آنتریت نکروتیک (Necrotic enteritis) یا تورم روده یکی از شایع ترین عفونت های دستگاه گوارش در طیور است. نرخ مرگ و میر ناشی از این بیماری در طیور 50% است. عامل بیماری باکتری کلستریدیوم پرفرنژنس (Clostridium perfringens) بوده که یکی از باکتری های فلور طبیعی دستگاه گوارش است. کلستریدیوم پرفرنژنس باکتری گرم منفی بی هوازی بوده و معمولا کمتر از 105 cfu/g در محتوی روده جوجه های سالم دیده می شود.
این باکتری در انسان نیز ایجاد بیماری کرده و در واقع یک بیماری زئونوز است. اسپورهای این باکتری نسبت به مواد ضد عفونی کننده، حرارت و UV بسیار مقاوم بوده از این رو به سختی از بین رفته و باعث ایجاد مسمومیت های غذایی، اسهال عفونت ها گوارشی در انسان و حیوانات می گردد.
آنتریت نکروتیک در واقع بدلیل سموم تولید شده این باکتری ایجاد می شود. تيپ‌‌‌هاي A و C کلستریدیوم كه توليد كننده سموم آلفا و بتا مي باشند سبب ایجاد بیماری در طیور می شوند.
علائم این بیماری شامل:
آتاکسی (عدم تعادل)، مسمومیت، اسهال، افسردگی، پرهای ژولیده و بی میلی به حرکت ممکن است دیده شود. در موارد حاد در عرض چند ساعت پس از شروع بیماری مرگ اتفاق می افتد.
فرم تحت بالینی یا خفیف آنتریت نکروتیک به راحتی قابل تشخیص نیست و می تواند سبب کاهش عملکرد پرنده شود. خسارات اقتصادی ناشی از افت تولید و کاهش عملکرد گله بدلیل فرم تحت بالینی این بیماری بسیار بیشتر از فرم حاد آن گزارس شده است.
عوامل مختلفی که سبب تغییر در میکرو فلور روده یا آسیب به مخاط روده می شوند (به عنوان مثال، کوکسیدیوز، مایکوتوکسیکوز، سالمونلوز، لارو آسکارید) شرایط را برای تکثیر باکتری کلستریدیوم پرفرنژنس و ایجاد بیماری فراهم می کنند.
عوامل مستعد کننده آنتریت نکروتیک
عوامل مختلفی می توانند سبب تکثیر باکتری و بروز آنتریت نکروتیک شود که شامل:
- استفاده بیش از حد از بای پروداکت های حیوانی (مانند پودر ماهی)، گندم و جو در جیره طیور. این ترکیبات به دلیل مقادیر پروتئین بالا و فراهم کردن پروتئین مورد نیاز باکتری کلستریدیوم برای رشد و تکثیر سبب ایجاد بیماری می شوند.
- در بسیاری از موارد بیماری بطور همزمان با کوکسیدیوز رخ می دهد.
- بیماری های ویروسی تضعیف کننده سیستم ایمنی مانند بيماري كم خوني عفوني، گامبورو ، مارك
- آلودگی خوراک و دان به توکسین ها و سموم قارچی
- عدم تعادل جیره طیور نظیر دارا بودن مواد غذايي ضروري که سبب ايجاد استرس تغذيه‌اي می شود.
- هر ترکیب دیگری که سبب کاهش سرعت عبور مواد غذایی در روده کوچک شود می تواند زمینه ساز بروز بیماری آنتریت باشد.
تشخیص بیماری
تشخیص آنتریت نکروتیک براساس کالبدگشایی و تشخیص پاراکلینیکی انجام می شود. محیط های کشت افتراقی که فقط باکتری کلستریدیوم پرفرنژنس در آن قادر به رشد هستند جهت تشخیص استفاده می شوند.
پیشگیری، درمان و کنترل آنتریت نکروتیک
کنترل و پیشگیری از بیماری از طریق جلوگیری و حذف عوامل مستعد کننده تکثیر باکتری کلستریدیوم قابل انجام است. رعایت اصول بهداشتی و اقدامات امنیت زیستی (biosecurity)، تنظیم جیره غذایی متعادل، جلوگیری از تغییرات ناگهانی در خوراک و کاهش مصرف ترکیباتی مانند پودر ماهی، جو و گندم می تواند در جهت پیشگیری از آنتریت موثر باشد.
همچنین تقویت سیستم ایمنی و جلوگیری از بروز سایر بیماری های مستعد کننده آنتریت نیز یکی از راهکار هایی است که از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
کوکسیدیوز و آنتریت نکروتیک
یکی از مهمترین عوامل مستعد کننده ابتلا به آنتریت نکروتیک، کوکسیدیوز می باشد. بروز و مرگ و میر ناشی از نکروتیک آنتریت هنگامی که بطور همزمان با کوکسیدیوز رخ دهد بیشتر است. از آنجایی که کلستریدیوم پرفرنژنس تقریباً در همه جای محیط وجود دارد، پیشگیری از کوکسیدیوز، به ویژه عفونت های آیمریا آسروولینا و آیمریا ماکزیما، بسیار اهمیت دارد.
عفونت کوکسیدیوز می تواند از طریق شیوع آلودگی با تک یاخته آیمریا و یا مواجهه با واکسن زنده کوکسیدیوز رخ دهد و باعث آسیب به اپیتلیوم روده و نشت پروتئین های پلاسما به لومن روده شود. در این شرایط باکتری کلستریدیوم می تواند از پروتئین های آزاد شده برای تکثیر خود و تولید توکسین استفاده کند. از این رو با کنترل کوکسیدیوز و کاهش دفع اووسیست می توان از وقوع آنتریت نکروتیک جلوگیری کرد.
با توجه به مرگ سریع جوجه ها (کمتر از 24 ساعت) در بیماری آنتریت نکروتیک و نبود زمان کافی برای درمان، بحث پیشگیری از اهمیت بالاتری برخوردار است. پیش تر آنتی بیوتیک های محرک رشد به عنوان درمان پروفیلاکتیک برای آنتریت نکروتیک استفاده می شدند اما با ممنوع شدن استفاده از این آنتی بیوتیک توسط اتحادیه اروپا از سال 2006، استفاده از روش های جایگزین برای پیشگیری از این بیماری و خسارات اقتصادی ناشی از آن ضرورت پیدا کرد.
کوکسی فیت (Cocci Phyt)، داروی ضد کوکسیدیوز گیاهی بر پایه ترکیبات موثره گیاهان درمنه، جفت بلوط و سیر می باشد که می تواند برای پیشگیری و درمان کوکسیدیوز استفاده شود. کوکسی فیت قابل جایگزینی کامل با داروهای ضد کوکسیدیوز شیمایی رایج است.
کوکسی فیت با پیشگیری از کوکسیدیوز نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به آنتریت نکروتیک خواهد داشت و بدلیل خواص ضد باکتریایی می تواند از رشد و تکثیر باکتری های پاتوژن در دستگاه گوارش جلوگیری کند.
فرمولاسیون داروی ضد کوکسیدیوز کوکسی فیت کاملا گیاهی بوده از این رو خطر ایجاد باقی مانده در تولیدات گوشت و تخم مرغ را نداشته و قابل استفاده در تمام دوره های پرورش و تولید می باشد. این داروی ضد کوکسیدیوز هیچ گونه محدودیت و منع مصرفی در طیور گوشتی، تخمگذار و مادر ندارد.
برای اطلاعات بیشتر ضد کوکسیدیوز کوکسی فیت اینجا را کلیک کنید و برای خرید محصول از این قسمت اقدام کنید.
