پرنده ها در طبیعت طعمه های مهمی بوده اند و توسط حیوانات مختلفی شکار می شدند بنابراین طی روند تکامل یاد گرفتند که علائم بیماریشان را پنهان کنند. به همین دلیل هم تشخیص نشانه های مبهم بیماری در آن ها نیازمند دقت فراوان است. مدفوع پرندگان یکی از آن شاخص هایی است که باید به طور مرتب چک شود زیرا اگر با علائم دیگری همچون ژولیدگی و ریزش پر، تغییر سطح انرژی، کاهش اشتها و کاهش وزن همراه باشد زنگ خطری برای هشدار بیماری در پرنده است.
چرا مدفوع پرنده همیشه کمی نرم است؟
آناتومی پرنده ها با ما تفاوت های اساسی دارد. در پرنده ها بخش انتهایی دستگاه گوارش کیسه ای به نام کلوآک است که تمام مواد دفعی دستگاه گوارشی و ادراری- تناسلی در آن جمع میشوند. در نتیجه مدفوعی که شما از پرنده می بینید در واقع مخلوطی از ادرار و اورات تولید شده از دستگاه ادراری و مواد دفعی دستگاه گوارش است. به همین دلیل هم همیشه کمی نرم و آبکی به نظر میرسد.
اورات همان رگه های سفیدی است که در مدفوع پرنده می بینید و از تجزیه پروتئین به وجود می آید. اگر زیر قفس پرنده خود را با کاغذ بپوشانید همیشه دور مدفوع افتاده بر کاغذ مقداری مایع وجود خواهد داشت که همان ادرار است. بقیه ماده دفعی هم، مدفوعی است که از دستگاه گوارشی خارج شده است.
چرا باید مدام مدفوع پرنده را چک کنیم؟
مدفوع پرنده میتواند نشانه های خوبی برای تشخیص بیماری به ما بدهد. بنابراین بهتر است مدفوع پرنده را از نظر رنگ، قوام، حجم و تعداد دفعات چک کنیم. زیر پرنده کاغذ روشن و تمیز بگذارید و روزانه آن را عوض کنید. به این ترتیب می توانید هر روز وضعیت مدفوع پرنده را چک کنید.
عکس مدفوع پرنده بیمار
اگرچه که برای تشخیص دقیق عامل بیماری زا از روی مدفوع به آزمایشات تخصصی و نظر دامپزشک نیاز داریم اما عکس زیر میتواند تا حدی شما را در تشخیص مدفوع پرنده بیمار یاری کند.
مدفوع پرنده را از چه نظر بررسی کنیم؟
چهار اصل مهم برای بررسی مدفوع پرنده وجود دارد:
- ظاهر و قوام مدفوع پرنده
- رنگ مدفوع پرنده
- حجم مدفوع پرنده
- تعداد دفعاتی که پرنده دفع دارد
در ادامه هر کدام از موارد فوق را مورد بررسی قرار میدهیم.
ظاهر و قوام کلی مدفوع پرنده
طبق یک قانون کلی قوام مدفوع پرنده نه باید خیلی آبکی و شل باشد نه خیلی سفت و خشک؛ مدفوع پرنده سالم قوامی مشابه با خمیر دندان دارد! اگر میزان ادرار پرنده افزایش یابد مدفوع پرنده مرطوب و شل تر میشود. درجه های بالاتر شل شدن مدفوع پرنده به معنی رخداد اسهال است.
اسهال گاهی گذرا است و به دلیل استرس، تغییر جیره غذایی، مسمومیت غذایی و قرار گیری در معرض مواد آلرژی زا است. البته اسهال ممکن است علل جدی تری مانند عفونت باکتریایی یا قارچی، انگل های روده ای، مسمومیت ها، خوردن اشیاء خارجی یا مصرف آنتی بیوتیک ها داشته باشد که در این موارد طول دوره ابتلا به اسهال طولانی تر است.
اگر مدفوع حاوی مواد غذایی نیمه هضم شده باشد، بوی بدی بدهد یا لزج و کف آلود باشد باید سریعا به دامپزشک مراجعه کنید. غذای نیمه هضم شده می تواند به دلیل بیماری های ویروسی باشد. مدفوع لزج می تواند ناشی از رشد بیش از حد مخمر باشد. مدفوع کف آلود یا حباب دار می تواند در اثر عفونت باکتریایی مانند کلستریدیوم باشد.
حجم مدفوع پرنده
افزایش حجم مدفوع پرنده گاهی طبیعی است به ویژه در اولین مدفوع صبحگاهی. ممکن است حجم مدفوع پرنده های ماده تخم‌گذار یا پرندگانی که مقدار زیادی سبزیجات، میوه یا غذای مرطوب می خورند هم به صورت طبیعی زیاد باشد.
-
افزایش حجم مدفوع لوله ای و جامد
اگر افزایش حجم مدفوع طبیعی نباشد میتواند نشان دهنده موارد زیر باشد:
- عدم جذب غذا
- عفونت گوارشی
- دیابت
- بیماری کلیوی
- مشکلات کبدی
- آلودگی انگلی
- سرطان
-
افزایش حجم بخش اورات مدفوع پرنده
این وضعیت می تواند ناشی از نوع رژیم غذایی، مصرف ناکافی آب، کم آبی بدن یا مشکلات کلیوی باشد.
-
افزایش حجم بخش آبکی مدفوع یا ادرار
افزایش حجم بخش آبکی مدفوع یا ادرار می تواند به دلایل زیر باشد:
- خوردن مقادیر زیاد غذای تازه و مرطوب مانند سیب یا خربزه
- نوشیدن آب زیاد
- استرس (سفر، مکان جدید در قفس، افراد جدید یا حیوانات خانگی در خانه و غیره)
- بیماری کلیوی یا کبدی
- عفونت
- دیابت
- مسمومیت
- سرطان
- عدم تعادل متابولیک یا عدم تعادل تغذیه ای (نمک زیاد، کمبود ویتامین A یا D)
رنگ مدفوع پرنده
رنگ مدفوع اکثر پرنده ها سبز-قهوه ای است. جالب است بدانید که رنگ مدفوع پرنده کاملا متاثر از غذایی است که می خورد بنابراین هر تغییر رنگی نشان دهنده بیماری نیست. برای مثال مدفوع پرنده ای که فقط دانه میخورد، سبز تیره است. خوردن هویج و چغندر باعث پرتقالی شدن مدفوع میشود. ذغال اخته، گیلاس و انار هم باعث ایجاد مدفوع قرمز تیره یا بنفش می شود.
در ادامه به تغییر رنگ بخش های مختلف مدفوع پرنده و علل احتمالی آنها می پردازیم.
-
تغییر رنگ بخش جامد و لوله ای مدفوع پرنده
| رنگ بخش جامد و لوله ای مدفوع پرنده | بیماری های احتمالی |
| قرمز روشن |
|
| مدفوع قیری سیاه |
|
| مدفوع سبز یا زرد روشن |
|
| زرد مایل به سبز یا خاکستری آبکی |
|
| سبز نخودی |
|
| سفید یا خاکی رنگ |
|
-
تغییر رنگ رگه های سفید یا اورات مدفوع پرنده
| رنگ رگه های سفید یا اورات مدفوع پرنده | بیماری های احتمالی |
| اورات سبز یا زرد روشن |
|
| اورات قهوه ای |
|
| اورات قرمز |
|
| اورات سیاه |
|
-
تغییر رنگ ادرار یا بخش شفاف و مایع مدفوع پرنده
ادرار به طور معمول شفاف است، بنابراین به هرگونه تغییر رنگی توجه کنید.
| رنگ ادرار یا بخش شفاف مدفوع پرنده | بیماری های احتمالی |
| مایل به سبز یا زرد |
|
| قهوه ای مایل به قرمز |
|
تعداد دفعاتی که پرنده دفع دارد
تعداد دفعاتی که پرنده دفع دارد بسته به نژاد و عادت های غذایی آن متفاوت است اما به صورت میانگین هر پرنده ای حداقل سی تا چهل دقیقه یک بار دفع دارد. طبق یک قانون کلی هر چه جثه پرنده بزرگتر باشد کمتر مدفوع میکند.
اسهال میتواند تعداد دفعاتی که پرنده دفع دارد را افزایش دهد. کاهش تعداد دفع نیز میتواند به علت کاهش اشتها و کمتر غذا خوردن یا انسداد باشد.
در صورتی که پرنده شما همزمان با کاهش دفع، هنگام مدفوع کردن قوز کرد یا زور زد و شکم متورمی داشت سریعا به دامپزشک مراجعه کنید.
درمان اسهال در پرندگان
میتوان اسهال و آثار مخرب آن بر روده را با مصرف سین بیوتیک و کوکسی فیت ال کاهش داد. برای اطلاعات بیشتر به لینک های داده شده مراجعه کنید.
