از کِرم قلب سگ و گربه چه می دانید؟

بیماری کرم قلب یا dirofilariasis یک بیماری جدی و بالقوه کشنده است که حیواناتی چون سگ ها، گربه ها، روباه ها و راکون ها را درگیر می کند. این بیماری توسط یک انگل خونی به نام Dirofilaria immitis ایجاد شده و توسط پشه ها، از حیوان آلوده به این انگل به حیوان دیگر انتقال می یابد.

کرم قلب چرخۀ زندگی پیچیده ای دارد. انگل به پشه به عنوان یک میزبان واسطه ای احتیاج دارد تا بتواند چرخۀ حیات خود را تکمیل کند. حدود 30 گونه پشه وجود دارند که می توانند حامل و انتقال دهندۀ این انگل باشند. چرخۀ انتقال بیماری هنگامی آغاز می شود که پشۀ ماده یک حیوان آلوده به انگل را نیش زده و خون آلوده به میکروفیلاریا را هضم می کند. میکروفیلاریا ظرف مدت  10 تا 30 روز در معدۀ پشه رشد یافته و سپس به قسمت دهان وارد می شود. در این مرحله، آنها به صورت لاروهای عفونی بوده و با وارد شدن به بدن حیوان میزبان، سیر تکامل خود را به پایان می رسانند. این لاروها از طریق چرخۀ خون به قلب و رگ های خونی مجاور آن رفته و بالغ می شوند، جفت گیری می کنند، و ظرف مدت 6-7 ماه میکروفیلاریاهای دیگری را به وجود می آورند.

معمولا سال ها طول می کشد تا حیوان درگیر با این انگل، علائم بالینی از خود نشان دهند و در نتیجه هنگامی که علائم بالینی بروز پیدا می کنند، بیماری تا حد زیادی پیشرفت کرده است.

کرم های قلب بالغ با مسدود نمودن قلب و رگ های خونی اصلی منتهی به آن از جمله سرخرگ ریوی (pulmonary artery)، باعث اخلال در عملکرد قلب می شوند. آنها همچنین عملکرد حفره های قلب را نیز دچار مشکل می کنند. با مسدود شدن رگ های اصلی، خون رسانی به دیگر ارگان ها از جمله ریه ها، کبد، و کلیه ها نیز کاهش می یابد. کاهش گردش خون و کاهش اکسیژن رسانی، باعث مختل شدن عملکرد این ارگان ها می شود.

 

علائم

علائم بیماری کرم قلب به تعداد کرم های بالغ موجود، محل تجمع آنها، طول مدت حضور آنها در بدن حیوان، و میزان آسیب وارد شده به قلب، ریه ها، کبد و کلیه ها بستگی دارد. مشهودترین علائم بیماری کرم قلب شامل سرفه های آهسته و خشک، تنگی نفس، ضعف، بی حالی و سستی، و از دست دادن نیرو و استقامت می باشد. بیشتر ایم علائم پس از فعالیت بدنی، نمود بیشتری دارند؛ تا حدی که ممکن است حیوان پس از فعالیت، از حال برود. دامپزشک نیز ممکن است هنگام معاینه، متوجه صداهای غیرطبیعی قلب و ریه شود. در موارد حاد، ناکارایی احتقانی قلب ممکن است سبب سوزش شکم و پاها شود. ممکن است کاهش وزن و کم خونی نیز مشاهده شود.

میکروفیلاریا در سرتاسر بدن به همراه گردش خون حرکت می کند، اما معمولا در مویرگ های خونی باقی می ماند. به دلیل اینکه عرض میکروفیلاریاها تقریبا به اندازۀ مویرگ ها است، ممکن است آنها باعث مسدود شدن این رگ ها شوند. به دنبال آن، سلول هایی که از این عروق تغذیه می کنند، قادر به تغذیه نخواهند بود. میکروفیلاریا عمدتا باعث آسیب ریه ها و کبد می شود. تخریب بافت ریه باعث سرفه می شود و تخریب کبد نیز منجر به سیروز کبدی و به دنبال آن زردی، کم خونی، و ضععف می گردد. کلیه ها نیز ممکن است آسیب دیده و باعث ورود مواد مضر به جریان خون شوند.

 

 

تشخیص

در بیشتر موارد، یک یا چند آزمایش سادۀ خون می تواند بیماری کرم قلب را مشخص نماید. روش های متعددی وجود دارند که با توجه به رشد و شدت بیماری، بنابر صلاح دید دامپزشک ممکن است انجام شوند:

• آزمایش سرولوژیک (برای بررسی وجود یا عدم وجود آنتی ژن های کرم های قلب بالغ)
• رادیوگرافی قفسۀ سینه (برای ارزیابی شدت آسیب قلب و ریه)
• آزمایش خون (شمارش سلول های قرمز و بررسی بیوشیمی سرم خون)

پیشگیری و درمان

 

تمام سگ ها و گربه ها فارغ از سن، نژاد، محل نگهداری و غیره، در معرض این بیماری قرار دارند. برای پیشگیری از بیماری کرم قلب، روش های درمانی و برنامه های متعددی وجود دارند که بنابر صلاح دید دامپزشک می توانند مورد استفاده قرار گیرند.

در گذشته داروهای مورد استفاده برای از بین بردن کرم های قلب، حاوی مقادیر بالای آرسنیک بوده و عوارض جانبی و مسمویت های آسیب زایی را به دنبال داشتند. داروهای  جدیدتر این عوارض را نداشته  و به بهودی سگ کمک می کنند. در برخی کیس ها، بیماری ممکن است به قدری پیشرفت کرده باشد که ترجیح داده شود به درمان ارگان آسیب دیده پرداخته شود، تا از بین بردن کرم ها و خطرات احتمالی به دنبال آن. در چنین شرایطی، حیوان معمولا چند هفته تا چند ماه بیشتر زنده نمی ماند.

دارویی تزریقی به نام ملارسومین (Melarsomine) برای از بین بردن کرم های بالغ مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو در چند نوبت تزریق شده و باعث کشته شدن کرم ها در قلب و رگ های خونی مجاور می گردد. همچنین ممکن است برای مقابله با عفونت احتمالی حاصل از باکتری موجود در کرم قلب (Wolbachia)، آنتی بیوتیک (Doxycycline) نیز تجویز گردد.

در طی مراحل درمان، استراحت اهمیت بسیار زیادی دارد. کرم های بالغ پس از مرگ، شروع به تجزیه شدن کرده و به سمت ریه ها رفته و در آنجا توسط عروق خونی منتقل شده و بازجذب می شوند. این فرایند ممکن است هفته ها تا ماه ها طول بکشد. اجزاء کرم های کشته شده، می توانند باعث آسیب و بروز مشکل شوند. در نتیجه، این برهه اهمیت زیادی دارد. حیوان باید در جایی آرام نگهداری شده و بتواند استراحت نماید.

در طی روند درمان، حیوان ممکن است دچار کاهش اشتها، تنگی نفس، سرفه، سرفۀ خونی، تب، و یا افسردگی شود. درمان با داروهای ضدالتهاب، آنتی بیوتیک ها، استراحت در قفس، درمان حمایتی و تزریقات داخل وریدی می توانند در این موارد کمک کننده باشند.

ایمونواکینامول محلول خوراکی صد در صد گیاهی تقویت کننده سیستم ایمنی و تنفسی می باشد. این محصول قابل استفاده  در انواع حیوانات خانگی بوده و حاوی عصاره های استاندارد شده گیاهانی نظیر سرخارگل (اکیناسه) و آویشن می باشد که در تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از ابتلا به بیماری های عفونی تنفسی موثر هستند. از این محصول می توان در جهت پیشگیری از ابتلا به عفونت های تنفسی و سرفه استفاده نمود، همچنین این محصول به عنوان درمان حمایتی جهت تسریع روند بهبودی در هنگام ابتلا به این بیماری ها کاربرد دارد.

علاوه بر دریافت دارو برای از بین بردن کرم های بالغ، دامپزشک داروهایی برای نابودی میکروفیلاریاها نیز تجویز می کند. این مرحله ممکن است قبل یا بعد از از بین بردن کرم های بالغ انجام شود. پس از آن، دامپزشک برنامه ای پیشگیرانه برای جلوگیری از درگیریِ دوبارۀ حیوان با انگل ارائه خواهد نمود.