بیماری کلیوی در پرندگان بسیار شایع است. در حدود 30% از بیماری های پرندگان مرتبط یا ناشی از مشکلات کلیوی است. بیماری کلیه شایع ترین علت بروز بیماری نقرس در گونه های مختلف پرندگان است. در پرنده سالم، اوریک اسید در کبد تولید شده و توسط کلیه ها به همراه موکوس از طریق ادرار دفع می شود. اگر کلیه به درستی عمل نکرده و نتواند اورات را دفع کند، مقادیر بالای اوریک اسید در خون باقی می ماند. در این حالت اورات به کریستال های مونوسدیم اورات تبدیل شده که می تواند در قسمت های مختلف دستگاه ادراری تشکیل سنگ داده یا در مفاصل و سطوح بافت های مختلف بدن پرنده رسوب کند. در این شرایط بیماری نقرس یا gout بروز می کند. نقرس حاصل تجمع و ذخیره غیرطبیعی کریستال های اوریک اسید در بدن است. رسوبات اورات توده های سفید نیمه جامد تا جامدی هستند که موجب تورم، التهاب، درد و مشکلات حرکتی در محل رسوب خود می شوند. اوریک اسید به خودی خود سمی و مضر نیست و انباشت کریستال های آن است که موجب آسیب بافتی شدید می شود.
نقرس در قناری و فنچ ها نادر است و عمدتا طوطی سانان را درگیر می کند. این بیماری بیشتر در مرغ عشق های مسن، عروس هلندی و طوطی هایی که با جیره نامتعادل (پروتئین بالای 20 تا 25 درصد) تغذیه شده اند دیده می شود. علاوه بر این جیره هایی که حاوی مقادیر بالای کلسیم و ویتامین D3 و کمبود ویتامین A هستند نیز به بروز این بیماری کمک می کنند.
علائم نقرس در پرندگان:
- انگشتان متورم، گرم و غیر منعطف
- مفاصل متورم و دردناک
- رسوبات سفید رنگ در اطراف مفصل که از روی پوست قابل مشاهده است
- زخم و پارگی محل تورم
- پرکنی در ناحیه مفصل لگن
- آسیب به خود
- افسردگی
- افزایش یا کاهش شدید ادرار
- پرنوشی
- دهیدراسیون
- تهوع و استفراغ
- بی اشتهایی
- کاهش وزن
- تشنج
- ضعف و بی حالی
- کاهش حجم عضلانی
- علائم عصبی
- عدم کنترل حرکات بدن
- لنگش
- بی قراری
- سختی در پرواز و نشستن
انواع نقرس در پرندگان:
دو نوع شناخته شده نقرس در پرندگان وجود دارد که می توانند همزمان در یک پرنده بروز کنند.
نقرس احشایی: نقرس می تواند بر ارگان های داخلی هم تاثیر بگذارد. در این حالت رسوبات اورات بر سطح غشای اندام های داخلی و بافت ها تجمع می کنند و به صورت یک پوشش سفید دیده می شود. اورات در درون بافت ها و اندام هایی نظیر طحال، کبدف توبول های کلیه و آبشامه قلب نیز رسوب می کند. این نوع نقرس در طیور صنعتی بسیار رایج است و در نتیجه بروز سنگ های ادراری یا نارسایی کلیه رخ می دهد. نقرس احشایی قبل از مرگ پرنده به سختی قابل تشخیص است.
نقرس مفصلی: نقرس مفصلی یا سینوویال به ندرت به تنهایی بروز می کند و معمولا در پرندگان مبتلا به نقرس احشایی دیده می شود. در این فرم نقرس وقتی مفاصل پرنده را درگیر می کند بسیار دردناک است. در صورتی که امکان تسکین درد وجود نداشته باشد، پرنده برای جلوگیری از عذاب بیشتر یوتانایز می شود. امکان جراحی و برداشتن کریستال ها به دلیل نزدیکی به عروق خونی و احتمال خونریزی شدید، در اکثر موارد وجود ندارد.
در صورتی که بیماری درمان یا کنترل نشود، تجمع کریستال های جدید با سرعت ادامه خواهد یافت.
در پرندگان مبتلا به نقرس سطح اوریک اسید باید کنترل شود و در صورت بالا بودن اوریک اسید میزان پروتئین جیره کاهش یابد.
