جراحی در حیوانات خانگی امری رایج است و هر حیوان ممکن است در طول عمر خود تحت عمل های انتخابی (مثل عقیم سازی) یا جراحی هایی با اهداف خاص و درمانی قرار گیرد. موفقیت یک عمل جراحی و بهبود سریع حیوان بعد آن، علاوه بر مهارت دامپزشک و تیم جراحی، تا حد زیادی به مراقبت های بعد از جراحی بستگی دارد. مسئولیت عمده مراقبت بعد از جراحی، غیر از برخی جراحی ها که نیاز به بستری و مراقبت تخصصی دارند، به عهده صاحب حیوان خانگی است. صاحبان پت می توانند با رعایت برخی از نکات نقش موثری در کوتاه تر شدن دوره نقاهت و بازگشت هرچه سریع تر حیوان خود به سلامتی ایفا کنند. در این مطلب به بررسی این نکات می پردازیم:
- پس از انجام هر نوع عمل جراحی یا هر کار درمانی که نیازمند بیهوشی باشد، بیمار باید تا زمان به هوش آمدن کامل به مکانی آرام، ساکت و بدون تنش منتقل شود.
- طی این مدت تا رسیدن به هوشیاری کامل حیوان باید به طور مداوم تحت نظر دامپزشک باشد.
- ممکن است به دلیل اثرات برخی داروهای بیهوشی و آرامبخشی، حیوان پس از عمل جراحی و طی به هوش آمدن دچار حملات ناگهانی عصبی شود. این اپیزودها معمولا کوتاه بوده و بدون نیاز به درمان خاصی برطرف می شوند.
- قبل از هوشیاری کامل و نشستن حیوان روی جناغ، نباید از کلینیک یا بیمارستان محل جراحی خارج شود.
- نکته بسیار مهم دیگر حفظ درجه حرارت بدن است. بسیاری از حیوانات پس از جراحی و در زمان به هوش آمدن دچار افت درجه حرارت بدن یا اصطلاحا هیپوترمی می شوند. از قرار گرفتن مستقیم حیوان روی سطح استیل میز خودداری کنید و حتما بعد از جراحی یک حوله یا پتوی کوچک همراه داشته باشید. از حوله گرم یا کیسه آب گرم نیز می توان استفاده کرد. از تشک برقی یا لامپ های حرارتی تحت نظارت و احتیاط و با کمترین درجه استفاده شود. تا زمانی که حیوان کاملا هوشیار نشده و خوابیده، متناوبا به پهلوی راست و چپ تغییر وضعیت داده شود (با در نظر گرفتن محل جراحی).
- برای انتقال حیوان از کلینیک یا بیمارستان به خانه حتما از باکس استفاده کنید.
- جای خواب بزرگ، تمیز و راحت در اختیار حیوان قرار داده شود و اگر نیاز به محدودیت حرکتی وجود داشت (مانند برخی جراحی های ارتوپدی) محل استراحت محصور شود.
- زمان خوردن یا آشامیدن حیوان بعد از عمل جراحی بسته به نوع عمل متفاوت است. مثلا در برخی از جراحی های دستگاه گوارش لازم است تا 48 ساعت پرهیز غذایی رعایت شود و حیوان طی این مدت فقط سرم دریافت می کند.
- در همه ی جراحی ها و بیهوشی ها تا زمان به هوش آمدن کامل آب و غذا به هیچ وجه نباید داده شود. خوراندن آب یا مواد غذایی در هنگام بیهوشی خطر آسپیره ریوی و پنومونی را به دنبال دارد.
- پس از هوشیاری کامل ابتدا حجم کمی آب دمای اتاق در اختیار بیمار قرار داده و اگر تا چند ساعت تهوع و استفراغ دیده نشد، حجم بیشتری آب و غذا بدهید. تقسیم کردن یک وعده غذایی به قسمت های کوچکتر احتمال بروز تهوع و استفراغ را کاهش می دهد.
- فعالیت حیوان بسته به نوع جراحی حداقل یک تا دو هفته باید محدود شود و از پریدن، دویدن و فعالیت های بدنی شدید که موجب فشار به موضع جراحی و بخیه می شوند خودداری شود.
- محل بخیه ها باید روزانه کنترل شود و در صورت مشاهده قرمزی، تورم، التهاب، ترشحات و خونریزی با دامپزشک تماس گرفته شود.
- حیوان ممکن است به دلیل درد یا خارش تلاش کند محل بخیه را لیس بزند یا گاز بگیرد. لیس زدن بخیه ها باعث التهاب و حتی عفونت موضع جراحی شده و روند التیام را به تاخیر می اندازد. گاز گرفتن نیز می تواند منجر به باز شدن بخیه ها و آسیب بیشتر به موضع جراحی شود. به همین دلیل حتما باید بعد از جراحی از الیزابت استفاده شود. الیزابت گردن بندی قیف مانند است که سر حیوان را در خود جای داده و مانع دسترسی حیوان به محل بخیه ها می شود. جلوگیری از آسیب به خود یکی از اصلی ترین نکات مراقبت بعد جراحی است.
- موضع جراحی باید خشک بماند. بهتر است تا حداقل یک هفته بعد از جراحی از استحمام خودداری شود. این کار باعث بهبودی سریع تر و کاهش خطر عفونت می شود.
- تمیز نگه داشتن موضع جراحی جهت التیام زخم و جلوگیری از عفونت ضروری است. استفاده از اسپری ترمیم زخم های پوستی ساناورا علاوه بر ضدعفونی کردن موضع جراحی و جلوگیری از عفونت موجب کاهش التهاب و افزایش سرعت بازسازی و ترمیم بافت زخم شده و در بازگشت هرچه سریع تر حیوان به سلامتی نقش بسزایی دارد. این اسپری کاملا طبیعی بوده و جایگزین ایمن تر و مناسب تر آنتی سپتیک های شیمیایی نظیر کلرهگزیدین است.
- پس از انجام برخی از عمل ها، دامپزشک ممکن است بسته به وضعیت حیوان و نوع و موضع جراحی، تا چند روز به صورتی تزریقی یا خوراکی دارو تجویز کند. هدف از مصرف این داروها معمولا تقویت حیوان، تسریع بهبودی و پیشگیری از عفونت است. به همین جهت این توصیه های دارویی باید جدی گرفته شده و داروها با دقت و به موقع تجویز شوند.
- در صورت عمل به توصیه های دامپزشک معالج، مراقبت دلسوزانه، کنترل دقیق وضعیت بیمار و رعایت موارد فوق حیوان خیلی سریع به وضعیت بدنی طبیعی خود برگشته و حتی ممکن است این اتفاق در مدت یک تا دو روز رخ دهد.
