۶ جولای (۱۵ تیرماه) به عنوان «روز جهانی زئونوز» نام‌گذاری شده است؛ در ایران نیز هفته ۱۶ تا ۲۲ تیر به عنوان «هفته آگاهی‌رسانی بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوانات» گرامی داشته می‌شود. هدف از این مناسبت، افزایش آگاهی عمومی درباره بیماری‌هایی است که از حیوان به انسان و بالعکس منتقل می‌شوند و می‌توانند سلامت فردی و اجتماعی را به‌طور جدی تهدید کنند.
بیماری‌های زئونوز (Zoonoses)، بیماری‌های عفونی هستند که از حیوان به انسان یا از انسان به حیوان منتقل می‌شوند. این انتقال ممکن است از طریق تماس مستقیم با حیوان آلوده، ناقلان بیولوژیک نظیر کنه‌ها و حشرات، مصرف غذای آلوده یا حتی تماس با محیط آلوده صورت گیرد. با وجود خطر بالای این بیماری‌ها، آگاهی عمومی نسبت به آن‌ها هنوز در سطح قابل قبولی نیست. از جمله مهمترین بیماری های مشترکی که میان انسان و حیوان می توان به به تب خونریزی دهنده کریمه کنگو، تب مالت، سالک، هاری، مشمشه، سیاه زخم (شاربن)، کیست هیداتیک، آنفلوانزا و سل اشاره نمود.
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) اعلام کرده است که بیش از ۶۰ درصد بیماری‌های عفونی انسان منشأ حیوانی دارند و حدود ۷۵ درصد از این بیماری‌ها بین گونه‌ها منتقل می‌شوند. این آمار نشان‌دهنده اهمیت بالای مقابله با بیماری‌های زئونوز در سطح جهانی است.
شیوع ویروس کرونا (COVID-19) نیز نمونه‌ای از بیماری‌های زئونوز بود که توجه جهانی را به این موضوع معطوف کرد. سازمان جهانی بهداشت (WHO) گزارش داده است که این بیماری در سال ۲۰۲۰ سومین و در سال ۲۰۲۱ دومین عامل مرگ‌ومیر جهانی بود و در مجموع نزدیک به ۱۳ میلیون نفر جان خود را از دست دادند.
افزایش جابه‌جایی انسان‌ها، گسترش تجارت بین‌المللی، سیستم‌های تولید متراکم دام و طیور، تخریب زیستگاه‌های طبیعی، تماس بیشتر با حیات وحش، تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی، همگی عواملی هستند که بروز و شدت شیوع بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان را افزایش داده‌اند.
پیشگیری از بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان نیازمند همکاری نزدیک نظام دامپزشکی، تولیدکنندگان، نهادهای بهداشتی و آحاد جامعه است. رعایت اصول بهداشت دام، تقویت سیستم‌های پایش و کنترل بیماری، ارتقای امنیت زیستی در مزارع و زنجیره تولید، و آگاهی‌رسانی عمومی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند نقش مهمی در کاهش خطر این بیماری‌ها داشته باشند.
در نهایت، آگاهی و اقدام مسئولانه در برابر بیماری‌های زئونوزی نه تنها از سلامت حیوانات و انسان‌ها حفاظت می‌کند، بلکه به تأمین امنیت غذایی، پایداری اقتصادی و سلامت عمومی نیز کمک خواهد کرد.
