آیا ایدز پرندگان به انسان سرایت می کند؟

صاحبان پرندگان خانگی مثل طوطی و عروس هلندی همیشه با این سوال مواجه هستند که آیا ایدز پرندگان (PBFD) می تواند به انسان هم منتقل شود یا نه. خبر خوب اینست که تاکنون هیچ موردی از انتقال ایدز پرنده یا بیماری پر و منقار(PBFD) به انسان گزارش نشده و نگرانی در این زمینه وجود ندارد. پس می توان با خیال آسوده گفت که خطر ایدز پرندگان زینتی در انسان وجود ندارد. بیماری Psittacine Beak and Feather Disease) PBFD) که توسط یک ویروس از خانواده سیرکوویریده (Circoviridae) ایجاد می شود، مختص پرندگان (به ویژه طوطی سانانی مانند عروس هلندی) است و نمیتواند انسان یا سایر پستانداران را آلوده کند. تشخیص زودهنگام این بیماری، قرنطینه، تغذیه مناسب و مراقبت‌های دامپزشکی می‌تواند به کنترل و درمان آن کمک کند. در ادامه بررسی خواهیم کرد که ایدز پرندگان چیست و چگونه درمان می شود.

ایدز پرندگان چیست؟

ایدز پرندگان که در علم دامپزشکی با نام بیماری منقار و پر طوطی‌سانان یا (Psittacine Beak and Feather Disease) PBFD شناخته می‌شود، یک بیماری ویروسی واگیردار در میان گونه‌های مختلف طوطی‌سانان است. این ویروس بیشتر در عروس هلندی، کاسکو، طوطی برزیلی، مرغ عشق و سایر طوطی‌ها دیده می‌شود.

عامل این بیماری ویروسی به نام سیرکوویروس پرندگان (Avian Circovirus) است که سیستم ایمنی پرنده را به‌شدت تضعیف می‌کند. به همین دلیل، پرنده مستعد ابتلا به انواع عفونت‌های ثانویه، قارچ‌ها و باکتری‌ها می‌شود. این بیماری در بین پرنده‌فروشان و علاقه‌مندان به پرندگان زینتی، به اشتباه با عنوان “ایدز پرندگان” شناخته می‌شود، زیرا علائمی شبیه به ایدز انسانی دارد. اما باید دانست که ایدز پرندگان با HIV هیچ ارتباطی ندارد.

علت ایدز پرندگان

انتقال این بیماری از طریق تماس مستقیم با پرندگان مبتلا، لوازم آلوده (مثل اسباب‌بازی، ظرف غذا یا آب)، پرهای ریخته‌شده و گرد ناشی از آن‌ها صورت می‌گیرد. این ویروس بسیار مقاوم است و می‌تواند ماه‌ها در محیط باقی بماند. مهم‌ترین دلایل شیوع بیماری عبارتند از:

• نگهداری پرنده بیمار در کنارپرنده سالم با یک قرنطینه‌ی مناسب
• خرید پرنده‌ ی زینتی از فروشگاه‌های بدون مجوز
• ضدعفونی نکردن قفس و لوازم جانبی
• ضعف ژنتیکی یا تغذیه‌ای پرنده

خطر ایدز پرندگان برای انسان 

یکی از پرسش‌های پرتکرار میان صاحبان پرندگان این است که آیا سرایت ایدز پرندگان به انسان ممکن است؟ همانطور که پیش تر گفتیم، پاسخ این پرسش منفی است. تحقیقات دامپزشکی و ویروس‌شناسی نشان داده‌اند که سیرکوویروس فقط بر پرندگان تأثیر می‌گذارد و توانایی آلوده کردن بدن انسان را ندارد. ویروس عامل این بیماری ساختار زیستی متفاوتی با ویروس‌های انسانی دارد و نمی‌تواند بدن انسان را آلوده کند. اما رعایت بهداشت فردی مانند شستن دست‌ها پس از تماس با پرنده، استفاده از دستکش در هنگام تمیز کردن قفس، و ضدعفونی کردن محیط زندگی پرنده، توصیه می‌شود.

با این حال، از آنجا که ویروس ایدز پرندگان (PBFD) باعث ضعف سیستم ایمنی پرنده می‌شود، بدن او ممکن است محل رشد و انتقال عفونت‌های دیگر شود که برخی از آن‌ها در شرایط خاص، برای انسان نیز خطرناک هستند. بنابراین رعایت نکات بهداشتی در برخورد با پرندگان بیمار همچنان اهمیت دارد. البته افرادی که نقص ایمنی دارند مانند بیماران مبتلا به ایدز انسان (HIV)، سرطان یا افرادی که داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف می‌کنند، باید بیشتر مراقب باشند و از تماس مستقیم با ترشحات پرنده بیمار خودداری کنند.

انتقال ایدز انسان به پرندگان

ویروس اچ آی وی (HIV) که باعث ایدز در انسان می‌شود، نمی‌تواند به پرندگان منتقل شود. ساختار سلولی انسان و پرنده به‌قدری متفاوت است که امکان انتقال ویروس اچ آی وی (HIV) از انسان به پرندگان به‌طور کامل منتفی است. بنابراین، پرندگانی که در خانه بیماران اچ آی وی (HIV) مثبت نگهداری می‌شوند، در معرض خطر نیستند. 

علائم ایدز پرنده

بیماری PBFD می‌تواند با علائم ظاهری یا پنهان آغاز شود. مهم‌ترین علائم ایدز پرندگان عبارتند از:

• ریزش پرهای بدن، دم یا بال‌ها
• رشد غیرطبیعی یا شکننده شدن نوک و پنجه
• افسردگی، بی‌حالی و کاهش اشتها
• اختلال در پرواز یا حرکت
• تغییر رنگ پرها یا پوست

در برخی موارد، پرنده ممکن است به‌ظاهر سالم باشد اما ناقل ویروس باشد. به همین دلیل، آزمایش منظم و غربالگری دوره‌ای اهمیت زیادی دارد.

تشخیص ایدز پرندگان توسط دامپزشک

تشخیص دقیق این بیماری تنها از طریق آزمایش PCR ممکن است که DNA ویروس را در خون یا پر پرنده بررسی می‌کند. در کنار PCR، دامپزشک ممکن است از آزمایش خون، نمونه‌برداری از پر و مشاهده علائم ظاهری نیز برای تشخیص کمک بگیرد. توجه داشته باشید که تشخیص قطعی بدون آزمایش امکان‌پذیر نیست.

پیشگیری از ایدز پرندگان

پیشگیری از این بیماری بهتر از هر درمانی است. برای جلوگیری از ابتلا به ایدز پرندگان باید:

1. پرنده‌ی جدید را حداقل ۴۵ روز قرنطینه کنید
2. از پرندگان فروشگاهی بدون مجوز یا غیرقابل ردیابی خرید نکنید
3. قفس و اسباب‌بازی‌ها را به‌طور منظم ضدعفونی کنید
4. پرندگان مشکوک را از بقیه جدا نگه دارید
5. برنامه‌ی غذایی کامل و متعادل را رعایت کنید
6. در صورت مشاهده‌ی علائم مشکوک، پرنده را سریعاً نزد دامپزشک ببرید.
7. از ایجاد هرگونه استرس و عواملی که باعث ترس پرنده خانگی می شوند، جلوگیری شود.
8. استفاده از قطره خوراکی تقویت ایمنی ایمونوپروپوفیت  

برای اطلاعات بیشتر راجع به قطره خوراکی تقویت سیستم ایمنی ایمونوپروپوفیت کلیک کنید

برای خرید قطره خوراکی تقویت ایمنی ایمونوپروپوفیت کلیک کنید

ایدز پرندگان درمان دارد؟

متأسفانه تاکنون درمان قطعی برای ایدز پرندگان (PBFD) شناخته نشده است. با این حال، اقدامات حمایتی می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی پرنده کمک کنند. این اقدامات شامل:

• تقویت سیستم ایمنی با مکمل‌های طبیعی
• جلوگیری از عفونت‌های ثانویه با آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت تجویز دامپزشک
• تغذیه‌ی مناسب و استراحت کافی
• کاهش استرس پرنده با فراهم کردن محیطی آرام و بهداشتی

در پرندگان جوان‌تر که سیستم ایمنی قوی‌تری دارند، گاهی اوقات روند بیماری کند می‌شود یا علائم آن کاهش می‌یابد. برخی پرندگان نیز ممکن است به صورت ناقل خاموش باقی بمانند بدون اینکه علائم شدید نشان دهند. در هر صورت، مدیریت بیماری و پیشگیری از گسترش آن، کلید اصلی در برخورد با این ویروس است.

دامپزشکان با پرنده‌ای که ایدز گرفته چه روش‌های درمانی را انجام می‌دهند؟

دامپزشک بسته به شدت بیماری و شرایط پرنده، ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• تجویز آنتی‌بیوتیک برای کنترل عفونت‌های ثانویه
• مکمل‌های تقویتی مثل ایمونوپروپوفیت
• تنظیم رژیم غذایی حاوی پروتئین و مواد معدنی کافی
• مراقبت ویژه و ایزوله کردن پرنده برای جلوگیری از انتقال بیماری

در موارد شدید که پرنده دچار رنج زیادی شده و کیفیت زندگی بسیار پایین آمده است، گاهی گزینه‌ی اتانازی (مرگ بدون درد) نیز به عنوان تصمیم نهایی در نظر گرفته می‌شود. البته این تصمیم باید با مشورت کامل دامپزشک و پس از بررسی همه جوانب گرفته شود.