کک و کنه سگ; راه‌های جلوگیری و درمان به زبان ساده

کک و کنه سگ چیست و چه خطراتی برای سگ ها دارد؟

کک ها و کنه های سگ، انگل های خارجی هستند که از خون سایر جانوران خون گرم و انسان ها تغذیه می کنند. کک ها و کنه ها در مراحل مختلف زندگی از جمله لارو، نمف و بالغ نیاز به مصرف خون دارند.

کک ها و کنه ها می توانند ناقل انواع بیماری های گوناگون مانند تب کریمه کنگو و بیماری لایم در سگ ها باشند. کک ها و کنه های سگ می توانند خطرناک باشند و در برخی موارد گزش آنها می تواند منجر به مرگ انسان ها و سایر جانداران شود. تغذیه کک و کنه از خون میزبان باعث ایجاد واکنش های آلرژیک و یا درد روی سطح پوست می شود و گاهی موجب مسمومیت می شود و یا حتی بیماری های بسیار خطرناک را از طریق انتقال میکرواُرگانیسم های بیماری زا به بدن میزبان انتقال می دهد که باعث تضعیف بدن میزبان می شود و حتی خطر مرگ را برای او به همراه خواهد داشت.

در حیوانات (به‌ویژه سگ و دام)، بیماری‌هایی مانند تب کریمه–کنگو، آنسفالیت منتقله توسط کنه (Tick-Borne Encephalitis)، فلج کنه‌ای (Tick paralysis)، بیماری لایم (Lyme disease) و همچنین بیماری‌هایی ناشی از کک مانند درماتیت آلرژیک کک (Flea Allergy Dermatitis) و کم‌خونی ناشی از عفونت شدید کک می‌توانند مرگ‌آفرین باشند. این بیماری‌ها به‌ویژه در صورت تشخیص و درمان دیرهنگام خطرناک هستند.

علت بروز کک و کنه در سگ ( کک و کنه سگ از کجا می آیند؟)

کک ها و کنه‌ ها در محیط های گرم و مرطوب، به خصوص در علفزار ها، جنگل ها و بوته‌زار ها  زندگی می کنند و از آنجا به سگ ها منتقل می شوند. آن ها در فصل های گرم سال فعال تر هستند و در این زمان ها، احتمال آلودگی سگ ها بیشتر است. سگ ها می توانند از طریق تماس با سگ های دیگر، سایر حیوانات وحشی یا محیط هایی کک و کنه در آن ها زیاد است، به این انگل های خارجی آلوده شوند. آن ها معمولاً با چسبیدن به مو و پوست سگ، از طریق نیش زدن وارد بدن می شوند و شروع به تغذیه از خون سگ می کنند.

علت دیگر بروز کک یا کنه در سگ این است که، بعضی از پوشش های گیاهی که محیط‌ های سایه‌دار و مرطوب ایجاد می ‌کنند، می‌ توانند این انگل های خارجی را جذب کنند. آن ها به طور غیرمستقیم احتمال ورود انگل به خانه و تماس با سگ شما را افزایش می دهند.

انواع کک و کنه در سگ | معرفی کنه‌ها و کک‌های رایج در سگ

در این بخش انواع رایج کک و کنه‌ های سگ به همراه بیماری ‌های مرتبط و نحوه انتقال آن‌ ها بررسی می شود. کنه‌ها معمولاً کنه های سخت (Hard Ticks-Ixodidae) هستند که بدن سفت و سختی دارند و دارای پوششی به نام اسکوتوم (Scutum) یا سپر در پشت خود هستند که در کنه های نرم وجود ندارد. بیماری‌هایی نظیر تب خالدار کوه ‌های راکی، ارلیشیوز و بابزیوز توسط این کنه ها به سگ منتقل می شود. کک‌ها نیز می‌توانند باعث کم‌خونی، درماتیت و انتقال بیماری‌هایی مانند تیفوس شوند.

حال انواع این کک و کنه‌ها و بیماری‌های مرتبط با آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

کنه‌های رایج در ایران:

1. کنه قهوه‌ای سگ (Rhipicephalus sanguineus):

این کنه که در سراسر ایران شایع است، می‌تواند در محیط‌های داخلی هم زندگی کند. بیماری‌هایی نظیر ارلیشیوز (Ehrlichia)، بابزیوز (Babesia)، هپاتوزون کنیس (Hepatozoon canis) و ریکتسیوز از طریق گزش مستقیم کنه و تزریق بزاق حاوی پاتوژن به پوست سگ منتقل می‌شود. این کنه‌ها در مناطق گرم و مرطوب یافت می‌شوند و از طریق تماس سگ با محیط‌های آلوده انتقال پیدا می‌کنند. معمولا بیماری در اثر گزش طولانی‌مدت سگ توسط کنه انتقال پیدا می‌کند.

2. کنه تورانیک (Rhipicephalus turanicus):

این کنه که در مناطق جنگلی و مرطوب ایران به سگ‌ها می‌چسبد و می‌تواند از طریق تماس با پوست یا موی سگ انتقال پیدا کند. بیماری‌هایی نظیر هپاتوزون کنیس (Hepatozoon canis) و ریکتسیوز از طریق گزش منتقل می‌شود.

3. کنه آناتولیک (Hyalomma anatolicum): 

کنه‌ای که در مناطق روستایی و گرم ایران یافت می‌شود و اغلب در دام‌ها شایع است اما سگ‌ها را هم آلوده می‌کند. بیماری‌هایی نظیر آناپلاسموز (Anaplasma)، ارلیشیوز (Ehrlichia)، تب Q (Coxiella burnetii) و بابزیوز از طریق گزش مستقیم وارد بدن سگ می‌شوند و او را مبتلا می‌کنند.

کک‌های رایج در ایران

1. کک سگ (Ctenocephalides canis):

این کک که در مناطق شهری و روستایی ایران شایع است، از طریق تماس مستقیم با سگ‌های آلوده یا محیط‌های کثیف منتقل می‌شود. بیماری‌هایی نظیر درماتیت آلرژیک کک، کم‌خونی ناشی از infestations شدید، و انتقال کرم دیپیلیدیوم کانینوم (Dipylidium caninum) از طریق بلع کک توسط سگ رخ می‌دهد. همچنین ممکن است ریکتسیا و بارتونلا منتقل کند.

2. کک گربه (Ctenocephalides felis): 

این کک که اغلب روی سگ‌ها هم دیده می‌شود، در سراسر ایران یافت می‌شود و از طریق تماس با حیوانات آلوده منتقل می‌گردد. باعث درماتیت آلرژیک، انتقال ریکتسیا فلیس (Rickettsia felis) و بارتونلا هنسله (Bartonella henselae) می‌شود که می‌تواند به انسان هم منتقل شود.

3. کک انسانی (Pulex irritans): 

این کک که روی سگ‌ها هم ایجاد بیماری می‌کند، در مناطق روستایی ایران شایع است و از طریق تماس با انسان یا حیوانات آلوده منتقل می‌شود. باعث تحریک شدید پوست، کم‌خونی و انتقال بیماری‌هایی نظیر طاعون (Yersinia pestis) و تیفوس موشی (Rickettsia typhi) می‌شود.

پیشگیری از کک و کنه سگ

انواع متعددی از دارو ها در اشکال مختلف مثل قرص و آمپول برای مقابله با کک و  کنه سگ وجود دارند. استفاده از محصولات پیشگیری کننده مثل شامپو ها، اسپری ها و گردنبند های ضد کک و کنه سگ و … با نظارت دامپزشک، به سگ های خانگی و خیابانی کمک می کند.

درمان کک و کنه سگ: جداسازی انگل خارجی و جلوگیری از عفونت های ناشی از گزش

دامپزشکان برای برداشتن کک و کنه سگ، تمیز کردن محل گزش و پیشگیری از هجوم های بعدی استراتژی های متعددی را اجرا می کنند.

1. جداسازی کک و کنه:

پیچاندن کک و کنه و خارج کردن از روی بدن سگ بهترین روش جدا کردن آن است و فروشگاه‌ های حیوانات خانگی دستگاه‌ های جدا کردن کنه (Tick Remover) می‌ فروشند تا این کار را آسان ‌تر کنند. از یک موچین نیز می توان استفاده کرد. حتما در هنگام انجام این کار از دستکش استفاده کنید.

2. ضدعفونی کردن محل گزش کک و کنه:

پس از برداشتن کک و کنه با استفاده از موچین یا ابزار مخصوص جداسازی کنه، محل گزش باید به ‌سرعت تمیز شود تا از عفونت‌ های احتمالی جلوگیری گردد. این کار معمولاً با استفاده از یک محلول ضدعفونی‌ کننده ملایم مانند الکل 70 درصد انجام می ‌شود. همچنین برای درمان جای زخم کک و کنه و تسریع در بهبودی آن می توان از اسپری های زخم گیاهی نظیر ساناورا (Sanavera) استفاده کرد.

3. مراقبت از سگ برای نشانه های بیماری:

اگر سگ شما علائم بیماری های منتقله از کنه مثل خارش پوست، تب و درد را نشان داد، سریعا به دامپزشک معالج مراجعه کنید و فورا مراقبت های دامپزشکی را شروع کنید. با توجه به شدت بیماری، ممکن است دامپزشکان برای درمان این بیماری ها از آنتی بیوتیک ها و دارو های مسکن هم استفاده کنند.

از بین بردن کک و کنه سگ در منزل

برای این کار به یک دستیار احتیاج دارید تا سگ را ثابت نگه دارد. برای جدا کردن کک و کنه و ضدعفونی محل زخم و جلوگیری از التهاب آن مراحل زیر را انجام دهید.

1. دستکش بپوشید: برای محافظت از خود حتما دستکش بپوشید و بعد از اتمام کار آن را دور بیندازید تا از شیوع عفونت یا بیماری جلوگیری شود.
2. سگ خود را ثابت نگه دارید: مطمئن شوید که در طول مداوا او را آرام و ثابت نگه دارید. اگر نتوانستید سگ را بی حرکت نگه دارید، دست نگه دارید. نیازی به پافشاری برای درمان در خانه نیست. می توانید سگ را به کلینیک دامپزشکی ببرید تا از هر گونه اتفاق نامطلوب جلوگیری شود.
3. کک یا کنه را با استفاده از ابزار جدا کردن کنه (Tick Remover) بیرون بکشید: معمولا برای این کار از موچین یا ابزار های مخصوصی که برای جداسازی کنه در پت شاپ ها موجود است استفاده می شود.
4. محل گزش را ضدعفونی کنید: ابزار مخصوص جداسازی کنه (Tick Remover) را نزدیک به سطح پوست، در نزدیکی سر یا دهان کک یا کنه قرار دهید و با فشار یکنواخت و ثابت به سمت بالا کشیده و در عین حال بپیچانید. از تکان دادن یا فشار دادن کنه خودداری کنید تا از باقی ماندن قسمت ‌های دهان در پوست جلوگیری شود.
5. کنه یا کک را دور بیندازید: آن را در الکل قرار دهید، در کیسه‌ای مهر و موم شده دور بیندازید یا در توالت بیندازید. در صورت نگرانی از بیماری‌هایی مانند لایم، می‌توانید کنه را در ظرف دربسته برای شناسایی نزد دامپزشک نگه دارید.
6. مراقبت از جای زخم کنه و کک: محل گزش را طی چند هفته آینده بررسی کنید. اگر علائمی مانند قرمزی، تورم یا تب در سگ مشاهده کردید، به دامپزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم از داروی های موضعی استفاده شود.

تذکر: اگر از توانایی خود در برداشتن کنه یا تمیز کردن محل زخم مطمئن نیستید، حتماً به دامپزشک مراجعه کنید.

بهترین داروی ضد کنه و کک سگ

بهترین داروهای ضد کنه تا 98٪ در از بین بردن کک ها و کنه ‌ها و پیشگیری از آلودگی مجدد کاربرد دارند. برخی داروها، مانند اسپری‌ ها و قرص ‌ها، در عرض 24 تا 48 ساعت آن ‌ها را از بین می ‌برند، در حالی که برخی قرص ها حتی سریع‌ تر و در عرض چند ساعت عمل می ‌کنند. دارویی را انتخاب کنید که حداقل عوارض جانبی (مانند خارش، قرمزی پوست، استفراغ یا اسهال) را داشته باشد. در صورت بروز عوارض، باید مصرف دارو متوقف و با دامپزشک مشورت شود.

درمان جای زخم کنه در سگ

با دامپزشک خود راجع به استفاده از اسپری ترمیم زخم ساناورا (SanaVera) برای التهابات و زخم های ایجاد شده توسط کک ها و کنه ها در سگ، مشورت کنید. این داروی گیاهی موضعی با تحریک تولید کلاژن و افزایش جریان خون به محل زخم، بازسازی بافت را تسریع کرده و به بسته شدن سریع‌ تر زخم‌ های کوچک ناشی از کنه و کک سگ کمک می ‌کند.

این ماده خارش و ناراحتی پوست را کاهش می ‌دهد و مانع از خراشیدن یا لیسیدن زخم توسط سگ می ‌شود، که می‌ تواند تحریک یا عفونت را بدتر کند.

ساناورا (SanaVera) حاوی فلاونوئید ها و تری‌ ترپنوئید هاست که التهاب و تورم را کاهش می ‌دهند، مشکلی که در زخم‌ های کنه به دلیل واکنش به بزاق آن شایع است. خواص ضد میکروبی آن از عفونت‌ های باکتریایی، که در زخم‌ های باز به‌ ویژه اگر کنه به ‌طور کامل جدا نشده باشد، جلوگیری می ‌کند.

برای اطلاعات بیشتر راجع به اسپری درمان زخم کک و کنه ساناورا کلیک کنید

برای خرید اسپری ضد کک و کنه سگ ساناورا کلیک کنید