بیماری‌های شایع در طیور، چالش‌های عمده‌ای را در پرورش طیور ایجاد می‌کنند، زیرا می‌توانند منجر به کاهش تولید و تلفات گسترده شوند. بیماری‌های ویروسی از مهمترین چالش‌های صنعت طیور هستند و می‌توانند موجب کاهش تولید، تلفات سنگین و خسارات اقتصادی شوند. بیماری‌هایی مانند نیوکاسل، آنفولانزای پرندگان، لارنگوتراکئیت، برونشیت عفونی و گامبورو با ایجاد اختلالات تنفسی و سرکوب سیستم ایمنی، سلامت گله‌ها را تهدید می‌کنند. درمان اختصاصی برای این بیماری‌ها وجود ندارد و پیشگیری از طریق واکسیناسیون و تقویت ایمنی اهمیت زیادی دارد. استفاده از داروهای گیاهی مانند ایمونواکینامول و ایمونوپروپوفیت می‌تواند با تقویت سیستم ایمنی، افزایش اثربخشی واکسن ها، کاهش تلفات و جلوگیری از عفونت‌های ثانویه نقش مؤثری در کنترل بیماری‌های ویروسی طیور داشته باشد.
در ادامه در رابطه به مهم ترین بیماری های ویروسی بحث خواهیم کرد.
مهمترین بیماری های طیور
بیماری‌های ویروسی از چالش‌های اصلی در پرورش طیور به شمار می‌روند، زیرا می‌توانند با کاهش عملکرد، افزایش تلفات و تحمیل خسارات اقتصادی قابل‌توجه، سلامت و بهره‌وری گله‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. بیماری‌هایی نظیر نیوکاسل، آنفولانزای پرندگان، لارنگوتراکئیت عفونی، برونشیت عفونی و گامبورو با آسیب به دستگاه تنفسی و تضعیف سیستم ایمنی، تهدیدی جدی برای پرورش‌دهندگان محسوب می‌شوند.
بیماری نیوکاسل (Newcastle disease) یک عفونت ویروسی مسری است که باعث اختلال عصبی تنفسی در چندین گونه از پرندگان می‌شود. این ویروس می‌تواند از طریق تجهیزات آلوده، کفش، لباس و پرندگان آزاد پرواز منتقل شود همچنین می‌تواند از طریق هوا منتقل شود.
نشانه‌های بیماری نیوکاسل تفاوت چندانی با سایر بیماری‌های تنفسی ندارد. نشانه‌هایی که اغلب مشاهده می‌شوند عبارتند از: ترشحات بینی، مخاط بیش از حد در نای، کیسه‌های هوایی کدر، گرفتگی یا انسداد در مجاری هوایی ریه‌ها و کدورت در قرنیه چشم.
- جوجه های جوان: بیماری در جوجه‌های جوان با تنفس دشوار، نفس نفس زدن و عطسه آغاز می‌شود. این مرحله به مدت ده تا چهارده روز ادامه دارد و ممکن است با علائم عصبی همراه باشد. سر اغلب به پشت یا بین پاها کشیده می‌شود.
- مرغ های بالغ: در مرغ‌های بالغ، علائم تنفسی غالب هستند. به ندرت اختلالات عصبی ایجاد می‌شود. اگر گله در حال تخم‌گذاری باشد، تولید تخم‌مرغ معمولاً به سرعت کاهش می‌یابد. در طول شیوع بیماری، تخم‌مرغ‌های کوچک، نرم، بی‌رنگ و با شکل نامنظم تولید می‌شوند. مرگ و میر در پرندگان بالغ مبتلا معمولاً کم است.
- بوقلمون‌ها: علائم معمولاً خفیف هستند و ممکن است تا زمانی که اختلالات عصبی ایجاد نشود، مورد توجه قرار نگیرند. در طول شیوع بیماری، بوقلمون‌ها تخم‌مرغ‌هایی با پوسته سفید گچی تولید می‌کنند. کاهش تولید در گله‌های مادر، ضرر اقتصادی اصلی این بیماری در بوقلمون‌ها است.
آنفولانزای مرغی (Avian influenza) یک بیماری ویروسی است که چندین گونه از پرندگان را در مناطق مختلف جهان درگیر می‌کند. این بیماری می‌تواند از حالت بدون علامت و خفیف تا حالت فوق حاد و کشنده متغیر باشد.
ترشحات پرندگان آلوده، پرندگان وحشی، خوراک، تجهیزات و افراد آلوده. پرندگان دریایی و پرندگان آبزی مهاجر مخزن اصلی ویروس آنفولانزای مرغی هستند.
میزان ابتلا و مرگ و میر در موارد سویه بسیار بیماری‌زای ویروس‌ها می‌تواند به ۱۰۰٪ برسد. علائم می توند شامل افسردگی شدید، کاهش اشتها و اسهال آبکی، سرفه، عطسه، خس خس سینه، ،کاهش تولید تخم در مرغ‌های تخمگذار و تاج‌های متورم با سطح خونریزی‌دار باشد.
-
لارنگوتراکئیت عفونی
لارنگوتراکئیت عفونی (Infectious laryngotracheitis) یا ILT یک بیماری تنفسی ویروسی است که توسط یک هرپس ویروس در مرغ‌ها و برخی دیگر از پرندگان ایجاد می‌شود. این بیماری از نظر اقتصادی در گله‌های تجاری تولیدکننده تخم‌مرغ اهمیت دارد. این بیماری با تنگی نفس شدید، سرفه، خس خس سینه، نفس نفس زدن و دفع مخاط خونی مشخص می‌شود.
علائم بالینی بیماری در درجه اول به صورت آسیب به دستگاه تنفسی فوقانی بروز می‌کند. گله‌های مبتلا، کاهش مصرف خوراک و به دنبال آن کاهش تولید تخم‌مرغ و افزایش مرگ و میر را نشان می‌دهند.
در شرایط بیماری پرنده تلاش می کند تا انسداد مجاری تنفسی خود با ترشحات مخاطی یا خونی را رفع کند از این رو ترشحات خونی بینی، تکان دادن سر و کثیف شدن پرهای پشت و بال با مخاط و خون مشاهده می شود.
پرندگان مبتلا به سختی تنفسی دچار می شوند، از این رو دهانشان را باز می‌کنند، نفس نفس می‌زنند و با صدای خس خس مرطوب سرفه می‌کنند و گردنشان را برای تنفس دراز می‌کنند. در پرندگانی که به شدت تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، تاج و ریش به دلیل هیپوکسی (کمبود اکسیژن خون) تیره به نظر می‌رسد.
سیر بیماری همچنین با توجه به بیماری‌زایی سویه ویروسی متفاوت است. گله‌های آلوده به سویه‌های ویروس خفیف‌تر ممکن است در عرض 10 روز بهبود یابند اما بهبودی از سویه‌های بیماری‌زاتر ممکن است تا 4 هفته طول بکشد.
پس از بهبودی از این بیماری، پرندگان برای باقی عمرشان ناقل این ویروس و منبع عفونت برای پرندگان حساس هستند. ویروس نهفته می‌تواند در صورت قرار گرفتن پرنده آلوده در شرایط استرس‌زا دوباره فعال شود. ذرات ویروسی در ترشحات دستگاه تنفسی و مدفوع دفع می شوند.
برونشیت عفونی (Infectious bronchitis) یا IBV (ویروس عامل بیماری) یک بیماری تنفسی و مسری ترین بیماری طیور محسوب می شود که با سرفه، عطسه و خس خس سینه مشخص می‌شود. چندین سویه مجزا از این ویروس وجود دارد.
” برونشیت عفونی فقط مرغ‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و سایر پرندگان نمی‌توانند به این ویروس آلوده شوند.”
عفونت محدود به سیستم تنفسی است. علائم آن شامل تنفس دشوار، نفس نفس زدن، عطسه و خس خس سینه است. این بیماری به مدت ده تا چهارده روز در گله شیوع دارد و علائمی که بیش از این مدت طول می‌کشند، به دلایل دیگری بروز می‌کنند.
در مرغ‌های زیر سه هفته، مرگ و میر ممکن است به سی یا چهل درصد برسد. این بیماری در پرندگان بالای پنج هفته باعث مرگ و میر قابل توجهی نمی‌شود. مصرف خوراک به شدت کاهش می‌یابد و رشد به تأخیر می‌افتد.
هنگامی که برونشیت عفونی در گله تخمگذار رخ می‌دهد، تولید معمولاً پس از چند روز به نزدیک صفر می‌رسد.
بیماری بورس عفونی (Infectious bursal disease یا IBD) که تحت عنوان گامبورو (Gumboro disease) نیز شناخته می شود، یک بیماری ویروسی حاد و بسیار مسری در جوجه‌های جوان است. این بیماری باعث ابتلا و مرگ و میر قابل توجه در گله‌های مبتلا می‌شود. اگرچه این بیماری تلفات شدیدی ایجاد می‌کند، اما تأثیر آن بر سرکوب سیستم ایمنی پرنده می‌تواند جدی‌ترین اثر این بیماری باشد. ابتلا به این بیماری مستقیما با از دست دادن لنفوسیت ها و سرکوب سیستم ایمنی همراه است و شدت سرکوب سیستم ایمنی به حدت ویروس آلوده کننده و سن و نژاد مرغ بستگی دارد.
انتقال یا شیوع این بیماری می‌تواند از طریق تماس مستقیم (پرنده به پرنده)، بستر و مدفوع آلوده، هوای آلوده، تجهیزات، خوراک، پرسنل خدماتی و احتمالاً حشرات و پرندگان وحشی رخ دهد.
عفونت‌های بدون علائم بالینی اولیه به دلیل خسارات اقتصادی، مهمترین شکل بیماری هستند. آنها به دلیل تخریب لنفوسیت‌های نابالغ در بورس کلوآک، تیموس و طحال، باعث سرکوب شدید و طولانی مدت سیستم ایمنی می‌شوند.
پرندگان مبتلا دارای پرهای ژولیده، لرزش خفیف در شروع بیماری، دفع مدفوع با فشار، از دست دادن اشتها و کم آبی بدن هستند. پرندگان مبتلا تمایل به نشستن دارند و هنگامی که مجبور به حرکت می‌شوند، راه رفتن ناپایداری دارند. کندن مقعد رایج است و اغلب اسهال سفید رنگ ایجاد می‌شود.
مدیریت مهمترین بیماری های طیور
به طور کلی بیماری های ویروسی در طیور درمان اختصاصی ندارند، از این رو در مقابله با ویروس ها استفاده از درمان های حمایتی، تقویت سیستم ایمنی جهت جلوگیری از ابتلا به عفونت های ثانویه و پیشگیری به کمک واکسیناسیون (علیه نیوکاسل، برونشیت عفونی، گامبرو و لارنگوتراکئیت) اهمیت به سزایی دارد.
در بیماری ویروسی همراه با علائم شدید تنفسی، استفاده از داروی گیاهی ایمونواکینامول با داشتن ترکیبات اکیناسه و آویشن یاغی سبب تحریک ایمنی سلولی و جلوگیری از اتصال ویروس ها به گیرنده ها می شود. همچنین با افزایش سطح آنتی بادی ها می تواند تاثیر به سزایی در افزایش ایمنی طیور داشته باشد. این دارو دارای خاصیت خلط آور بوده که به پاکسازی مجاری تنفسی کمک می کند و با خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی از بروز عفونت های ثانویه جلوگیری می کند.
جهت دریافت اطلاعات بیشتر از داروی بیماری تنفسی ایمونواکینامول اینجا کلیک کنید.
جهت خرید داروی بیماری تنفسی ایمونواکینامول اینجا کلیک کنید.
همچنین در موارد گسترش شدید ویروس در گله و بعد از واکسیناسیون استفاده از داروی ایمونوپروپوفیت می تواند تلفات را کاهش دهد. پروپولیس (صمغ زنبور عسل) موجود در آن سبب کاهش انتشار ویروس، ترکیبات اکیناسه موجب تقویت ایمنی اختصاصی و عصاره شیرین بیان با دارا بودن ترکیبات گلیسیریزین و ساپونین‌ها سبب مهار اتصال ویروس به سلول ها شده و همچنین اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارد.
جهت دریافت اطلاعات بیشتر از داروی تقویت کننده سیستم ایمنی ایمونوپروپوفیت اینجا کلیک کنید.
جهت خرید داروی تقویت کننده سیستم ایمنی ایمونوپروپوفیت اینجا کلیک کنید.
