علت های استفراغ سگ و درمان آن

استفراغ سگ نشانه چیست؟

استفراغ سگ ممکن است یک علامت ساده و کم خطر باشد اما در عین حال می تواند نشانه مشکل جدی ‌تری باشد.

اگر این معضل به طور مکرر در سگ خانگی تان تکرار شود مثلا چند بار در 24 ساعت دچار تهوع شود، نشانه مطلوبی نیست. اگر تهوع همراه با علائم دیگر مثل اسهال شدید، بی‌اشتهایی، کم‌آبی، خستگی، کاهش وزن یا وجود خون در محتویات آن باشد، احتمالا سلامت سگتان در خطر است و باید فوراً به دامپزشک متخصص مراجعه کنید.

برای درمان استفراغ سگ ابتدا باید علت آن مشخص شود. دامپزشکان با انجام آزمایشات و بررسی بیماری های زمینه ای به تشخیص علت تهوع حیوان خانگی می پردازند. آن ها ممکن است برای کاهش عوارض استفراغ از دارو های ضد تهوع یا داروهای تقویت معده استفاده کنند ولی هرگز فقط به از بین بردن علائم اکتفا نمی کنند و با بررسی دلایل تهوع، بیماری که سگ به آن مبتلا شده و عارضه استفراغ را ایجاد کرده را شناسایی و دارو های لازم را تجویز می کنند.

از علت‌ های شایع استفراغ می ‌توان به خوردن چیزهای نامناسب (مثل علف یا مواد سمی)، تغییر ناگهانی غذا، بلع سریع غذا، اضطراب، بیماری‌های گوارشی، اختلالات کبد یا کلیه، پانکراتیت، انگل‌ها، ویروس ها و عفونت های باکتریایی اشاره کرد.

رنگ استفراغ، بافت آن و وجود علائم همراه معیارهایی برای ارزیابی شدت وضعیت هستند که در ادامه به آن می پردازیم. 

بهبود عوارض استفراغ با پروبیوتیک ها

تحقیقات نشان داده است که مکمل هایی که حاوی پروبیوتیک ها، پری بیوتیک ها، سین بیوتیک ها و آنزیم های مفید هستند می توانند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش سگ و کاهش احتمال ابتلا به مشکلات گوارشی نظیر استفراغ، اسهال و یبوست کمک کنند. در واقع این ترکیبات با جلوگیری از رشد و تکثیر میکروب های بیماری زا و کمک به رشد میکروب های مفید روده سگ از بروز عفونت ها و اختلالات گوارشی جلوگیری می کند.

مکمل هایی نظیر پوتنیکس (Potenix) که به صورت پودر خوراکی در بازار موجود هستند با تقویت خط دفاعی طبیعی روده از عملکرد خوب دستگاه گوارش اطمینان حاصل می کنند. این مکمل با کاهش رشد پاتوژن‌ها مثل سالمونلا از بروز استفراغ ناشی از عفونت‌ های میکروبی (مثل سالمونلا) جلوگیری می کند. از طرفی تولید اسید گلوکونیک در روده بعد از مصرف این مکمل باعث کاهش pH محیط روده می ‌شود. اسیدی شدن خفیف محیط برای رشد باکتری‌های مفید مساعد است، اما برای بسیاری از باکتری‌های بیماری‌زا بازدارنده می باشد.

برای اطلاعات بیشتر راجع به مکمل پروبیوتیک پوتنیکس کلیک کنید

دلایل استفراغ سگ

حال به بررسی دلایل رایج استفراغ در سگ‌ها به ترتیب می پردازیم:

1. دلایل غذایی

خوردن غذای فاسد یا ناسازگار(مسمومیت)، تغییر ناگهانی رژیم غذایی، پرخوری، خوردن غذا با سرعت زیاد و خوردن مواد غیر خوراکی مثل پارچه، اسباب‌بازی، چمن و غیره از عوامل رایج بروز استفراغ در سگ هستند.

2. عوامل انگلی

انگل‌های روده‌ای مثل کرم‌های گرد (آسکاریس)، کرم قلاب‌دار و کرم شلاقی باعث تحریک معده و روده و در نتیجه استفراغ می‌شوند. علائمی که معمولا همراه با آن ایجاد می شوند شامل اسهال، کاهش وزن، ضعف و نفخ می باشند.

3. عفونت‌های ویروسی

مانند ویروس های پاروو ویروس و دیستمپر که در توله‌سگ‌ها به‌شدت خطرناک‌اند. این ویروس‌ها در توله‌سگ‌ها می‌توانند به سرعت باعث تخریب شدید دستگاه گوارش شوند. این عفونت‌ها معمولا با استفراغ، اسهال خونی، بی‌حالی شدید و کم‌آبی بدن همراه هستند.

1. عفونت‌های باکتریایی

مثل سالمونلا یا کمپیلوباکتر که از طریق غذای آلوده منتقل می‌شوند. این باکتری‌ها از طریق تماس با حیوانات بیمار نیز منتقل می‌شوند. این عفونت‌ها می‌توانند علاوه بر استفراغ، باعث اسهال و تب در سگ شوند.

5.     مشکلات اندام‌های داخلی

بیماری‌های کلیوی یا نارسایی کبد و پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) می توانند استفراغ شدید و درد شکمی ایجاد ‌کنند. این بیماری ها می‌توانند منجر به تجمع سموم در بدن شوند. این اختلالات اغلب با علائمی مانند بی‌ اشتهایی، ضعف و کاهش وزن و تغییر فاکتورهای بیوشیمیایی خون، همراه هستند.

6.     سموم و داروها

مصرف مواد سمی مثل گیاهان سمی، ضد یخ، شکلات و سایر مواد مضر که به سگ آسیب می رسانند، باعث اختلال در عملکرد دستگاه گوارش و ایجاد استفراغ سگ شود.

همچنین در صورت مصرف بعضی داروهای انسانی مثل ایبوپروفن بدون مشورت با دامپزشک، مسمومیت های دارویی ممکن است سلامت سگ خانگی شما را به شدت به خطر بیاندازد.

7.     گرمازدگی

افزایش دمای بدن می‌تواند باعث گرمازدگی شود. در دمای بالا و به‌ ویژه در هوای مرطوب، بدن سگ نمی ‌تواند به ‌خوبی دما را تنظیم کند. این حالت باعث تهوع، استفراغ و در موارد شدید حتی از دست دادن هوشیاری می‌شود.

1. استرس یا اضطراب شدید

تجربه شرایط استرس زا مثل نقل‌ مکان، صدای بلند یا جدایی از صاحب می‌ تواند باعث اختلالات گوارشی و گاها حالت تهوع در سگ شود. در این حالت، سگ ممکن است علاوه بر استفراغ، رفتارهای غیرعادی مثل پرخاشگری، پنهان شدن یا لرزش از خود نشان دهد.

1. حرکت در خودرو و سایر وسایل نقلیه

برخی سگ‌ها هنگام سفر به دلیل تحریک گوش داخلی دچار سرگیجه می‌شوند (Motion sickness). این حالت به تهوع و در نهایت استفراغ منجر می‌گردد.

10. مشکلات نورولوژیک (اختلالات مغزی مثل تومور)

آسیب یا فشار به مغز به دلیل تومور یا بیماری‌های عصبی می‌تواند مرکز کنترل تهوع را تحریک کند. این مشکلات اغلب با علائم دیگری مثل عدم تعادل یا تغییر در رفتار سگ همراه هستند.

انواع استفراغ سگ

بافت یا قوام استفراغ سگ‌ها می‌تواند در شرایط مختلف متفاوت باشد و شناسایی نوع آن به تشخیص عامل ایجاد، کمک می کند. به طور معمول، استفراغ سگ به سه شکل دیده می‌شود:

•         استفراغ کف‌آلود
  اگر سگ شما استفراغی همراه با کف سفید دارد، این کف معمولاً از بزاق و ترشحات معده تشکیل می‌شود. چنین حالتی اغلب نشان‌دهنده ناراحتی یا التهاب در قسمت فوقانی دستگاه گوارش است.
•         استفراغ به صورت مایع شفاف
  استفراغ رقیق و شفاف در سگ‌ها می‌تواند ترکیبی از آب، بزاق و شیره‌های معده باشد. این حالت معمولاً به دلیل مشکلاتی مثل سوءهاضمه ایجاد می‌شود، اما در مواردی هم ممکن است نشانه‌ای از مسمومیت یا حتی گرمازدگی باشد که نیاز به توجه فوری دامپزشک دارد.
•         استفراغ تکه‌ای با قوام سفت
  اگر سگ بلافاصله پس از غذا خوردن، غذای خود را به صورت تکه‌تکه یا سفت بالا بیاورد، ممکن است به جای استفراغ، در واقع عمل بازگرداندن غذا رخ داده باشد و غذا هنوز هضم نشده باشد. در این حالت مشکل می تواند در ناحیه مری حیوان و یا ابتدای معده باشد. همچنین خوردن مواد غیرخوراکی مثل چمن یا اجسام موجود در خانه می‌تواند باعث بروز این نوع استفراغ در سگ شود.

انواع رنگ استفراغ سگ

1.  استفراغ زرد یا سبز سگ 

• علت‌های احتمالی:
  • استفراغ صفرا (bile) به دلیل معده خالی
  • رفلاکس صفراوی
  • مشکلات کبد یا کیسه صفرا

2.  استفراغ سفید یا کف‌آلود 

• علت‌های احتمالی:
  • رفلاکس اسید معده
  • مشکلات گوارشی خفیف یا تحریک معده
  • مصرف سریع غذا یا آب

3.  استفراغ شفاف یا آبکی 

• • علت‌های احتمالی:
    • مصرف زیاد آب
    • حالت تهوع بدون دفع غذا
    • بیماری‌های سیستم گوارشی
    • مسمومیت و یا گرمازدگی

4.  استفراغ قهوه‌ای با بوی بد

• علت‌های احتمالی:
  • خوردن مدفوع (coprophagia)
  • انسداد روده یا خونریزی گوارشی در ناحیه روده ها (بندرت و در موارد حاد اتفاق می افتد)

5.  استفراغ خونی سگ (قرمز روشن)

• علت‌های احتمالی:
  • زخم معده
  • بلعیدن جسم تیز
  • بیماری‌های انعقادی یا تومور

6. استفراغ همراه با تکه‌های غذای هضم نشده

• علت‌های احتمالی:
  • غذا خوردن سریع
  • سوء هاضمه بدلیل مشکلات گوارشی در عمل هضم و تخلیه معده

پیشگیری از استفراغ سگ
دامپزشکان برای پیشگیری و کاهش عوارض استفراغ معمولا اقدامات زیر را انجام می‌دهند:

v     معاینه کامل، گرفتن شرح‌حال دقیق و بررسی علت هایی مثل رژیم غذایی اخیر، تماس با سموم، بیماری‌های زمینه‌ای، تغییرات محیطی و غیره

v     قطع موقت غذا و آب: ممکن است انجام شود. در موارد حاد، دامپزشک ممکن است ۱۲-۲۴ ساعت به‌ طور موقت غذا و حتی آب را قطع کند  تا معده آرام شود.

v     مایعات درمانی (سرم‌تراپی): برای جلوگیری از کم‌آبی (دهیدراتاسیون) که شایع‌ترین و مهمترین عارضه استفراغ است.

v     تجویز داروهای ضد استفراغ (antiemetic): که به کنترل و جلوگیری از حالت تهوع سگ کمک می‌کنند.

v     تجویز داروهای تقویت معده: برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش و پیشگیری از اختلال در آن.

v     آنتی‌بیوتیک یا داروهای خاص: احتمال دارد در شرایط خاصی تجویز شوند. اگر عامل عفونی یا مسمومیت شناسایی شود، در صورت لزوم این دارو ها توسط دامپزشکان پیشنهاد می شوند.

v     تجویز رژیم غذایی ملایم و سبک: بعد از بهبود نسبی به پیشگیری از ابتلای دوباره سگ به استفراغ کمک می کنند.غذاهایی مثل مرغ آب ‌پز بدون چربی به مقدار کم و در وعده های متعدد توصیه می‌شود.

v     بررسی بیماری‌های زمینه‌ای توسط دامپزشکان از نکات مهم برای جلوگیری از مبتلا شدن مکرر به این عارضه است. اگر استفراغ مزمن باشد، تست‌های تکمیلی مثل آزمایش خون، مدفوع، تصویربرداری (رادیوگرافی، سونوگرافی) یا اندوسکوپی لازم می ‌شود.

درمان استفراغ سگ

برای درمان استفراغ سگ، علت اصلی توسط دامپزشکان مشخص می شود تا از درمان اشتباه جلوگیری شود.

1.     در موارد دلایل غذایی: به سگ باید رژیم غذایی سبک و قابل‌ هضم داده شود و از تغییرات ناگهانی در غذا اجتناب شود.
2.     در صورت عوامل انگلی: داروهای ضد انگل مناسب با تجویز دامپزشک باید استفاده شوند و محیط زندگی سگ به ‌طور منظم ضدعفونی شود.
3.     عفونت‌های ویروسی مثل پاروو ویروس یا دیستمپر نیاز به مراقبت ویژه در بیمارستان دامپزشکی دارند؛ تزریق مایعات برای جلوگیری از کم‌آبی و تجویز داروهای ضد تهوع و آنتی‌بیوتیک حمایتی برای کنترل عفونت‌های ثانویه لازم است.
4.     در عفونت‌های باکتریایی نیز ممکن است از آنتی‌بیوتیک‌ها طبق نسخه دامپزشک استفاده و رژیم غذایی مناسبی برای کاهش التهاب روده رعایت شود.
5.     برای مشکلات اندام‌های داخلی مانند بیماری‌های کبد یا کلیه، مدیریت تخصصی از جمله سرم‌درمانی، تجویز داروهای محافظت‌کننده از اندام‌ها و رژیم کم‌پروتئین یا کم‌چربی توصیه می‌شود.
6.     در موارد مسمومیت با سموم یا داروها، درمان سریع با مراجعه فوری به دامپزشک و القای استفراغ در موارد خاص، تجویز ذغال فعال و درمان حمایتی الزامی است.

   استفراغ ناشی از مشکلات کبدی و همچنین انواع مسمومیت ها، معمولاً به دلیل تجمع سموم در بدن و اختلال در عملکرد طبیعی کبد برای پاکسازی خون اتفاق می‌افتد. در اینگونه موارد استفاده از داروهای طبیعی (که خود آسیبی به کبد وارد نمی کنند) مثل قطره خوراکی هپامارین (Hepamarin) که حاوی عصاره سیلیمارین (گیاه خار مریم) است برای سم زدایی و جلوگیری از آسیب به کبد مفید هستند. این داروی کبد گیاهی با حمایت از کبد و کمک به دفع سموم، می‌تواند به کاهش بار روی کبد و در نتیجه کاهش حالت تهوع و استفراغ کمک کند. 

   برای اطلاعات بیشتر راجع به داروی مشکلات کبدی سگ هپامارین کلیک کنید

   برای خرید داروی گیاهی سم زدایی کبد هپامارین کلیک کنید

7.     در گرمازدگی، کاهش دمای بدن با انتقال سگ به محیط خنک، استفاده از کمپرس سرد و تامین آب تازه ضروری است و در موارد شدید باید سرم‌درمانی صورت گیرد. برای استرس یا اضطراب شدید، ایجاد محیطی آرام، استفاده از تکنیک‌ های کاهش استرس مانند موسیقی ملایم یا فِرومون‌ های آرام‌ بخش و در صورت نیاز تجویز داروهای ضد اضطراب تحت نظر دامپزشک کمک‌ کننده است.
8.     در بیماری ماشین گرفتگی یا Motion sickness، محدود کردن تغذیه قبل از سفر، استفاده از قفس حمل برای کاهش حرکات اضافی و تجویز داروهای ضد تهوع پیش از سفر، توسط دامپزشک، موثر خواهد بود.
9.     در مشکلات نورولوژیک مانند تومور مغزی، تشخیص دقیق با ام آر آی (MRI) یا سی‌تی‌اسکن و درمان شامل جراحی، داروهای ضد تشنج یا استروئیدها با نظر دامپزشک متخصص مغز و اعصاب دامپزشکی انجام می‌شود.

هشدار: هرگز بدون مشورت و تجویز دامپزشک متخصص از دارو های دامپزشکی و انسانی استفاده نکنید. مراجعه به موقع به دامپزشک، کلید درمان موفق در هر یک از این دلایل استفراغ محسوب می‌شود.