همه چیز درباره بیماری حباب گازی (Gas Bubble Disease)

عرضه ماهیان پرورشی روزبه‌روز با تقاضای بیشتری از سوی مصرف‌کنندگان مواجه شده است. پرورش ماهیان سالم و باکیفیت، هدفی است که هر تولیدکننده آبزیان به دنبال آن است؛ پس حفظ بهداشت آبزیان و جلوگیری از بروز انواع بیماری‌ها در توسعه صنعت و افزایش تولیدات آبزی پروری ضروری می باشد. یکی از بیماریهایی که به شدت در کیفیت ماهی تاثیر می گذارد بیماری حباب گازی است. این بیماری توسط عوامل میکروبی بیماریزا ایجاد نمیشود. بلکه توسط عوامل محیطی ایجاد می شود. همه گونه های ماهی آب شیرین و دریایی و همچنین دوزیستان و بی مهرگان آبزی حساس هستند و به شکل حاد و مزمن رخ می دهد. بیماری حباب گازی یکی از مشکلات جدی در پرورش ماهیان است که می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر رشد و بقای ماهیان داشته باشد.

علت ایجاد بیماری حباب گازی

زمانی که که فشار کل گازهای محلول در آب ( اکسیژن و نیتروژن و دی اکسید کربن) از فشار هوای محیط بیشتر باشد حالت “فوق اشباع” پدید می آید. این حالت فوق اشباع در مواردی مانند پمپاژ آب از یک چاه عمیق، نشت هوا به داخل لوله ها، پای آبشارها، آبهای ذوب شده از یخچالهای طبیعی یا برف که حاوی گاز نیتروژن بیشتری است و یا در محل رشد گیاهان آبزی دیده می شود. اگر ماهیان آب فوق اشباع را قبل از برقراری تعادل گازی تنفس کنند بیماری حباب گازی ایجاد می شود.

تغییرات ناگهانی دما، تغییرات سریع فشار، یا عملکرد نادرست سیستم های تهویه آب
کیفیت پایین آب، به ویژه سطوح بالای گازهای محلول
مدیریت ناکارآمد آب و عدم نظارت معمول

زمانی که مجموع فشار کل گازهای محلول در آب از مجموع فشار هیدرواستاتیک خون برای نگه داشتن گاز در خون بیشتر شود، گاز از حالت محلول در خون خارج شده و به شکل حباب درمی‌آید. حبابهای گاز در عروق خونی و بافت های ماهی تشکیل شده و آمبولی گازی ایجاد می کنند. وجود حباب ها در مسیر رگهای خونی باعث اختلال در جریان خون و اکسیژن رسانی به بافت های مختلف ماهی شده و ماهیها به دلیل آمبولی گازی و نرسیدن اکسیژن به بافت ها تلف می شوند.

بیماری حباب گازی چه علایمی دارد؟

علائم فیزیکی:

حباب های گاز قابل مشاهده در زیر پوست، چشم ها، آبشش ها، باله ها و سایر بافت ها
بیرون زدگی یا برآمدگی چشم ها به دلیل وجود حباب های گاز
نواحی قرمز روی پوست، باله ها و اندام های داخلی به دلیل پارگی رگ های خونی
متورم شدن شکم به دلیل تجمع گاز در اندام های داخلی
تورم کیسه زرده در لارو ماهیان به دلیل تجمع حباب

تصویر همه چیز درباره بیماری حباب گازی (Gas Bubble Disease) — **وجود حباب گاز در باله دمی ماهی**

تغییرات رفتاری:

بی حالی،کاهش فعالیت و شنای آهسته
از دست دادن اشتها و کاهش وزن
شنای نامنظم یا کند

حباب ها بسته به شدت و محل درگیری می توانند خطرناک باشند. در صورت پیشرفت بیماری، حباب های گاز واضح روی لبه باله ها، پوست و تیغه های آبشش دیده می شود که در صورت عدم مدیریت حباب ها ممکن است به قلب یا مغز برسند و ماهی ها بدون هیچ علامت قابل مشاهده ای می میرند. بیماری حباب گازی به شدت عملکرد ماهی را کاهش داده و باعث ایجاد استرس، کاهش نرخ رشد و حساسیت به عفونت های ثانویه باکتریایی، قارچی و تک یاخته ای می شود.

تشخیص بیماری حباب گازی

مشاهده علائم فیزیکی مانند حباب های گاز در زیر پوست ،چشم ، باله ها و تیغه های آبشش
اندازه گیری سطوح گاز محلول در آب برای تایید فوق اشباع بودن گازها
بررسی میکروسکوپی بافت ها برای ارزیابی میزان تشکیل حباب گاز و آسیب ناشی از آن

تمایز بیماری حباب گازی از سایر بیماریها با علائم مشابه، مانند عفونت های باکتریایی که باعث خونریزی و سایر ناهنجاری های فیزیکی می شوند، بسیار مهم است.

درمان بیماری حباب گازی

بیماری حباب گازی یک چالش مهم در آبزی پروری است و نیاز به مدیریت سختگیرانه و اقدامات پیشگیرانه دارد. تلفات ممکن است شامل کاهش نرخ بقای ماهی، کاهش رشد و افزایش مرگ و میر باشد که منجر به خسارات مالی برای مزارع ماهی می شود. ماهی‌هایی که در مراحل نخست زندگی خود در معرض این بیماری قرار گرفته‌اند، کیفیت مناسبی ندارند ،از مقاومت کمتری برخوردار بوده یا دچار عفونت‌های باکتریایی ثانویه شده و یا رشدشان متوقف می شود.

درمان اصلی بیماری حباب گازی کاهش میزان گازهای محلول در آب است. در صورت مشاهده حباب های گازی میتوان با افزودن سین بیوتیک MLC و کوکسی فیت از بروز عفونتهای ثانویه ناشی از این بیماری جلوگیری کرد تمرکز مدیریت بر تصحیح عوامل محیطی ایجاد کننده گازهای فوق اشباع با اجرای شیوه های مدیریتی برای کاهش غلظت گاز تا حد اشباع یا کمتر شامل موارد زیر می باشد: