اسهال گوساله ها
اسهال گوساله ها از بیماری های شایع و از دلایل اصلی مرگ و میر آنهاست که بیش از50٪ از کل مرگ و میر در گوساله ها را تشکیل می دهد، و یکی از دلایل اصلی خسارات اقتصادی در دامداری هاست. اگرچه صنعت دامداری با مدیریت گله، امکانات و مراقبت از دام، تغذیه و استفاده به موقع از داروها پیشرفت های زیادی کرده است، اما اسهال گوساله به دلیل ماهیت چند عاملی این بیماری همچنان مشکل ساز است.
عوامل ایجاد کننده اسهال در گوساله ها
همانطور که گفته شد اسهال یک بیماری چند عاملی است و علت های مختلف عفونی و غیرعفونی در بروز آن موثرند. از جمله عوامل عفونی می توان به ویروس‌ها، انگل‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و از علل غیرعفونی می توان کمبود آغوز، خوراک، رژیم غذایی و محل زندگی را نام برد. وضعیت سیستم ایمنی گوساله ها، آماده سازی نامناسب یا نادرست مایعات و بهداشت نامناسب مایعات نیز در بروز ایجاد اسهال نقش مهمی دارند.
- باکتری ها
ای کولای انتروتوکسیژنیک (ETEC)
باکتری ای کولای (E.coli) جزء فلور طبیعی روده است و به طور کلی بی ضرر است. اما تکثیر بیش از اندازه آن می تواند ایجاد بیماری کند. باکتری اشرشیاکلی از طریق مژک های خود (فیمبریه) به گیرنده‌های روده متصل شده و با تولید سم سبب اختلال در ترشح یون‌ها و مایعات در روده سبب بیماری زایی می شود.
سالمونلا (Salmonella)
به طور کلی، سالمونلا نقش ثانویه در اسهال گوساله ها ایفا می کند. از سویه های سالمونلا، عمدتاً سالمونلا تیفی موریوم S. Typhimurium و سالمونلا دوبلین S. Dublin باعث ایجاد اسهال شدید و احتمال مرگ در گوساله‌ها می شوند. باکتری سالمونلا انتروتوکسین یا سمومی تولید می کند که به دیواره روده آسیب می زند. بیشتر اوقات، عفونت سالمونلا در گوساله‌های جوان باعث عفونت مفاصل و استخوان و ذات‌الریه شدید می‌شود که درمان آن بسیار دشوار است.
کلستریدیوم (Clostridium)
در حیوانات گیاه خوار، کلستریدیا بخشی از فلور طبیعی دستگاه گوارش است. فقط چند سویه این باکتری میتواند باعث بیماری شدید شود. در گوساله ها، کلستریدیوم پرفرنژنس perfringens تولید کننده سم نکروزان می تواند منجر به انتروتوکسمی شود که به صورت اسهال خونی حاد ظاهر می شود.
- ویروس ها
روتا ویروس (Rotavirus)
عفونت روتاویروس یکی از علل شایع اسهال در گوساله های شیری جوان است. گوساله‌ها معمولاً در سن 8 تا 14روزگی زمانی که شروع حاد اسهال، همراه با دفع مدفوع بسیار آبکی زرد/سبز است، دچار عفونت می شوند.
کرونا ویروس (Coronavirus)
کرونا ویروس ها معمولاً در سن ۵ تا ۲۱ روزگی به درگوساله‌ها ایجاد اسهال کرده که عمدتاً با کاهش غلظت آنتی‌بادی‌ها در شیر مادر مرتبط است و ضایعاتی مشابه روتاویروس در روده ایجاد می کنند، اما علاوه بر این منجر به نکروز کریپت های روده بزرگ می شوند. عملکرد گوارشی و جذبی از بین می رود و در نتیجه بازجذب مایعات کاهش می یابد. 3 تا 20 درصد از اسهال های ایجاد شده در گوساله ها ناشی از ویروس کرونا است.
- تک یاخته
کریپتوسپوریدیوم پارووم (Cryptosporidium parvum)
کریپتوسپوریدیوم پارووم ازشایع‌ترین پاتوژن های ایجاد کننده اسهال (شیوع تا بیش از 60 درصد) در گوساله‌ها (عمدتاً 1 تا 2 هفته پس از تولد) می باشد.کریپتوسپوریدیوم از طریق اووسیست‌هایی که درمدفوع و تجهیزات مزرعه یافت می‌شوند منتقل می‌شود. کریپتوسپوریدیا، پرزهای (میکروویلی) روده را از بین برده و منجر به اختلال در عملکرد هضم و جذب مواد از جمله قندها و پروتئین ها می شود.
- خوراک مخصوص گوساله
به طور کلی، مواد خامی که نمی توانند به خوبی توسط گوساله هضم شوند (عمدتاً محصولات سویا، اغلب در جایگزین های شیر استفاده می شود) یا باعث ایجاد حساسیت می شوند، میتوانند باعث ایجاد اسهال در گوساله ها شوند. همچنین آنتی بیوتیک ها می توانند منجر به عدم تعادل فلور روده، تخریب پرزها، اسهال و سوء جذب مواد مغذی شوند.
علائم اسهال در گوساله ها
مهمترین علائم عبارتند از:
- چشم های فرورفته
- کم آبی
- کاهش مصرف مایعات
- تمایل به دراز کشیدن
- دمای بدن پایین
- بی حالی /افسردگی یا حتی کما
- مدفوع آبکی
- لثه های سفید و خشک
- غشاهای مخاطی خشک
پیشگیری از اسهال در گوساله ها
مانند همه بیماری های دامی، پیشگیری بهتر از درمان است و یک برنامه بهداشتی موثر دامپزشکی برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری های پرهزینه ضروری است. برای جلوگیری از اسهال گوساله های تازه متولد شده می توان از قبل اقدامات زیر را انجام داد:
- تمیز کردن محل زایمان بعد از هر بار زایمان
- گذاشتن گوساله ها در جعبه های تمیز و ضد عفونی شده
- بررسی کیفیت آغوز به طور مرتب
- کردن و استریل کردن ظروف و وسایل تغذیه
- جلوگیری از آلودگی مدفوعی در اطراف آب و خوراک
- تقویت سیستم ایمنی گوساله ها با داروی ایمونوپروپوفیت (بطور مستقیم یا در ترکیب با شیر)
- بالا بردن آخورهای تغذیه و آبخوری را از کف تا حداقل 75 سانتی متری سطح زمین
- واکسن ها برای مهمترین علل عفونی اسهال گوساله در دسترس هستند، اما راهبرد پیشگیری تنها در صورتی جواب می‌دهد که گوساله‌ها حجم کافی آغوز با کیفیت خوب را ظرف چند ساعت پس از تولد دریافت کنند.
- کاهش استرس در گوساله ها
مهمترین نیاز اولیه برای شروع زندگی سالم در گوساله ها دادن 2 تا 4 لیتر آغوز در شش ساعت اول زندگی است. علاوه بر زمان بندی، کیفیت آغوز نیز بسیار مهم است.
آنتی بیوتیک برای اسهال گوساله
آنتی بیوتیک های انتخاب اول برای درمان اسهال در گوساله های شامل آموکسی سیلین (amoxicillin) یا آمپی سیلین (ampicillin) تزریقی و سولفونامیدهای تزریقی می باشد. در کشورهایی که تجویز سفالوسپورین مجاز است، داروهای ضد میکروبی انتخاب دوم، سفالوسپورین های نسل سوم و چهارم مانند سفتیوفور (ceftiofur)و سفکوینوم (cefquinome) هستند. همچنین باید توجه داشت که آنتی بیوتیک ها در درمان عوامل ویروسی موثر نیستند. متاسفانه استفاده بی رویه و نادرست از داروهای ضد میکروبی، باعث افزایش مقاومت میکروب ها نسبت به آن ها و عدم اثربخشی آنها شده است. علاوه بر آن استفاده از آنتی بیوتیک ها خود باعث آسیب به فلور میکروبی روده و تشدید اسهال می شود.
گزارشات متعدد از نقاط مختلف دنیا، مقاومت دارویی نسبت به میکروب های مسبب اسهال گوساله را نشان داده اند. به عنوان مثال در منطقه ای از چین، باکتری ای کولای (E.coli) از گوساله های مبتلا به اسهال جدا شده و بررسی ها نشان داد همه 40 سویه جدا شده اشرشیاکلی در برابر سولفادیازین سدیم، انروفلوکساسین و سیپروفلوکساسین مقاوم بودند. در منطقه ای دیگر از این کشور مقاومت دارویی در بیش از 50% سویه های جدا شده باکتری ای کلای نسبت به آنتی بیوتیک های پنی سیلین، آمپی سیلین، سفوتاکسیم، سفپیم، سفوکسیتین و سفتریاکسون مشاهده شد.
قویترین داروی گیاهی برای اسهال گوساله
گسترش مقاومت های دارویی باعث شده آنتی بیوتیک ها اثربخشی خود را در درمان عفونت ها از دست بدهند. از طرفی آنتی بیوتیک ها نه تنها در درمان اسهال موثر نیستند بلکه سبب تشدید آن نیز می شوند. این ترکیبات صرفا به از بین بردن عامل اسهال های باکتریایی گوساله کمک می کنند. داروهای گیاهی یکی از جایگزین های مناسب آنتی بیوتیک ها برای درمان اسهال گوساله می باشند. مزیت این داروها نسبت به داروهای شیمیایی عدم ایجاد مقاومت ضدمیکروبی (AMR) در برابر آن هاست. از طرفی داروهای گیاهی برخلاف آنتی بیوتیک ها شیمیایی آسیبی به فلور میکروبی روده حیوان نمی رساند و در عین حال می توانند در درمان عفونت نیز موثر باشند. داروی گیاهی کوکسی فیت (پودر مخلوط در خوراک) و محلول خوراکی آن (کوکسی فیت ال) از قویترین داروهای گیاهی موجود برای پیشگیری و درمان اسهال گوساله هستند. ترکیبات موثره موجود در کوکسی فیت از رشد میکروب های بیماری زا در روده جلوگیری کرده و از طرفی با افزایش بازجذب آب و کاهش حرکات روده از بروز اسهال جلوگیری می کند. ترکیبات گیاهی موجود در داروی کوکسی فیت به افزایش جذب پروتئین ها و سایر مواد مغذی خوراک کمک کرده و در نتیجه باعث وزنگیری بهتر گوساله می شود.
برای اطلاعات بیشتر در مورد کوکسی فیت ال اینجا کلیک کنید.
برای اطلاعات بیشتر در مورد کوکسی فیت اینجا کلیک کنید.
