مقاومت آنتی بیوتیکی و دامپزشکی

مقاومت ضد میکروبی (AMR) یکی از مهم ترین مشکلات سلامتی انسان ها و حیوانات در سراسر دنیا محسوب می شود. مقاومت ضدمیکروبی زمانی اتفاق می افتد که میکروب ها به طور نسبی یا کامل نسبت به داروهایی که آنها را از بین می بردند، مقاوم می شوند.

استفاده از داروهای ضدمیکروبی از جمله آنتی بیوتیک ها در دامپزشکی، منجر به ایجاد مقاومت در میکروب ها شده و این میکروب ها یا ژن های مقاومتشان می توانند از طریق زنجیره غذایی یا تماس مستقیم به انسان نیز منتقل شوند. این موضوع می تواند اثرگذاری آنتی بیوتیک ها برای درمان بیماری های عفونی در انسان و حیوان را تحت تاثیر قرار دهد.

پیدایش و افزایش پایدار باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک تبدیل به مشکلی جدی برای سلامت عمومی گشته است.

وقتی باکتری ها به طور مکرر با آنتی بیوتیک ها مواجه می شوند، تغییراتی در آنها ایجاد می شود که نسبت به اثر آنتی بیوتیک ها مقاوم می گردند. بنابراین برای کاهش توسعه مقاومت آنتی بیوتیکی به منظور تامین سلامت انسان ها و حیوانات باید از آنتی بیوتیک ها، به خصوص آنتی بیوتیک های مهم پزشکی، در دامپزشکی به طور درست و منطقی استفاده گردد. هم چنین استفاده از ترکیبات جایگزین مثل ترکیبات گیاهی، پروبیوتیک ها، پری بیوتیک ها و … نیز می توانند نقش مهمی در کاهش مقاومت آنتی بیوتیکی داشته باشند.

مقاومت آنتی بیوتیکی در دامپزشکی

در طی چند سال اخیر تعداد حیوانات خانگی افزایش قابل توجهی داشته است. با اینکه به دلیل رسیدگی و توجه کافی به سلامت و بهداشت حیوانات خانگی، وضعیت رفاه و سلامتی آنها بهبود چشمگیری داشته اما به دلیل تماس زیاد بین این حیوانات و صاحبانشان، ریسک انتقال باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک و ژن های مقاومت نیز افزایش یافته است. بنابراین استفاده غیر مسئولانه از آنتی بیوتیک ها برای درمان بیماری های حیوانات خانگی می تواند در توسعه مقاومت آنتی بیوتیکی و انتقال آن به انسان نقش داشته باشد.

از طرفی با پیشرفت و توسعه پرورش آبزیان، به خصوص سیستم های پرورش متراکم و نیمه متراکم، استفاده از آنتی بیوتیک ها با اهداف درمانی و غیر درمانی هم افزایش داشته است. نکته مهم دیگر این است که در صنعت پرورش آبزیان، آنتی بیوتیک اختصاصی برای درمان عفونت های ماهی وجود ندارد و در صورت نیاز، آنتی بیوتیک های انسانی یا آنتی بیوتیک های سایر حیوانات، به طور نادرست برای درمان ماهی ها مورد استفاده قرار می گیرند. این قضیه توسعه مقاومت آنتی بیوتیکی را تسهیل می کند.

در پرورش متراکم آبزیان، دام و طیور، نگهداری و پروراندن این حیوانات در فضای کم منجر به افزایش استرس و رخداد بیماری های عفونی می شود و می تواند ضررهای اقتصادی زیادی به همراه داشته باشد. به همین دلیل هم معمولا استفاده از آنتی بیوتیک ها در این گونه سیستم ها به منظور پیشگیری و درمان زیاد اتفاق می افتد که می تواند نقش مهمی در مقاوم شدن باکتری ها به آنتی بیوتیک ها داشته باشد. از طرفی این مقاومت آنتی بیوتیکی می تواند از طریق زنجیره غذایی به انسان منتقل گردد.

استفاده پروفیلاکتیک از آنتی بیوتیک ها در پرورش دام و طیور به معنی استفاده از آنها با دوزی کمتر از دوز درمانی است که با هدف پیشگیری از بیماری های عفونی به کار می رود اما از طرفی هم منجر به کاهش تنوع فلور میکروبی، کاهش پاسخ ایمنی و تغییر متابولیسم می شود. با این حال استفاده از آنتی بیوتیک ها با این دوز منجر به ایجاد مقاومت در باکتری می گردد.

بنابراین استفاده بیش از حد و نادرست از آنتی بیوتیک ها، به خصوص آنتی بیوتیک های مهم پزشکی، در دامپزشکی منجر به توسعه مقاومت آنتی بیوتیکی و انتقال آن به انسان از طریق زنجیره غذایی و تماس مستقیم می گردد. در نتیجه کاهش مصرف و استفاده مسئولانه از آنتی بیوتیک ها یا استفاده از ترکیبات جایگزین باید برای کاهش مقاومت آنتی بیوتیکی صورت بگیرد.