کوکسیدیوز چیست؟
کوکسیدیوز یک بیماری انگلی است که توسط گونه های مختلف انگل های تک یاخته ای به نام آیمریا (Eimeria) ایجاد می شود. انگل های ایمریا وارد سلول های دیواره روده می شوند و در داخل آن ها تکثیر می شوند. این تکثیر باعث آسیب به سلول های روده، التهاب و در نهایت اختلال در جذب مواد مغذی میشود. یکی از بیماری های شایع که به خاطر کوکسیدیوز مرغ ها ایجاد می شود انتریت نکروتیک (Necrotic Enteritis) است.
هر کدام از گونه های انگل ایمریا می توانند به بخش خاصی از روده آسیب بزنند. در جدول زیر انواع انگل های ایمریا و بخش هایی از روده که توسط آن ها درگیر می شوند را بیان می کنیم.
| ویژگی‌ها | شدت بیماری | محل درگیری در دستگاه گوارش | Eimeria species |
|---|---|---|---|
| ضایعات سفید نواری در مخاط روده | خفیف تا متوسط | دوازدهه (بخش ابتدایی روده باریک) | E. acervulina |
| تورم، مخاط زیاد، گاهی خونریزی | متوسط تا شدید | بخش میانی روده باریک (ژژنوم) | E. maxima |
| اسهال خونی، مرگ ناگهانی | بسیار شدید و همراه با خونریزی | روده کور (ceca) | E. tenella |
| خونریزی داخلی و نکروز | بسیار شدید | بخش میانی تا انتهایی روده باریک (ایلئوم) | E. necatrix |
آنتریت نکروتیک چیست و چگونه باعث تلفات طیور مرغداری می شود؟
یک بیماری شایع در مرغ های گوشتی و بوقلمون ها است که باعث التهاب و نکروز (مرگ بافتی) دیواره ی روده می شود. این بیماری می تواند منجر به ایجاد زخم، خونریزی و حتی پارگی روده شود.
باکتری کلستریدیوم پرفرنژنس (Clostridium perfringens) یکی از عوامل اصلی ایجاد آنتریت نکروتیک، به ویژه در فارم های تولید طیور و گاهی در انسان هاست.
یکی دیگر از دلایل آنتریت نکروتیک که به ویژه در فارم های تولید طیور گوشتی اتفاق می افتد، بیماری کوکسیدیوز است. آسیب ایجاد شده توسط انگل های ایمریا باعث ضعیف شدن بدن می شود؛ در این حالت، شرایط برای پیشروی باکتری کلستریدیوم پرفرنژنس مهیا می شود و احتمال ابتلا به آنتریت را افزایش می دهد.
این بیماری به ویژه در جوجه های گوشتی، شایع است و اغلب با عواملی مانند رژیم غذایی نامناسب، استرس یا عفونت های همزمان مثل کوکسیدیوز تشدید می شود.
علائم آنتریت نکروتیک ناشی از کلستریدیوم پرفرنژنس شامل درد شکمی شدید، اسهال خونی، تب و در موارد شدید، پارگی روده یا شوک سپتیک (عفونی) است. این بیماری همچنین باعث بالا رفتن آمار تلفات در گله به طور ناگهانی می شود.
بیماری آنتریت باعث کاهش راندمان رشد و تولید در طیور مرغداری می شود و در نتیجه باعث ضرر اقتصادی فراوان به صنعت تولید طیور می شود.
کاهش وزن، به هم خوردن یکنواختی گله و کاهش تولید تخم مرغ در مرغ های تخم گذار نیز از دیگر عوارضی است که با ابتلای گله مرغ ها و بوقلمون ها به آنتریت نکروتیک، مشاهده می شود.
چرا کوکسیدیوز باعث آنتریت روده طیور می شود؟
انگل های ایمریا که عامل اصلی بیماری کوکسیدیوز هستند، وارد سلول های دیواره روده می شوند، در آنجا تکثیر می شوند و آن ها را از بین می برند که منجر به ایجاد التهاب، زخم و خونریزی در دیواره روده می شود. گونه های ایمریا انگل های تک یاخته ای هستند که به طور خاص سلول های روده طیور را هدف قرار می دهند.
کوکسیدیوز باعث ایجاد انتریت در طیور می شود زیرا انگل ایمریا، به پوشش روده حمله کرده و به آن آسیب می رساند و منجر به التهاب در بخش های مختلف روده و اختلال در جذب مواد مغذی می شود. این آسیب عملکرد طبیعی روده را مختل می کند و در نتیجه وضعیتی به نام انتریت ایجاد می شود که با التهاب روده مشخص می شود.
علائم کوکسیدیوز در مرغ
علائم کوکسیدیوز در طیور (به خصوص جوجه ها) و علائم آنتریت نکروتیک ظاهراً مشابه هستند؛ از این رو، دانستن نحوه تمایز آنها و در نتیجه تصمیم گیری مناسب برای کنترل و درمان آنها بسیار مهم است.
- اسهال خونی (خونریزی روده) : این مشخصه ترین علامت است که به دلیل آسیب شدید به دیواره روده و پارگی مویرگ ها ایجاد می شود.
- افزایش تلفات گله: تلفات ناگهانی، به ویژه در جوجه های جوان، به دلیل خونریزی شدید، کم آبی مفرط یا عفونت های ثانویه شایع است.
- آنتریت نکروتیک : التهاب و مرگ بافت (نکروز) دیواره روده که در کالبد گشایی به صورت ضایعات سفید رنگ یا زخم های گوارشی مشخص می شود.
- کاهش راندمان رشد : آسیب به روده جذب مواد مغذی را مختل می کند و منجر به لاغری، پرهای ژولیده و تاخیر در رشد جوجه مرغ ها می شود.
- افت تولید و کاهش کیفیت تولید: کاهش تولید به دلیل عدم جذب مناسب دیده میشود و در مرغ های تخمگذار وجود تخم مرغ های بدون پوسته (تخم ماندگی) یا تخم مرغ های با پوسته ضعیف دیده می شود. ایجاد پرولاپس و افزایش تلفات نیز در گله مشاهده می شود.
- کاهش مصرف خوراک: طیور بیمار به دلیل ناراحتی روده و بی حالی، اشتهای خود را از دست می دهند.
- بی حالی و جمع شدن: مرغان مبتلا به کوکسیدیوز انرژی کمی دارند، تمایل به انزوا و خوابیدن دارند و فعالیت کمی نشان می دهند.
در سال های اخیر، به دلیل افزایش انواع مقاومت آنتی بیوتیکی در باکتری ها، تمام بخش های حرفه دامپزشکی مکلف شده اند تا از آنتی بیوتیک ها بر طبق مقررات استفاده کنند. استفاده از این آنتی بیوتیک ها به عنوان محرک رشد و ابزاری برای پیشگیری بیماری های دام، طیور و حیوانات خانگی به شدت محدود شده است.
در صورت عدم مدیریت صحیح فارم، واکسیناسیون به موقع و کنترل بیماری ها، شاهد افزایش ابتلای مرغ ها و بوقلمون ها به بیماری‌هایی مانند آنتریت نکروتیک شده است.
پیشگیری از کوکسیدیوز در مرغداری
برای پیشگیری از آن در طیور مهم ترین اقدام، مدیریت سالن پرورش مرغ است که شامل برنامه ریزی، اجرا، نظارت و کنترل نکات بهداشتی و مراقبت از سلامت طیور است.
مدیریت تغذیه مناسب و اطمینان حاصل کردن از ضریب تبدیل خوراک مناسب، امری حیاتی برای پایداری کسب و کار تولید و پرورش دام و طیور است.
در دهه اخیر، استفاده از افزودنی های خوراک و مکمل های طبیعی و گیاهی که برای مقابله با کوکسیدیوز تولید شده و توسط سازمان دامپزشکی تایید گشته، به طور چشم گیری افزایش پیدا کرده است. استفاده از دارو های گیاهی به جای شیمیایی تا حد امکان، مخصوصا در تولید مرغ های ارگانیک به شدت توصیه می شود.
افزودنی های خوراک مرغ نظیر کوکسی فیت (Cocci PHYT) از ترکیبات گیاهی تولید شده برای پیشگیری از کوکسیدیوز و آنتریت نکروتیک استفاده می شوند. آنها با داشتن خواص ضد باکتریایی، ضد انگلی و ضد التهابی، رشد پاتوژن های بیماری زا مانند کلستریدیوم پرفرنژنس را مهار کرده و از نکروز دیواره روده جلوگیری می کنند. این پودر مخلوط در خوراک که جایگزین مناسبی برای کوکسیدیواستات ها در طیور است، با تقویت فلور میکروبی روده، کاهش التهاب و بهبود سلامت مخاط روده به حفظ تعادل گوارشی کمک می کند.
همچنین، ترکیبات فعال آن سیستم ایمنی مرغ را تقویت کرده و با کاهش بار میکروبی و اثرات قابض، خطر اسهال و آسیب روده ای را کاهش می دهند، که در نهایت به پیشگیری از این بیماری کمک می کند.
برای اطلاعات بیشتر راجع به ضد کوکسیدیوز مرغ کوکسی فیت کلیک کنید
برای خرید کوکسیدیواستات گیاهی طیور کوکسی فیت کلیک کنید
درمان کوکسیدیوز مرغ
در قرن اخیر، داروهای متعدد و متنوعی برای درمان کوکسیدیوز تولید شده اند. امروز این بیماری مهلک که سالانه موجب تلفات هزاران مرغ می شود، با انواع داروهای گیاهی و شیمیایی درمان می شود. دقت کنید که به هنگام استفاده از داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی، معمولا لازم است از چندین دارو به صورت متناوب برای درمان کوکسیدیوز استفاده کنیم چرا که انگل ایمریا به راحتی در مقابل بسیاری از داروها مقاوم میشود.
برای دریافت اطلاعات کامل از دارو های ضد کوکسیدیوز به مقاله زیر رجوع کنید.
معرفی تمام دارو های ضدکوکسیدیوز طیور
بهترین دارو ضد کوکسیدیوز
برای درمان کوکسیدیوز و عوارض مرگ آور آن مثل انتریت طیور می توان از داروهای گیاهی نظیر کوکسی فیت ال (Cocci Phyt L) استفاده کرد. این دارو با کاهش میزان دفع اووسیست انگل و کاهش اسپورولاسیون در اووسیست های دفع شده از پیشرفت این بیماری جلوگیری می کند. این دارو که از مواد موثره گیاهان دارویی تولید شده، به دیواره اووسیست ها نفوذ کرده و سبب غیرفعال شدن آنزیم هایی می شود که مسئول اسپورولاسیون هستند.
برای اطلاعات بیشتر راجع به داروی ضد کوکسیدیوز کوکسی فیت ال کلیک کنید
