشادکننده برونش ها مفید هستند.
- سرفه ناشی از حساسیت یا آلرژی
در صورتیکه سرفه گوسفند ناشی از آلرژی باشد دامپزشک داروهای آنتی‌هیستامین و ضدالتهاب تجویز می کند.
در پایان یادآوری می کنیم که عفونت ریه در گوسفندان اگرچه یک بیماری رایج است، اما با آگاهی و مدیریت درست می‌توان آن را کنترل و حتی پیشگیری کرد. شناسایی به‌موقع علائم عفونت ریه در گوسفندان، مراجعه سریع به دامپزشک و استفاده از داروی مناسب برای عفونت ریه گوسفندان از مهم‌ترین اصول در حفظ سلامت گله است.
