آنتی بیوتیک چیست؟
آنتی بیوتیک ها مولکول های آلی طبیعی یا مصنوعی هستند که برای از بین بردن میکروارگانیسم ها استفاده میشوند. امروزه مقاومت میکروبی علیه آنتی بیوتیک ها، اثربخشی این دسته دارویی را محدود کرده است. متاسفانه علیرغم پیشرفت های قابل توجه علم پزشکی مدرن، در یافتن آنتی بیوتیکی که مقاومت ایجاد نکند و در مقابل باکتری های مقاوم به چند دارو موثر باشد، ناکام مانده ایم.
برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون پیدایش و تاریخچه آنتی بیوتیک ها به این صفحه مراجعه کنید.
باکتری ها چطور در برابر آنتی بیوتیک ها مقاوم میشوند؟
میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد به مکانیسم های مقاومت باکتری و روش های جدید بروز مقاومت باکتریایی مراجعه کنید. بعد از ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی، ژن های مقاومت باکتری، باعث تکثیر و تداوم آنها در مناطق جدید می شود و نقش مهمی در گسترش مقاومت آنتی بیوتیکی ایفا می‌کنند.
چرا داروهای شیمیایی مقاومت آنتی بیوتیکی ایجاد می کنند؟
مهم ترین علتی که باعث شده داروهای شیمیایی مقاومت های گسترده ایجاد شود مصرف نادرست از آنتی بیوتیک ها و مکانیسم اثر تک بعدی مواد شیمیایی است.
مقاومت آنتی بیوتیکی چه تاثیرات مخربی در پی داشته است؟
متاسفانه شیوع مقاومت ضد میکروبی در سطح جهانی در حال افزایش است. این امر موجب پیدایش میکروارگانیسم هایی می شود که ذاتاً به به یک یا چند دارو مقاومند. در نتیجه مدیریت مؤثر بسیاری از بیماری‌های عفونی را با چالشی مهم مواجه می‌کند. پیدایش بیماری‌های پایدار و عفونت های درمان ناپذیر میتواند خسارت های هنگفتی به بار بیاورد و تهدیدی برای محیط زیست و جان تمامی موجودات زنده است.
برای رفع این مشکل، نیاز به آنتی بیوتیک های جدید و درمان های جایگزین داریم. بنابراین، روش‌های نوآورانه و مولکول‌های جدید به طور مداوم پیشنهاد و ارزیابی میشوند. یکی از این موارد ترکیبات زیست فعال طبیعی یا فیتوکمیکال ها هستند.
چرا باید به جای آنتی بیوتیک های شیمیایی از آنتی بیوتیک گیاهی استفاده کنیم؟
-
فیتوکمیکال ها میل ترکیبی بالایی دارند
برخلاف آنتی‌بیوتیک‌های معمولی، ترکیبات زیست فعال طبیعی یا فیتوکمیکال ها، متابولیت‌های ثانویه اصلاح‌شده شیمیایی نیستند. منابع طبیعی دارای تعداد بسیار زیادی مولکول‌های فعال زیستی هستند که هنوز کشف نشده‌اند و گیاهان منابع اصلی آن ها هستند. یکی از مزایای مهم استفاده از فیتوکمیکال‌ها برای درمان‌های ضد میکروبی، توانایی آنها در تعامل با چندین کلاس یا زیرگروه مولکول است. آنتی‌بیوتیک‌های سنتی معمولاً فقط یک هدف مولکولی باکتریایی خاص دارند، در حالی که فیتوکمیکال‌ها معمولاً میل ترکیبی قابل توجهی به چندین هدف پروتئینی نشان می‌دهد. وجود این میل ترکیبی بالا می تواند توسعه مکانیسم های مقاومت بالقوه را مختل کند.
-
فیتوکمیکال ها بخش های مختلفی را مورد هدف قرار میدهند
فیتوکمیکال ها این پتانسیل را دارند که ساختارهای باکتریایی مختلف، مانند دیواره سلولی و اجزای غشای سلولی را مورد هدف قرار دهند. فیتوکمیکال ها همچنین می توانند به پروتئین هایی که در قسمت های مختلف میکروارگانیسم قرار می گیرند و فعالیت های متعددی دارند، متصل شوند و آن ها را از کار می اندازد.
-
فیتوکمیکال‌ها می‌توانند مکانیسم های ایجاد مقاومت دارویی را مهار کنند
برخی از ترکیبات موثر گیاهی یا فیتوکمیکال ها می توانند مکانیسم های ایجاد مقاومت های دارویی در باکتری های، از قبیل پمپ های افلاکس (efflux) را مهار کرده و از ایجاد مقاومت نسبت به آن دارو یا آنتی بیوتیک جلوگیری کنند.
-
فیتوکمیکال ها عملکرد چندگانه دارند
فیتوکمیکال‌ها این پتانسیل را دارند که سیستم ایمنی و سلامت کلی فرد را تقویت کنند، بنابراین دفاع در برابر عفونت را ارتقا میدهند.
چرا از گیاهان در تولید تجاری آنتی بیوتیک های گیاهی استفاده کنیم؟
گیاهان دارویی سرشار از طیف وسیعی از ترکیبات فیتوکمیکال، یعنی آلکالوئیدها، کومارین ها، اسانس ها، فلاونوئیدها، لکتین، فنولیک، پلی پپتیدها، پلی استیلن ترپنوئیدها و تانن ها هستند. مواد شیمیایی زیست فعال این پتانسیل را دارند که موجب اثرات ضد باکتری یا باکتریواستاتیکی و باکتریوسیدی در باکتری های مقاوم به چندین دارو شود.
آیا آنتی بیوتیک گیاهی در کشور ایران وجود دارد؟
گروه تحقیق و توسعه شرکت ماکیان دام پارس پس از سالها تلاش، موفق به فرموله کردن اولین آنتی بیوتیک گیاهی شده است. این آنتی بیوتیک پایه ترکیبات موثره گیاهی فرموله شده و از طریق چهار مکانیسم اثر اصلی شامل اختلال در غشای سلول باکتری، مهار متابولیسم انرژی، اختلال در فرایندهای درون سلولی باکتری و مهار ارتباطات سلولی بین باکتری ها عمل می کند.
