گونه‌های انگل ایزوسپورا تک یاخته هایی هستند که سال ها به عنوان پاتوژن در سگ ها و گربه ها شناخته میشوند. مرحله جنسی تولید مثل در دستگاه گوارش سگ ها و گربه ها اتفاق می افتد و بعد از دفع اووسیست ها در مدفوع، به اوج خود می رسد. گربه ها میزبان قطعی برای ایزوسپورا فلیس و ایزوسپورا ریولتا و سگ ها میزبان قطعی برای ایزوسپورا کنیس هستند. اووسیست این گونه ها در ظاهر میکروسکوپی با هم متفاوت هستند.
ایزوسپورا میزبان های اختصاصی دارد، در تمام جهان پراکنده است و موجب عفونت به ویژه در حیوانات جوان میشود. در سال 2018 در ایالات متحده، شورای انگل حیوانات خانگی در مورد میزان شیوع گونه های انگلی ایزوسپورا هشدار داده است. میزان عفونت با انگل ایزوسپورا در سگ‌ها و گربه‌ها از 3% تا بیش از 30% متغیر است. در یک مطالعه که روی 1355 گربه در انگلستان، انجام شد 3% از گربه ها در مدفوع خود اووسیست دفع کردند. جنسیت و نژاد معمولاً بر میزان آلودگی با گونه های ایزوسپورا تاثیر نمی گذارد. اما در صورتی که آلودگی انگلی رخ بدهد، دفع اووسیت معمولا در حیوانات جوان بیشتر از بزرگسالان است.
علائم و پاتوژنز انگل گوارشی ایزوسپورا
با بلع اووسیست‌های اسپوردار موجود در محیط آلوده یا با مصرف بافت‌های مهره‌داران آلوده که میزبانان واسط هستند، عفونت با گوارشی ایزوسپورایی در سگ‌ها یا گربه‌ها آغاز میشود. برخی حشرات نیز به صورت مکانیکی این انگل را حمل میکنند، اگر سگ یا گربه این حشرات را شکار کنند یا بخورند، به این بیماری دچار میشوند.
بیماری بالینی در حیوانات جوان، ضعیف و دارای نقص ایمنی شیوع بیشتری دارد. همه گونه های مختلف انگل گوارشی ایزوسپورا
در روده کوچک تکثیر می شوند، اما بسته به گونه؛ منطقه ای که بیشتر درگیر میشود، متفاوت است. توله سگ ها و بچه گربه های مبتلا به بیماری بالینی ممکن است استفراغ، درد شکمی، بی اشتهایی و اسهال آبکی داشته باشند که به علت آسیبی که انگل به روده وارد میکند، گاهی هم حاوی خون است. بسته به سن حیوان و بار انگل، کم آبی شدید و مرگ هم ممکن است رخ دهد. توله سگ ها و بچه گربه هایی که به فرم تحت بالینی مبتلا هستند، ممکن است در حین دوره های استرس، اووسیست را در مدفوع دفع کنند و یا علائم بالینی بیماری را نشان دهند.
متاسفانه دفع اووسیست در افراد به ظاهر سالم و نیز مبتلایان به اسهال، هر دو مشاهده شده است. بیماری شدید همراه با نشانگان سوء جذب، کاهش وزن و حتی سرانجام کشنده می تواند پیامد یک عفونت کوکسیدیایی باشد.
درمان و پیشگیری در عفونت های خفیف یا بدون عالمت، روش های غیر اختصاصی مانند استراحت و رژیم غذایی است. در موارد شدیدتر استفاده از آنتی بیوتیک و مایع درمانی رایج است.
درمان آلودگی انگلی ایزوسپورایی با کوکسی فیت ال
تانن ها(tannins)
یکی از مهم ترین ترکیبات موثر بر انگل های تک یاخته ای، تانن ها هستند. بسیاری از گیاهان حاوی تانن هستند اما غلظت این ماده در گیاهان مختلف و حتی در بخش های مختلف یک گیاه متفاوت است. و تحت تاثیر عوامل محیطی مختلف مقدار این ماده در گیاهان تغییر میکند. تانن ها در واقع متابولیت ثانویه گیاهان هستند و به عنوان سیستم دفاعی شیمیایی گیاه در برابر هجوم پاتوژن ها و حشرات به کار میروند.
تانن ها از طریق مکانیسم های مختلفی از جمله موارد زیر بر روی انگل و شرایط روده تاثیر می گذارند:
- مهار آنزیم های خارج سلولی میکروب ها
- کاهش دسترسی میکروب ها به سوبستراهای مورد نیاز جهت رشد
- مهار فسفریلاسیون اکسیداتیو
- خارج کردن یون های فلزی از دسترس انگل
- تشکیل کمپلکس با غشا سلولی باکتری ها
- اعمال تغییرات مورفولوژیکی در دیواره سلولی
- افزایش نفوذ پذیری غشا
- ایجاد کمپلکس با آنزیم های انگلی و یون های فلزی
- تحریک سیستم ایمنی
- با کاهش اسپورولاسیون اووسیست
- نفوذ به دیواره اووسیست و آسیب به سیتوپلاسم
- بهبود ظرفیت آنتی اکسیدانی
آرتمیزینین (Artemisinin)
تحقیقات بسیار گسترده ای بر روی تاثیر آرتمیزینین انجام شده که خاصیت ضد انگلی این ماده را ثابت میکنند. برخی از گیاهان متعلق به جنس آرتمیزیا حاوی این سکوئیترپن لاکتون هستند که دارای خاصیت ضد پروتوزوآیی شاخص است. اسن ماده همچنین یکی از داروهای اصلی مالاریاست.
آرتمیزینین از طریق مکانیسم های مختلفی از جمله موارد زیر بر روی انگل و شرایط روده تاثیر می گذارند:
- از بین بردن ترکیبات پراکسید آهن دار
- تولید ترکیبات اکسیژن فعال (ROS) در انگل آیمریا
- ممانعت از اسپورولاسیون و تشکیل دیواره سلولی
- کاهش دفع اووسیست
- حفظ تعادل میکروبیوتا و جذب نیتروژن
- بهبود پاسخ ایمنی ذاتی و اکتسابی
آلیسین (Allicin)
آلیسین از دیگر ترکیبات موثر بر کوکسیدیوز است که به وفور در عصاره سیر وجود دارد.
آلیسین از طریق مکانیسم های مختلفی از جمله موارد زیر بر روی انگل و شرایط روده تاثیر می گذارند:
- غیر فعال کردن آنزیم های پاتوژن های حاوی گروه تیول
- مهار اسپورولاسیون انگل
- بهبود ضریب تبدیل خوراک
- بهبود مورفولوژی پرزهای روده کوچک
- اثر ضدالتهابی
- تعدیل کننده سیستم ایمنی
- اثر سیتوتوکسیک مستقیم بر اسپوروزوئیت ها
داروی ضد کوکسیدیوز کوکسی فیت ال که حاوی تمام مواد بالاست؛ با فرمولاسیونی جدید و طبیعی موانع و مضرات داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی را از میان برداشته است. برای اطلاعات بیشتر به مقاله کوکسی فیت ال مراجعه کنید.
