مقدمه
عفونت های مجاری تنفسی در صنعت پرورش طیور از اهمیت بالایی برخوردارند. طبق آمار سازمان دامپزشکی ایران (IVO)، بیشترین خسارت اقتصادی در گله های طیور گوشتی مربوط به تلفات ناشی از عوارض تنفسی می باشد.
گوشت طیور سرشار از مواد مغذی مورد نیاز بدن از جمله ید، آهن، روی، انواع ویتامین ها و اسید های چرب ضروری می باشد و یک منبع پروتئین عالی محسوب می شود. به همین دلیل تقاضا برای پرورش طیور زیاد است؛ به طوریکه در سال 1960 میلادی، میزان مصرف گوشت مرغ کمتر از 10 میلیون تن در سال بود؛ در سال 2021 این مقدار به بیش از 120 میلیون تن در سال رسید و انتظار می رود تا سال 2050 این عدد به 180 میلیون تن در سال هم برسد. تخم مرغ نیز یک غذای ارزان قیمت و غنی از پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی ضروری است. در نتیجه پرورش متراکم طیور در سراسر دنیا امری رایج می باشد.
به طور کلی پرورش تجاری طیور تحت شرایط متراکم باعث افزایش حساسیت گله نسبت به انتشار سریع عوامل عفونی و شیوع بیماری ها شده است و با تغییراتی که توسط اصلاح نژاد صورت گرفته است طول دوره پرورش کوتاه شده و فرصت کافی برای تکامل ایمنی وجود ندارد، بنابراین منجر به عملکرد و تکامل ایمنی ضعیف تر در سویه های پرتولید شده است.
نیوکاسل، برونشیت عفونی، آنفلوانزا، لارینگوتراکئیت، کولی باسیلوز، مایکوپلاسموز و عفونت های پنوموویروسی طیور از مهم ترین بیماری های تنفسی صنعت طیور محسوب می شوند. این بیماری ها با خسارات شدید اقتصادی به خصوص در جوجه های گوشتی همراه هستند و می توانند به صورت حاد یا مزمن اتفاق بیفتند و با علائم شدید تنفسی و ضایعاتی در سایر ارگان ها همراه می باشند.
چالش پیشرو
آنتی بیوتیک ها رایج ترین دارو هایی هستند که برای پیشگیری و درمان عفونت های تنفسی طیور به کار می روند؛ اما به دلیل استفاده بی رویه از آنها، میکروارگانیسم ها نسبت به این دسته از دارو ها مقاوم گشته اند.
مقاومت آنتی بیوتیکی یک چالش جهانی است که سلامت حیوانات و حتی انسان ها را به خطر می اندازد.
مقاومت میکروارگانیسم های عامل عفونت های تنفسی طیور به آنتی بیوتیک ها، سبب عدم موفقیت درمان و افزایش تلفات گشته است و خسارت های جبران ناپذیری را به همراه دارد. به علاوه برخی از این میکروارگانیسم ها زئونوز بوده و در صورت ایجاد مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک ها می توانند خطری جدی برای سلامت انسان محسوب شوند.
بنابراین یافتن جایگزینی موثر، ایمن و اختصاصی برای درمان عفونت های تنفسی در طیور امری مهم و ضروری می باشد.
ایمونو اکینامول (Immuno Echinamol)
این محصول حاوی عصاره طبیعی گیاهانی نظیر اکیناسه و آویشن باغی بوده و به نحوی فرموله شده که اجزا مختلف آن اثرات درمانی یکدیگر را تشدید و تقویت می کنند. گیاه اکیناسه (سرخارگل) آنتی باکتریال، آنتی سپتیک، ضد ویروس و ضد التهاب است. اکیناسه سبب تقویت سیستم ایمنی شده و در بهبود عفونت های تنفسی مانند آنفولانزا، برونشیت و … بسیار موثر است. این گیاه باعث تحریک ایمنی اختصاصی وابسته به سلول می شود و با افزایش عملکرد لنفوسیت های T، فاگوسیت ها، لوکوسیت ها و افزایش سنتز اینترفرون ها سبب بهبود فعالیت ایمنی می گردد. همچنین عصاره این گیاه با مهار اتصال ویروس به گیرنده اش، از ورود آن به سلول و ایجاد عفونت و گسترش آن جلوگیری می کند.
گیاه آویشن آنتی اکسیدان، آنتی سپتیک، آنتی باکتریال، ضد ویروس، ضد قارچ، ضد تب و ضد احتقان است. مواد موثره موجود در این گیاه موکولیتیک بوده، ترشحات را روان می کند و سبب تسهیل در خروج ترشحات می گردند. علاوه بر این عصاره این گیاه خلط آور بوده و در بهبود اسپاسم، برونشیت و سرفه بسیار موثر است. تیمول و کارواکرول موجود در آویشن با تحریک حرکت مژک های بخش فوقانی دستگاه تنفس و رقیق کردن خلط و کمک به دفع آن از مجاری تنفسی، موجب باز شدن بینی، نای و برونش ها، راحتی تنفس، افزایش ظرفیت ریوی و بهبود سریع تر حیوان می گردند.
هدف
با توجه به اهمیت عفونت های تنفسی، به خصوص در طیور گوشتی، و مشکل مقاومت آنتی بیوتیکی و خطرات آن برای حیوانات و جوامع انسانی، یافتن جایگزینی موثر و بی خطر ضروری به نظر می رسد. از آنجاییکه استفاده از ترکیبات طبیعی همیشه جایگزینی ایمن تر و کارآمد تر هستند، بنابراین، این مطالعه با هدف ارزیابی تاثیر مصرف داروی گیاهی ایمونو اکینامول همزمان با واکسیناسیون بر تیتر آنتی بادی نیوکاسل و تعداد کلی گلبول های سفید انجام گرفت.
مطالعه فارمی
در این مطالعه، تعداد 40 جوجه گوشتی به دو گروه 20 تایی تیمار و کنترل تقسیم شدند. هر دو گروه واکسن نیوکاسل دریافت کردند. گروه تیمار علاوه بر واکسن، داروی ایمونو اکینامول نیز دریافت نمود. سپس در 7 روزگی (شروع آزمایش)، 21 روزگی و 35 روزگی خونگیری انجام گرفت و تیتر آنتی بادی علیه نیوکاسل و تعداد گلبول های سفید شمارش شد.
نتایج
برای اطمینان از اثرگذاری کافی واکسن و ایجاد ایمنی موثر می توان پس از واکسیناسیون، میزان آنتی بادی تولید شده در اثر واکسن را اندازه گیری نمود.
آنالیز نتایج این مطالعه نشان داد که مصرف ایمونو اکینامول در گروه تیمار، منجر به افزایش تیتر آنتی بادی علیه نیوکاسل و تعداد گلبول های سفید خون در تمام روز های آزمایش گشته است؛ که نشان دهنده تقویت ایمنی، بهبود پاسخ آنها به واکسن و افزایش مقاومت آنها به این بیماری است.
نمودار 1 – ارزیابی تیتر آنتی بادی علیه بیماری نیوکاسل
نمودار 2 – ارزیابی تعداد گلبول های سفید
جمع بندی
بیماری های تنفسی در صنعت پرورش طیور به دلیل افزایش تلفات، کاهش رشد و تولید تخم مرغ و هزینه های درمان خسارت های اقتصادی زیادی وارد می کنند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی حیوانات (WOAH) در سال های 2006 تا 2009 ایران در صدر کشور هایی بوده است که خسارات اقتصادی ناشی از بیماری های آنفولانزای تحت حاد، برونشیت و نیوکاسل را داشته اند و علی رغم اینکه علیه این بیماری ها واکسیناسیون صورت می گیرد اما به دلیل عواملی از قبیل استرس، بیماری های همزمان، ضعف سیستم ایمنی پرنده، روش تجویز و دوز نامناسب، تداخل آنتی بادی های مادری و …. همیشه ایمنی کافی و لازم علیه این عفونت های تنفسی ایجاد نشده و بیماری می تواند در گله اتفاق بیفتد. اصولا برای بیماری های ویروسی تنفسی طیور درمان قطعی وجود ندارد. همچنین با توجه به مشکل مقاومت آنتی بیوتیکی و خطرات آن برای سلامت انسان و حیوانات، توصیه می شود از آنتی بیوتیک ها برای درمان بیماری های باکتریایی تنفسی طیور نیز استفاده نگردد. داروی گیاهی ایمونو اکینامول حاوی عصاره گیاهان اکیناسه (سرخارگل) و آویشن باغی بوده و علاوه بر تقویت ایمنی طیور منجر به بهبود و برطرف نمودن علائم تنفسی می گردد. نتایج این مطالعه نیز نشان داد که مصرف ایمونو اکینامول همزمان با واکسیناسیون منجر به افزایش تعداد گلبول های سفید خون و تیتر آنتی بادی علیه واکسن نیوکاسل و در نتیجه تقویت ایمنی و افزایش مقاومت علیه این بیماری گردید. از این رو می توان به خوبی از این محصول برای پیشگیری و درمان حمایتی عفونت های تنفسی استفاده نمود.
