تورم دهان تاولی یا Vesicular Stomatitis (VS) یک بیماری واگیردار اسب است که علاوه بر اسب، دام، حیات وحش، و حتی انسان را درگیر می کند. عامل این بیماری ویروسی است که با اینکه به ندرت باعث مرگ می شود، آثار سوء قابل توجهی بر صنعت دارد. در صورتی که این بیماری در اسب تایید شود، لازم است محل قرنطینه شده و از تماس حیون با دیگر حیوانات جلوگیری شود. به نظر می رسد شیوۀ انتقال این بیماری از طریق پشه و حشرات آلوده، بزاق، و تماس با وسایل آلوده می باشد.
علائم بالینی و تشخیص
هنگامی که VS اسب را درگیر می کند، زخم های تاول مانند بر روی زبان، سطح دهان، لب ها و بینی نمایان می شود. در برخی موارد، این زخم ها در بالای سُم ها، پستان ها، و یا ناحیۀ تناسلی نیز دیده می شوند. هنگامی که حیوانی به داشتن بیماری مظنون می شود، لازم است آزمایش و معاینۀ دقیقی صورت بگیرد که شامل آزمایش خون برای بررسی آنتی بادی های ویروس است. این کار از این جهت اهمیت دارد که علائم آفتاب سوختگی، حساسیت های غذایی، و عوارض جانبی برخی داروها (داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند فنیل بوتازون) بسیار به VS شباهت دارند. همچنین VS نباید با تب برفکی (FMD) نیز اشتباه گرفته شود.
دورۀ نهفتگی بیماری تورم دهان تاولی، یعنی طول مدت مواجهه تا بروز اولین علائم، بین 2 تا 8 روز است. با شکل گیری تاول ها، ممکن است تب نیز بروز پیدا کند. یکی از واضح ترین علامت ها در این بیماری، ریزش بزاق و کف کردن دهان است. این عارضه، به دنبال ترکیدن تاول های دهان اتفاق می افتد که باعث زخم های دردناک در دهان حیوان می شوند. ممکن است زبان پوسته پوسته شود. در این وضعیت، ممکن است ترشح بزاق با مشکلات دندان، و کاهش اشتهای حیوان با کولیک اشتباه گرفته شود. به دنبال زخم ها و درد در ناحیۀ دهان، اسب از خوردن امتناع کرده و دچار کاهش وزن می شود. تاول های بالای سُم نیز می توانند باعث لنگش و اشکال در راه رفتن شود. در موارد شدید، امکان دارد سُم آسیب دیده و همه یا بخشی از آن کنده شود.
به طور کلی دورۀ بیماری در حدود 2 هفته است، اما معمولا التیام پیدا کردن تاول ها و زخم ها تا دو ماه طول بکشد. باید توجه داشت که تا بهبودی کامل زخم ها، اسب ناقل بوده و می تواند باعث پخش بیماری شود.
درمان
برای درمان VS باید طول دورۀ بیماری طی شود. اما با اقداماتی می توان به بهودی هرچه سریع تر، پیشگیری از عوارض ثانویه، و جلوگیری از انتشار بیماری کمک نمود. استفاده از داروهای ضدالتهاب و غذاهای نرم، می تواند درد حیوان را کاهش داده و به بهود سریع تر آن کمک کند و در نتیجه خوردن و آشامیدن نیز ادامه پیدا کند. زخم ها و تاول های باز، محل تجمع آلودگی هستند؛ برای همین، عفونت باکتریایی ثانویه نیز موضوع دیگری است که باید به آن توجه شود. در صورت مشاهدۀ التهاب یا عفونت در نواحی تاول ها و ادامه یافتن تب، درمان با آنتی بیوتیک باید در دستور کار قرار گیرد.
ماریمند 7 اسپری صد در صد طبیعی و ترمیم کننده ی انواع زخم های حفره دهان، لثه، زبان و حلق در اسب و دام است. ترکیبات موثره اصلی این محصول شامل عصاره های کالاندولا (همیشه بهار)، شیرین بیان و پروپولیس است که دارای خواص گسترده ضد التهابی، ضد باکتری و ضد قارچی هستند. این محصول به نحوی فرموله شده که با ایجاد یک فیلم محافظ بر روی زخم یا جراحت از تحریک بیشتر آن جلوگیری کرده و درد و سوزش ناشی از ضایعه به وجود آمده را کاهش می دهد. علاوه بر این با افزایش اپیتلیزاسیون و رگ زایی، کاهش التهاب، مهار رادیکال های آزاد و جلوگیری از رشد میکروب ها در ناحیه آسیب دیده به روند بهبود زخم کمک می کند. ماریمند 7 فاقد هرگونه سمیت دارویی است و در فرمولاسیون آن هیچ گونه مواد شیمیایی سنتتیک، نگهدارنده و یا آنتی بیوتیک وجود ندارد. بنابراین در شرایط حساس بارداری، شیردهی، نوزادان و حیوانات جوان و حتی شرایط ضعیف فیزیکی قابل استفاده است.
پیشگیری
برای پیشگیری از بیماری، توصیه های زیر را مدنظر قرار دهید.
- اسب های سالم، کمتر در معرض ابتلا به بیماری قرار دارند. با حفظ رژیم غذایی مناسب، معاینۀ منظم، فعالیت بدنی کافی، و واکسیناسیون و استفاده از داروهای ضدانگل، به حفظ سلامت حیوان کمک کنید.
- هر اسب جدید را پیش از ورود به مزرعه یا اصطبل، حداقل 21 روز در قرنطینه نگهدارید.
- ضمن معاینۀ منظم توسط دامپزشک، اسب ها را تحت نظر داشته باشید و در صورت مشاهدۀ هر علامت مشکوکی، حیوان را جدا نمایید.
- برنامۀ اثربخشی برای از بین بردن و کنترل حشرات و پشه ها داشته باشید. محیط اصطبل را خشک و تمیز نگهدارید و با خارج کردن به موقع ضایعات از محیط و حفظ بهداشت، از تجمع حشرات جلوگیری کنید.
- نور خورشید و گرما به سرعت ویروس عامل VS را از بین می برند و می توان از آنها برای ضدعفونی محیط اصطبل استفاده نمود.
- بهتر است از غذاخوری های جداگانه استفاده نمایید.
- غذاخوری، آبخوری، و تمامی وسایل را مرتب ضدعفونی نمایید.
- از اینکه دامپزشک و دیگر پرسنل و افرادی که در محیط رفت و آمد دارند و با اسب ها در تماس اند ملاحظات بهداشتی برای جلوگیری از پخش آلودگی را رعایت می نمایند، اطمینان حاصل کنید.
انتقال به انسان
اسب های آلوده به VS، می توانند انسان ها را نیز درگیر کنند؛ به همین خاطر رعایت ملاحظات بهداشتی و امنیت زیستی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این موارد شامل پوشیدن دستکش لاتکس، خودداری از تماس مستقیم با بزاق اسب و مایعات تاول ها، و آلوده شدن دهان، چشم و یا هرگونه زخم باز در سطح بدن، می باشند. این بیماری در انسان ها باعث بروز تب و نشانگانی از جمله سردرد، بدن درد، و خستگی زیاد می گردد. VS در انسان به ندرت باعث تاول در دهان و یا بدن می شود. اما در صورتی که با حیوان آلوده ای در تماس بوده اید و علائم مشکوک دارید، فورا به پزشک مراجعه نمایید.
