مانند انسان ها، گاو ها هم می توانند در اثر عوامل مختلفی دچار استرس شوند. گاو های شیری خیلی به عوامل استرس زا حساس هستند و استرس می تواند اثرات طولانی مدتی بر سلامت و عملکرد آنها داشته باشد. به عبارتی استرس بر تمام اجزای بدن آنها اثر منفی می گذارد که عملکرد تولید مثلی و تولید شیر هم از این قضیه مستثنا نیستند.
عوامل استرس زا در گاو های شیری می توانند فیزیکی یا اجتماعی باشند. برای مثال دما و رطوبت بالا، هوای سرد، حمل و نقل، انتقال به یک گروه جدید، تراکم بیش از حد، تغییر کارکنان مسئول شیردوشی، محیط و شرایط زندگی نامناسب و … از جمله عوامل اسرس زا برای گاو ها محسوب می شوند. پاسخ استرس به تمام این عوامل یکسان است.
استرس زیاد در گاو ها می تواند موجب مشکلات سلامت، کاهش تولید شیر، کاهش انرژی، کاهش وزن، تولد گوساله های کوچک یا نابالغ، افزایش رخداد بیماری های مختلف و حتی مرگ شود. بنابراین توجه به این موضوع و رسیدگی به آن امری ضروری می باشد.
گاو هایی که دچار استرس می شوند چه علائمی از خود بروز می دهند؟
گاوهایی که دچار استرس شده اند ممکن است یکسری علائم فیزیکی یا رفتاری از خود بروز بدهند. برخی از این علائم فیزیکی عبارتند از:
- له له زدن و تند نفس کشیدن
- افزایش تعداد ضربان قلب
- عرق کردن
- سفت و منقبض شدن عضلات
- ضعیف شدن حیوان
برخی از تغییرات رفتاری هم که در این عارضه مشاهده می شوند عبارتند از:
- بی قراری
- آب و غذا نخوردن
- جویدن اشیای مختلف
استرس چگونه بر سلامت و عملکرد گاو ها اثر می گذارد؟
در طی استرس برخی قسمت های مغز تحریک شده و منجر به آزاد شدن یکسری هورمون مرتبط با استرس می شود. این هورمون ها و میانجی های آزاد شده منجر به ایجاد تغییراتی در متابولیسم پروتئین ها و کربوهیدرات ها، رشد و عملکرد تولید مثلی و ایمنی می شوند.
استرس های طولانی و مزمن موجب کاهش پاسخ دهی سلول ها به کورتیزول می شوند که این اتفاق منجر به افزایش ریسک التهاب مزمن می شود. التهاب مزمن عمومی در گاو های شیری نیز ریسک رخداد بیماری های عفونی و متابولیک مثل ورم پستان، متریت و … را افزایش می دهد و سبب ایجاد اختلالات تولیدمثلی و کاهش تولید شیر می شود. به علاوه استرس در گاوهای شیری نرخ باروری را هم کاهش می دهد و حی منجر به سقط در آنها می شود.
اختلالات سیستم ایمنی ناشی از استرس نیز باعث کاهش بازدهی مصرف خوراک می شود، زیرا مواد مغذی خورده شده توسط سیستم ایمنی مصرف می شوند. به علاوه اختلالات سیستم ایمنی منجر به کاهش مصرف خوراک می شود که خود مشکل را بدتر می کند. در نتیجه این تغییرات نیز منجر به کاهش عملکرد تولید مثلی و تولید شیر می شوند.
کورتیزولی که طی استرس آزاد می شود سنتز گلوکز در کبد را هم افزایش می دهد و از طرف دیگر پانکراس انسولین بیشتری آزاد می کند تا تعادل را حفظ کند. این چرخه منجر به ایجاد مقاومت انسولینی و کاهش برداشت گلوکز توسط سلول های عضلانی می شود و متعاقب آن تولید شیر و عملکرد تولید مثلی نیز کاهش می یابد.
برای کاهش استرس در گاو های شیری چه کاری می توان انجام داد؟
برای کاهش استرس در گاو های شیری می توان از محصول کاملا طبیعی نوروکالم استفاده نمود. این محصول حاوی مواد موثره موجود در عصاره گیاهان سنبل الطیب و بادرنجبویه می باشد. این دو گیاه از قدیم به عنوان آرام بخش استفاده می شده اند و موجب کاهش استرس در دام می شوند. به علاوه هیچ گونه باقیمانده دارویی نداشته و نیازی به دوره پرهیز از مصرف نیز ندارد و حتی در دوره شیردهی می توان از آن استفاده نمود.
