کوکسیدیوز در بلدرچین عمدتاً نتیجه ضعف مدیریتی است و میتوان بدون داروهای شیمیایی آن را بهطور کامل کنترل کرد. مهمترین عامل، خشکی بستر است؛ زیرا رطوبت امکان اسپورولاسیون اووسیست را فراهم میکند. حفظ رطوبت بستر زیر ۲۰ درصد، تهویه قوی و تعویض منظم بستر بار آلودگی را بهشدت کاهش میدهد . حفظ تراکم استاندارد نیز نقش مهمی دارد؛ کاهش تراکم در هفتههای حساس زندگی موجب افت چشمگیر ضایعات رودهای میشود. جداسازی کامل سنین مختلف و جلوگیری از ورود پرندگان بالغ به سالن جوجه ها، انتقال اووسیست را متوقف میکند. رعایت بهداشت، شستشو و استراحت سالن حداقل به مدت سه هفته موجب پاکسازی طبیعی محیط میشود. ایجاد ایمنی طبیعی کنترلشده در هفتههای دوم تا چهارم بدون بروز علائم، مؤثرترین روش پیشگیری است. نظارت روزانه بر مدفوع، وزن و شمارش اووسیست برای تشخیص زودهنگام ضروری است.
کوکسیدیوز بلدرچین، بیماری یا نشانه ضعف مدیریت؟
کوکسیدیوز همچنان شایعترین علت مرگومیر ناگهانی جوجههای بلدرچین در هفتههای سوم تا پنجم زندگی است. شدت بیماری در بلدرچین بسیار بالاتر از مرغ است؛ زیرا سرعت متابولیسم بالا، تراکم زیاد و حساسیت رودهای این پرنده شرایط ایدهآلی برای تکثیر سریع اووسیستها فراهم میکند. با این حال، بررسیهای گسترده در کشورهای پیشرو در پرورش بلدرچین (مصر، برزیل، ژاپن و ایران) ثابت کرده است که با اجرای دقیق نکات مدیریتی، میتوان بروز بیماری را به صفر نزدیک کرد؛ بدون نیاز به هیچ نوع ماده شیمیایی یا واکسن تجاری.
در زیر به مهمترین نکات مدیریتی که در کنترل بیماری کوکسیدیوز در گله های بلدرچین به کار می آید می پردازیم:
-
رطوبت بستر؛ مهمترین فاکتور کنترل اووسیست
اووسیستهای کوکسیدیا برای تکمیل چرخه اسپورولاسیون به رطوبت ۲۵ تا ۷۵ درصد و دمای ۲۵ تا ۳۲ درجه نیاز دارند. هرچه بستر خشکتر باشد، درصد اووسیستهای فعال بهطور چشمگیری کاهش مییابد:
- عمق بستر حداقل ۱۲ تا ۱۵ سانتیمتر با استفاده از تراشه چوب خشک یا پوسته برنج تامین شود
- تعویض روزانه بستر در نقاط مرطوب و تعویض کامل هر ۸ تا ۱۰ روز انجام شود.
- نصب حداقل ۶ تا ۸ فن امخصوص خروج هوا و 2 فن ورودی برای ایجاد جریان هوای افقی مناسب بنظر می رسد.
- حفظ رطوبت نسبی سالن زیر ۵۵ درصد و رطوبت بستر زیر ۲۰ درصد مهم است.
در فارمهایی که این استانداردها را رعایت کردهاند، بار اووسیست محیطی تا ۸۵ درصد کاهش یافته است.
-
تراکم گله؛ عامل مستقیم شدت بیماری
تراکم بالا باعث افزایش استرس، کاهش مصرف دان، ضعف ایمنی و انتشار سریعتر اووسیست میشود.
- هفته اول: حداکثر ۱۰۰ قطعه در مترمربع
- هفته دوم و سوم: ۸۰ تا ۹۰ قطعه در مترمربع
- هفته چهارم تا کشتار یا انتقال به قفس تخمگذاری: ۵۰ تا ۶۰ قطعه در مترمربع
- بلدرچین تخمگذار بالغ: ۳۸ تا ۴۲ قطعه در مترمربع
کاهش حتی ۱۵ درصدی تراکم در دوره حساس (روز ۱۴ تا ۳۵) شدت ضایعات رودهای را تا ۷۰ درصد کم میکند.
-
جداسازی کامل سنی؛ قطع زنجیره انتقال
بلدرچینهای بالای ۴۵ روز ناقلین اصلی اووسیستهای بالغ هستند بنابراین رعایت این نکات ضروریست:
- نگهداری جوجهها در سالن یا اتاق کاملاً جدا تا حداقل سن ۵۰ روز
- ممنوعیت ورود مرغ مادر، بلدرچینهای در حال تولید یا پرندگان بازگشتی به سالن جوجه
- اختصاص لباس، چکمه، دانخوری و تجهیزات کاملاً مجزا برای هر سالن
- ضدعفونی دست و کفش قبل از هر ورود
این اقدام در فارمهای برزیلی باعث شده چرخه انتقال افقی بهطور کامل قطع شود.
-
استراحت طولانی پس از پایان دوره؛ پاکسازی طبیعی محیط
اووسیستها در محیط خشک و بدون میزبان تا ۶ ماه زنده میمانند، اما با مدیریت صحیح میتوان آنها را حذف کرد:
- تخلیه ۱۰۰ درصدی سالن پس از هر دوره
- شستشو با آب داغ فشار قوی (۷۰ درجه به بالا)
- ضدعفونی با شعله یا بخار داغ (حداقل ۶۰ درجه به مدت ۳۰ دقیقه)
- پاشیدن آهک زنده یا هیدروکسید کلسیم روی کف و دیوارها
- دوره استراحت حداقل ۱۸ تا ۲۱ روز
این برنامه در بسیاری از فارمهای موفق ایرانی چندین سال است که بدون یک مورد کوکسیدیوز بالینی اجرا میشود.
-
ایمنیزایی طبیعی کنترلشده؛ مؤثرترین و ارزانترین روش پیشگیری
بلدرچین با مواجهه خفیف و چند مرحلهای با اووسیست، ایمنی بسیار قوی و مادامالعمر پیدا میکند، بدین ترتیب که :
1- روز اول: ورود به سالن کاملاً تمیز و استریل
2- هفته دوم: اجازه تماس بسیار محدود با بستر تمیز اما نه کاملاً استریل
3- هفته سوم و چهارم: تکرار دو تا سه چرخه عفونت خفیف بدون بروز علائم کلینیکی
نتیجه: افزایش ۱۸ تا ۲۲ درصدی وزن نهایی و حذف کامل اسهال خونی
این روش در تحقیقات ژاپنی و مصری بهعنوان طلاییترین استراتژی پیشگیری شناخته شده است. به منظور تقویت سیستم ایمنی و تقویت مقابله پرنده با اووسیست های آیمریاها و همچنین ترمیم سریعتر مخاطات آسیب دیده و برقراری مجدد فلور صدمه دیده دستگاه گوارش و بازگشت سریعتر از بیماری و همچنین پیشگیری از افزایش ضریب تبدیل گله می توان از مصرف سین بیوتیک سین بیوفیت پی که بصورت پودر مخلوط در خوراک می باشد سود برد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد پودر مخلوط در خوراک سین بیوفیت پی اینجا کلیک کنید
برای خرید محصول پودر مخلوط در خوراک سین بیوفیت پی اینجا کلیک کنید
-
نظارت روزانه و تشخیص زودهنگام؛ رکن اصلی مدیریت موفق
تشخیص زودهنگام باعث میشود قبل از رسیدن بار اووسیست به سطح پرخطر، اقدامات مدیریتی تقویت شود که شامل مراحل زیر می شود:
- بررسی روزانه رنگ، قوام مدفوع و میزان مصرف دان
- کالبدگشایی حداقل ۳ قطعه از ضعیفترین جوجهها هر هفته
- شمارش اووسیست مدفوع هر ۷ روز یکبار
- ثبت دقیق وزن هفتگی و محاسبه ضریب تبدیل
-
بهترین داروی ضد کوکسیدیوز
بهترین، قویترین و بیعارضهترین داروی ضد کوکسیدیوز در بلدرچین ترکیبی از سه عنصر است: بستر همیشه خشک، تهویه مداوم و تراکم پایین. فارمهایی که این سه اصل را بهطور مداوم و جدی اجرا میکنند، سالهاست حتی یک مورد مرگ ناشی از کوکسیدیوز نداشتهاند.
-
ضدکوکسیدیوز محلول در آب
در شرایطی مانند رطوبت بالا در فصول مرطوب در برخی نقاط کشور یا زمانی که تراکم گله به دلایلی بالاست ، برای کنترل بیشتر بر شرایط نامساعد فوق و پیشگیری یا درمان کوکسیدیوز می توان از محلول کوکسی فیت ال استفاده کرد. این محصول کاملا از ترکیبات گیاهی تشکیل شده و علاوه بر از بین بردن اووسیست ها موجب کاهش میزان دفع آن ها در محیط ، کاهش اسهال و رطوبت بستر میگردد و به دلیل وجود برخی ترکیبات گیاهی موجود در آن به جذب پروتئین های جیره کمک کرده، از افزایش ضریب تبدیل گله پیشگیری می کند و خاصیت ضدالتهاب و آنتی اکسیدانی نیز دارد. نکته مهم دیگر در مورد این محصول این است که دوره پرهیز از مصرف نداشته و موجب ایجاد مقاومت دارویی نیز نمی شود.
برای اطلاعات بیشتر در مورد محلول گیاهی ضد کوکسیدیوز کوکسی فیت ال اینجا کلیک کنید
برای خرید محلول گیاهی ضد کوکسیدیوز کوکسی فیت ال اینجا کلیک کنید
-
تغذیه هوشمند؛ تقویت طبیعی دیواره روده
متخصصین تغذیه در خصوص تغذیه مناسب به منظور برقراری مدیریت پیشگیرانه راهکارهای زیر را پیشنهاد کرده اند:
1- افزایش فیبر نامحلول جیره تا ۵ درصد با سبوس گندم یا پوسته سویا
2- کاهش نسبی پروتئین خام در هفتههای سوم تا پنجم به ۲۲ تا ۲۳ درصد
3- حفظ نسبت انرژی به پروتئین متعادل
4- تأمین مداوم الکترولیت و ویتامینهای گروه B در دورههای استرس
این تغییرات ساده مقاومت روده را در برابر تهاجم کوکسیدیا بهطور قابلتوجهی بالا میبرد.
نتیجهگیری: کوکسیدیوز بیماری نیست، علامت مدیریت نادرست است
کوکسیدیوز در بلدرچین قابل پیشگیری کامل است. وقتی بستر خشک باشد، تراکم مناسب باشد، گلههای سنین مختلف جدا باشند، سالن بین دوره ها استراحت کند و نظارت روزانه انجام شود، اووسیستها فرصتی برای تکثیر پیدا نمیکنند. تجربه هزاران فارم موفق در ایران، مصر، برزیل و ژاپن نشان داده که مدیریت دقیق و هوشمند، تنها راه پایدار و اقتصادی کنترل کوکسیدیوز در بلدرچین است.
پرورش دهنده موفق کسی نیست که بهترین دارو را دارد؛ کسی است که بهترین سالن، بهترین برنامه و دقیقترین نظارت را دارد.
