آنتی بیوتیک گیاهی آریوبیوتیک

مقاومت ضدمیکروبی (AMR) و آنتی بیوتیک ها

بیش از 50 درصد نیاز به پروتئین حیوانی همه مناطق جهان از جمله ایران از طریق تخم مرغ و گوشت مرغ تامین می شود، از این رو سلامت طیور و فرآورده های آن ارتباط مستقیمی با سلامت انسان به عنوان مصرف کننده نهایی این زنجیره داشته و عامل مهمی در تامین امنیت غذایی جامعه محسوب می شود. شیوع بیماری های عفونی باکتریایی و مصرف بی رویه و نادرست آنتی بیوتیک ها سبب ظهور و گسترش سریع مقاومت های آنتی بیوتیکی شده که چالش جدی برای سلامت و اقتصاد جوامع محسوب می شود. از آن جایی که بیش از 70 % آنتی بیوتیک های دارای اهمیت پزشکی در صنعت پرورش حیوانات مورد استفاده قرار می گیرند این صنعت نقش مهمی در ایجاد و شیوع مقاومت های ضدمیکروبی ایفا می کند. بسیاری از آنتی بیوتیک هایی که در صنعت دام و طیور استفاده می شود مشابه و یا یکسان با آنتی بیوتیک های مورد استفاده در حوزه پزشکی است و این نکته قابل ذکر است که کشور ایران دومین کشور دنیا از نظر مقدار مصرف آنتی بیوتیک ها می باشد! پس انتقال این سویه های مقاوم باکتری به انسان ها سبب ناکارآمدی درمان، طولانی شدن دوره بیماری، افزایش هزینه های درمانی و مرگ می گردد. به گونه ای که تخمین زده شده در صورت ادامه روند گسترش مقاومت های ضدمیکروبی، مرگ و میر ناشی از آن به 50 میلیون نفر در سال خواهد رسید یا به عبارتی مرگ 3 نفر در هر ثانیه! که این میزان بیشتر از مرگ و میر ناشی از سرطان هاست.

مرگ ناشی از مقاومت های ضدمیکروبی (AMR) نسبت به سایر علل مرگ و میر تا سال 2050

بیشتر بدانید

تنبلی روده در خرگوش ها

فیتوکمیکال ها به عنوان آنتی بیوتیک

گیاهان دارویی سرشار از انواع ترکیبات فیتوشیمیایی (فیتوکمیکال) مختلفی جمله آلکالوئیدها، کومارین‌ها، اسانس‌ها، فلاونوئیدها، لکتین، فنول ها، پپتیدهای پلی فنولی، پلی‌استیلن‌ها، ترپنوئیدها و تانن‌ها هستند. این ترکیبات زیست‌فعال می توانند فعالیت باکتری‌کشی (bactericidal) یا باکتری‌استاتی (bacteriostatic) بر روی باکتری‌های مقاوم به چندین دارو را نشان دهند.

ترکیبات گیاهی یکی از جایگزین های موثر و در عین حال ایمن برای آتنی بیوتیک های شیمیایی هستند. یکی از مزایای مهم استفاده از فیتوکمیکال ها به عنوان آنتی بیوتیک، چند هدفه بودن (molecular promiscuity) یا تمایل به چندین هدف داشتن، آن هاست که مانع از ایجاد مقاومت ضدمیکروبی احتمالی می شود. چند هدفه بودن به این معنی است برخلاف آنتی بیوتیک های شیمیایی که فقط بر یک مولکول مشخص در باکتری اثر می گذارند، ترکیب گیاهی قادر به واکنش با چندین کلاس مولکولی مختلف است. فیتوکمیکال ها قسمت های مختلفی از جمله دیواره سلولی، غشا سلولی و پروتئین های دخیل در متابولیسم و تحرک را در باکتری ها مورد هدف قرار می دهند. علاوه بر اثرات فارماکولوژیکی مستقیم، برخی ترکیبات گیاهی قادرند با مهار مکانیسم های ایجاد مقاومت دارویی سبب افزایش حساسیت باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک بشوند.

محل های هدف ترکیبات گیاهی در مکانیسم اثرات ضدمیکروبی

یکی دیگر از مزایای منحصر بفرد ترکیبات گیاهی اثرات ضد بیوفیلمی (Biofilm) آن هاست. بیوفیلم ها در واقع ساختاری پیچیده و مقاوم متشکل از سلول های باکتری در بستری حاوی پلی‌ساکاریدها، پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک هستند که روی سطوح زنده و غیر زنده ایجاد میشوند. آنتی بیوتیک های رایج شیمیایی اغلب قادر به از بین بردن بیوفیلم ها نیستند. ترکیبات فیتوشیمیایی به دلیل داشتن مکانیسم‌ اثرات متعددی شامل مهار کروم سنسینگ (quorum-sensing)، مهار تحرک، مهار چسبندگی و تولید گونه‌های فعال اکسیژن و مکانیسم هایی که هنوز ناشناخته اند، مانع از تشکیل بیوفیلم شده و دارای اثرات ضدبیوفیلمی می باشند. استفاده از تکنولوژی های مدرنی مانند نانوتکنولوژی می تواند سبب تقویت حداکثری اثرات این ترکیبات گیاهی شود.

آنتی بیوتیک گیاهی آریوبیوتیک

آریوبیوتیک اولین آنتی بیوتیک گیاهی تولید شده در دنیا بوده که دارای گواهی ثبت پتنت بین المللی PCT می باشد. این آنتی بیوتیک گیاهی در دو شکل محلول خوراکی و پودر نانوانکپسوله (محلول در آب) بر پایه ترکیبات موثره گیاهان مرزه، آویشن باغی، مرزنجوش و زنیان فرموله شده و تحت ضوابط GMP تولید می گردد. استفاده از فناوری نانو در شکل پودری این محصول با هدف افزایش حلالیت، پایداری و اثربخشی ترکیبات موثره آن انجام شده است. آریوبیوتیک به عنوان یک آنتی بیوتیک وسیع الطیف عمل کرده و قادر به درمان عفونت های باکتریایی گرم مثبت و گرم منفی خواهد بود.

آنتی بیوتیک گیاهی آریوبیوتیک برخلاف آنتی بیوتیک های شیمیایی باقیمانده های مضر، موتاژن یا تراتوژن در تولیدات حیوان بجای نمی گذارد از این رو قابل استفاده در دوره تولید و تخمگذاری بوده و فاقد دوره پرهیز از مصرف است. تنوع و پیچیدگی ترکیبات موثره با مکانیسم اثرات متعدد آریوبیوتیک ایجاد مقاومت های ضدمیکروبی در برابر آن را عملا غیرممکن کرده است. با توجه به گیاهی بودن و زیست تجزیه پذیر بودن ترکیبات بکار رفته در فرمولاسیون، استفاده از آن آلودگی زیست محیطی نیز بدنبال نخواهد داشت.

مکانیسم اثرات آنتی بیوتیک گیاهی آریوبیوتیک

آنتی بیوتیک گیاهی آریوبیوتیک از طریق چهار مکانیسم اثر اصلی شامل اختلال در غشای سلول باکتری، مهار متابولیسم انرژی، اختلال در فرایندهای درون سلولی باکتری و مهار ارتباطات سلولی بین باکتری ها سبب از بین بردن باکتری ها می شود. آریوبیوتیک از طریق افزایش نفوذپذیری غشا و نشت مواد درون سلولی به بیرون، کاهش پتانسیل غشا و همچنین اختلال در تاخوردگی و جایگیری پروتئین های غشای خارجی سبب ایجاد اختلال در غشای سلولی باکتری و مرگ آن می شود. این آنتی بیوتیک منجر به کاهش تولید توکسین ها و مهار ترشح آن ها توسط باکتری، اختلال در مسیرهای متابولیکی، مهار سنتز فلاژلین و مهار فعالیت آنزیم های درون سلولی و کاهش فعالیت آنزیم های لیپاز و کواگولاز در باکتری ها شده و از این طریق عملکرد باکتری ها را مختل می کند. آریوبیوتیک همچنین با از بین بردن پتانسیل غشا باکتری، مهار پمپ های افلاکس (efflux)، اختلال در پمپ های پروتون و تخلیه ATP سبب مهار متابولیسم انرژی در باکتری می گردد. از طرفی آریوبیوتیک با مهار پدیده کروم سنسینگ مانع از تشکیل بیوفیلم و کلونیزه شدن آن ها می گردد.