مقاومت آنتی بیوتیکی به معنای مقاوم شدن میکروارگانیسم ها به داروهایی است که برای مهار رشد و از بین بردن آنها طراحی شده بودند. این داروها برای درمان بیماری هایی که توسط ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها، انگل ها و … ایجاد می شوند، به کار می روند؛ بنابراین مقاومت میکروارگانیسم ها به این داروها منجر به افزایش شیوع، شدت و تلفات ناشی از بیماری ها می گردد. به علاوه، خسارت های مالی و اقتصادی زیادی هم بر جای می گذارد. هر بار که در پزشکی، دامپزشکی و کشاورزی از آنتی بیوتیک ها یا سایر داروهای ضدمیکروبی استفاده می شود، شانس میکروارگانیسم ها برای توسعه مقاومت بیشتر می گردد.
ارتباط مقاومت آنتی بیوتیکی و کشاورزی چگونه است؟
صنعت کشاورزی از جمله صنایع مهم در پیدایش و گسترش مقاومت آنتی بیوتیکی محسوب می شود. سبزیجات و محصولات کشاورزی می توانند به طور فعال آنتی بیوتیک ها و ژن های مقاومت را از آب و خاک، به خصوص در صورت استفاده از کودهای حیوانی، دریافت کنند. بر اساس تحقیقات انجام شده، در خاکی که بیش از 3 سال کود در آن استفاده شده باشد، سبزیجاتی می رویند که حاوی مقدار زیادی ژن های مقاومت می باشند.
در کشاورزی معمولا از کودهای مرغی یا گاوی استفاده می شود. با این که کود حیوانی سبب غنی شدن خاک با مواد مغذی ضروری و کمیاب می گردد اما می تواند حاوی ناخالصی های زیستی مثل باکتری، قارچ، کرم، انگل و سایر آلودگی های زیستی روده ای و محیطی باشد. تخمین زده می شود که طی 50 سال گذشته بیش از 1 تن آنتی بیوتیک از طریق کود وارد خاک شده است. کودهای حیوانی شامل ادرار و مدفوع حیوانات هستند و حاوی آنتی بیوتیک ها، حتی به شکل فعال دارو، می باشند. هم چنین علاوه بر وجود آنتی بیوتیک ها در کود حیوانی، باکتری های مقاوم (ARB) و ژن های مقاومت (ARG) نیز از این راه وارد خاک می شوند. خاک منبع اصلی انتقال ژن های مقاومت به گیاهان و سبزیجات است. میوه ها و سبزیجات به طور طبیعی دارای یک جمعیت میکروبی غیر بیماری زا می باشند اما در بسیاری از موارد آلودگی آنها به میکروب های پاتوژن و ژن های مقاومت نیز گزارش شده است. این گونه آلودگی ها می توانند قبل از برداشت محصول و در اثر آبیاری، استفاده از کودهای حیوانی و خاک آلوده اتفاق بیفتند. در نتیجه استفاده از این محصولات به صورت خام در انتقال باکتری های مقاوم و ژن های مقاومت به انسان نقش مهمی دارد. هم چنین استفاده بیش از حد از داروهای ضدمیکروبی برای پیشگیری و درمان بیماری های میکروبی گیاهان نیز در توسعه مقاومت ضد میکروبی (AMR) نقش مهمی دارد.
از طرفی مقاومت آنتی بیوتیکی برای کشاورزی و امنیت غذایی خطراتی به دنبال دارد؛ برای مثال باعث از بین رفتن محصولات و زیان اقتصادی، اثرات منفی بر معیشت و به خطر افتادن امنیت غذایی می شود.
بنابراین، باید با کاهش مصرف آنتی بیوتیک ها و سایر داروهای ضدمیکروبی در کشاورزی و دامپروری، توسعه و گسترش مقاومت ضدمیکروبی را کاهش داد تا از این طریق جلوی زیان های متعدد آن گرفته شود.
