پرورش میگو یکی از سودآورترین و در عین حال حساسترین شاخههای آبزیپروری است. این صنعت طی سه دههٔ اخیر رشد چشمگیری داشته، اما همواره با چالش بزرگ و مشترکی روبهرو بوده است: بیماریهای ویروسی، باکتریایی و محیطی که میتوانند در مدت کوتاهی تلفات گستردهای ایجاد کنند. شناخت این بیماریها برای هر پرورشدهندهٔ حرفهای یا تازهکار ضروری است؛ زیرا مدیریت موفقیتآمیز یک مزرعه، بدون درک دقیق عوامل تهدیدکنندهٔ سلامت میگوها تقریباً غیرممکن است.
در این مطلب قصد داریم مهمترین بیماریهای میگو، علائم شاخص، عوامل ایجادکننده، و راههای کلی پیشگیری را بررسی کنیم.
بیماریهای ویروسی میگو
ویروسها مهمترین تهدید در صنعت میگو هستند، زیرا درمان مستقیم ندارند و تنها میتوان با پیشگیری و مدیریت صحیح از شیوع آنها جلوگیری کرد.
بیماری لکه سفید (White Spot Syndrome Virus – WSSV)
یکی از مخربترین بیماریها در پرورش میگو، ویروس لکه سفید است که میتواند در مدت ۲۴–۴۸ ساعت تلفات سنگینی ایجاد کند. علائم آن شامل ایجاد لکههای سفید روی پوسته ، بیحالی و کاهش تغذیه و تجمع میگوها در سطح یا کنار استخر می باشد.
WSSV در محیطهای سرد، استرس بالا و تراکم زیاد شدت میگیرد و میتواند از طریق آب، ابزار آلوده، سختپوستان وحشی یا لاروهای آلوده وارد مزرعه شود.
سندرم مرگ زودرس میگو (Early Mortality Syndrome EMS / AHPND)
گرچه عامل اصلی EMS باکتری ویبریو است، اما بهدلیل اثر تخریبی گسترده، معمولاً در کنار بیماریهای ویروسی از آن یاد میشود. EMS باعث آسیب گسترده به کبد و پانکراس میگو شده و در هفتههای نخست کشت شیوع پیدا میکند.
علائم این عارضه کاهش رشد، کدر شدن چشم ها و رنگ پریدگی و همچنین تحلیل رفتن بافت کبد و پانکراس است.
بیماری Taura Syndrome (TSV)
این بیماری ابتدا در آمریکای لاتین گزارش شد اما بعدها به آسیا نیز گسترش یافت.با علامت هایی نظیر مشاهده رنگ قرمز در بدن، ضعف و شنا کردن نامنظم و نرم شدن پوسته و تلفات سریع است.
پیشگیری از TSV معمولاً با استفاده از لاروهای SPF (فاقد پاتوژن خاص) و ضدعفونی کامل استخر انجام میشود.
بیماریهای باکتریایی میگو
در شرایط استرسزا مانند نوسان شوری، آلودگی آلی بالا یا اکسیژن کم، باکتریها میتوانند به سرعت تکثیر شده و مشکلات جدی ایجاد کنند.
ویبریوز (Vibriosis)
گروه Vibrio شامل گونههای مختلفی است که در آب شور حضور طبیعی دارند، اما در شرایط غیربهداشتی به پاتوژن تبدیل میشوند. بارزترین علائم ناشی ازالودگی با این باکتری تیرگی یا تغییر رنگ بدن، بی حالی و کاهش تغذیه، پوسته ریزی غیر طبیعی و وجود نقاط سیاه روی اندام هاست.
ویبریوز اغلب زمانی شدت میگیرد که غذا دهی بیرویه، مواد آلی زیاد، یا PH نامتعادل وجود داشته باشد.
بیماری قرمز شدن بدن (Red Body Disease)
این بیماری معمولاً ناشی از عفونتهای باکتریایی یا ویروسی همراه با استرس شدید است.
ویژگیها: قرمز یا صورتی شدن بدن، حرکت کند و شناور شدن در سطح آب. از آنجا که “قرمز شدن” علامتی عمومی است، تشخیص دقیق علت آن معمولاً نیازمند بررسی آزمایشگاهی است.
بیماریهای قارچی و انگلی در پرورش میگو
گرچه کمتر از بیماریهای ویروسی و باکتریایی شایع هستند، اما در شرایط خاص میتوانند خسارات قابل توجهی ایجاد کنند.
قارچ Lagenidium و Fusarium
این قارچها معمولاً به لاروهای میگو حمله کرده و باعث مرگ گسترده در hatchery میشوند. عواملی مانند کیفیت پایین آب، تراکم بالا و حضور ماده آلی زیاد، خطر آلودگی قارچی را افزایش میدهد.
بیماریهای ناشی از شرایط محیطی (غیرعفونی)
گاهی مشکل از پاتوژن نیست، بلکه مدیریت ضعیف آب، تغذیه نامناسب یا شرایط آبوهوایی موجب بیماری میشود. این موارد «بیماری» به معنای کلاسیک نیستند، اما از نظر اثرگذاری، میتوانند حتی شدیدتر از بیماریهای عفونی باشند.
شوک حرارتی و نوسان دما
میگوها نسبت به تغییرات ناگهانی دما بسیار حساساند.کاهش اشتها، ریزش پوسته و مستعد شدن به عفونت باکتریایی از عوارض تغییر ناگهانی دما در آنهاست.
نوسان شوری
شوری نامتعادل یا تغییر سریع آن باعث استرس شدید، کندی رشد و حتی مرگ میشود. لاروهای جوان بیش از همه آسیبپذیر هستند.
کمبود اکسیژن (هیپوکسی)
در روزهای گرم، بهویژه هنگام رشد جلبکها، سطح اکسیژن ممکن است بهطور خطرناک کاهش یابد. علائم هایپوکسی تجمع میگوها در سطح، کاهش تغذیه و مردههای پراکنده صبحگاهی.
آلودگی آمونیاک و نیتریت
افزایش این دو ماده نتیجهٔ غذادهی زیاد یا تهویه ناکافی است. آمونیاک بالا باعث تحریک آبششها و کاهش رشد میشود.
روشهای کلی پیشگیری از بیماری در پرورش میگو
- استفاده از لاروهای SPF یا مقاوم
انتخاب لارو سالم مهمترین قدم در کاهش ریسک بیماریهای ویروسی است.
- مدیریت کیفیت آب
پارامترهایی مانند pH، شوری، دما، اکسیژن، آمونیاک و نیتریت باید بهطور روزانه کنترل شوند. شرایط پایدار باعث افزایش ایمنی طبیعی میگو میشود.
- ضدعفونی ابزار و جلوگیری از ورود ناقلها
ابزارهای مشترک، نهرهای طبیعی و سختپوستان وحشی از مهمترین مسیرهای ورود بیماری هستند.
- پایش مداوم و نمونهبرداری
معاینه منظم میگوها، نگاه به ظاهر و رفتار تغذیه، و بررسی نمونهها در صورت نیاز میتواند از گسترش بیماری جلوگیری کند.
تقویت سیستم ایمنی میگو
استفاده از محرک های ایمنی و رشد موجب بهبود کیفیت خوراک و همچنین بهبود شرایط میگو ها می شود. این مسئله احتمال ابتلا به بیماری ها را کاهش می دهد. از جمله محرک های خوب و تقویت کننده ایمنی می توان به سین بیوتیک ام ال سی (Synbiotic MLC) اشاره کرد. مکمل سین بیوتیک MLC حاوی ترکیب قدرتمندی از میلیون ها باکتری مفید الکتوباسیلوس کازئی و پری بیوتیک اختصاصی آن، دکستران الیگوساکارید است که باعث بازسازی و تنظیم فلور میکروبی روده، بهبود هضم و جذب خوراک و تقویت سیستم ایمنی میشود. محصول سین بیوتیک MLC با تحریک سیستم ایمنی ذاتی و اختصاصی سبب افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری های عفونی شده و نیاز به مصرف آنتی بیوتیک ها را به شدت کاهش می دهند. لاکتوباسیلوس کازئی پس از جایگزینی در دستگاه گوارش، به صورت مهار رقابتی و همچنین با تولید اسید لاکتیک از رشد عوامل پاتوژن ممانعت کرده و با تولید ترکیبات ضدمیکروبی، تقویت سد مخاطی روده و مهار کروم سنسینگ (QS) در باکتری ها، از بروز عفونت ها جلوگیری میکند. در نتیجه تمامی این اثرات، نرخ زنده مانی آبزی بالاتر رفته و مقاومت آن در برابر عوامل استرس زا افزایش می یابد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد افزودنی خوراک سین بیوتیک MLC اینجا کلیک کنید
برای خرید افزودنی خوراک سین بیوتیک MLC اینجا کلیک کنید
جمعبندی
پرورش میگو صنعتی حساس و تخصصی است که کوچکترین خطا در مدیریت، میتواند منجر به خسارت جدی شود. آشنایی با بیماریهای شایع از WSSV و EMS گرفته تا مشکلات باکتریایی و محیطی به پرورشدهندگان کمک میکند تا با دیدی دقیقتر مزرعهٔ خود را مدیریت کنند. با اجرای اصول پیشگیرانه، کنترل کیفیت آب، انتخاب لارو سالم و نظارت روزانه میتوان ریسک بروز بیماری را بهطور چشمگیری کاهش داد و عملکرد اقتصادی مزرعه را افزایش داد.
