کوکسیدیوز گربه
کوکسیدیا انگل های میکروسکوپی هستند که در داخل دستگاه گوارش زندگی کرده و باعث عفونت گوارشی به نام کوکسیدیوز می شوند اما در برخی موارد، کوکسیدیوز می تواند بدون علامت باشد. گونه های متعددی از کوکسیدیا وجود دارد که می تواند یک حیوان را آلوده کند. همه گونه ها مختص میزبان هستند. دو گونه از رایج ترین گونه ها در گربه ها Isospora felis و Isospora rivolta هستند که دامپزشک می تواند از روی شکل و اندازه آنها را شناسایی کند (اگرچه درمان برای هر دو گونه یکسان است).
علائم و نشانه های کوکسیدیا در گربه ها
از آنجایی که کوکسیدیا در مجرای روده حیوانات زندگی می‌کند و اسهال یکی از علائم آن است، کوکسیدیا گاهی با کرم‌های روده اشتباه گرفته می شود. اما همان طور که گفته شد آنها انگل های میکروسکوپی هستند که در داخل سلول هایی که روده را پوشانده اند زندگی می کنند. در موارد شدید کوکسیدیوز، شایع ترین علامت بالینی اسهال است که می تواند آبکی همراه با مخاط یا خون باشد. علائم عفونت کوکسیدیا بسته به سن، وضعیت سلامتی و تعداد انگل‌های موجود در گربه بسیار متفاوت است. در صورت وجود علائم، 3 تا 11 روز پس ازورود انگل ظاهر می شوند. بیشتر گربه‌های بالغ سالم در معرض کوکسیدیا قرار می‌گیرند و سیستم ایمنی آنها بدون اینکه گربه علائمی از خود نشان دهد آن را از بین می برند. بچه گربه های جوان که دارای سیستم ایمنی نابالغ هستند، گاهی اوقات ممکن است دچار عفونت های شدید شده و باعث مرگ شوند.
سایر علائم رایج شامل موارد زیر است:
- کاهش اشتها
- استفراغ
- کم آبی
- کاهش وزن
- درد ناحیه شکم
- تب احتمالی
- آنمی
- در برخی از گربه ها مشکلات عصبی مانند افسردگی
- بی حالی
- مبتلا شدن گربه به کوکسیدیوز
گربه ها با خوردن اووسیست ها یا کوکسیدی های نابالغ که از مدفوع گربه آلوده منتقل می شوند، کوکسیدیا می گیرند. هنگامی که اووسیست به محیط منتقل می شود، شروع به بالغ شدن می کند و می تواند میزبان دیگری یا گربه حساس را آلوده کندکه به سرعت، در عرض چند ساعت تا چند روز اتفاق می افتد. این اووسیست ها می توانند ماه ها در شرایط مناسب در محیط باقی بمانند. راه های زیادی وجود دارد که گربه می تواند اووسیست کوکسیدیایی را بخورد و به کوکسیدیا مبتلا شود:
- خوردن چیزی در محیط آلوده به مدفوع گربه آلوده
- خوردن طعمه مانند موش یا پرنده که مدفوع گربه آلوده را خورده است
- بچه گربه ها می توانند مدفوع آلوده مادر را در حین شیردهی بخورند
اکثر گربه ها در نهایت در مقطعی از زندگی خود به کوکسیدیا مبتلا می شوند اما ممکن است علائمی از خود نشان ندهند. این گربه‌ها ،که ناقل نامیده می‌شوند ، هنوز می‌توانند حتی بدون هیچ علامت واضحی کوکسیدیا را از طریق مدفوع خود پخش کنند.کوکسیدیا در مکان‌هایی که گربه‌های زیادی در مجاورت یکدیگر هستند، مانند پناهگاه‌ها و مراکز پرورش گربه ها شایع‌تر است.
تشخیص کوکسیدیوزیس در گربه ها
رایج ترین راه برای تشخیص کوکسیدیا، آزمایش شناورسازی یا فلوتاسیون (Flotation) مدفوع است. این آزمایش برای کمک به شناسایی انگل ها یا کرم های داخلی انجام می شود. یک نمونه مدفوع تازه از گربه گرفته می شود و با محلولی از نمک یا شکر مخلوط می شود که باعث می شود انگل ها و تخم های آنها به سطح شناور شوند. هنگامی که این اتفاق می افتد، آنها با دقت بیشتری زیر میکروسکوپ بررسی می شوند. اگر آزمایش بیش از یک بار بر روی چندین نمونه مدفوع انجام شود و هیچ انگلی پیدا نشود، می توان گفت که گربه انگل را دفع نمی کند. اگرچه آزمایش‌های مدفوع بسیار رایج‌تر هستند،آزمایش‌های PCR، برای تشخیص کوکسیدیا اکنون امکان‌پذیر است.
پیشگیری از کوکسیدیوز درگربه ها
اووسیست کوکسیدیای عفونی می تواند برای مدت طولانی،در برخی موارد تا یک سال در محیط زندگی کند. نظافت مناسب محل زندگی گربه برای پیشگیری از اهمیت بالایی برخوردار است، به خصوص در مراکزی که تعداد زیادی گربه یا بچه گربه در نزدیکی هم قرار دارند.
- شستشوی سطوح لانه با بخار و فشار
- سیستم بهداشتی آمونیاک و کلر ، اما حیوانات به دلیل سمیت نمی توانند در طول کار حضور داشته باشند.
- تمیز کردن روزانه تمام سطوح و کاسه ها
- جمع کردن فوری مدفوع گربه
- جلوگیری از آلودگی آب با مدفوع
- آزمایش مدفوع در گربه جدید و سالانه در گربه های مسن تر آزمایش کنید (این آزمایش ها 2-4 بار در سال در بچه گربه های زیر یک سال و 1-2 بار در سال در بزرگسالان توصیه می شود).
- هر گربه مبتلا به اسهال را نزد دامپزشک ببرید، به خصوص بچه گربه های جدید
- در مراکز پرورش، نمونه های مدفوع گربه های ماده را در اواخر بارداری آزمایش کنید.
- هر گربه یا بچه گربه مریض را قرنطینه کنید یا از بقیه جدا کنید، به خصوص اگر اسهال دارند.
- به گربه ها گوشت خام ندهید.
- آفاتی مانند موش‌ها و موش‌های صحرایی را که می‌توانند ناقل کوکسیدیا باشند را کنترل کنید و اجازه ندهید گربه شما طعمه بگیرد.
- گربه خود را در داخل خانه نگه دارید
در حال حاضر هیچ واکسنی برای پیشگیری از کوکسیدیا وجود ندارد.
درمان قطعی کوکسیدیوز
دو نوع اصلی از داروهای ضد کوکسیدیوز مورد استفاده برای درمان کوکسیدیا در گربه ها وجود دارد:
- داروهای سولفا، همچنین به عنوان سولفادیمتوکسین(sulfadimethoxine) شناخته می شوند. معمولاً برای حداقل پنج روز تا یک ماه، بسته به میزان عفونت به صورت خوراکی به گربه داده می شود.
- داروهای ضد کوکسیدیوز پونازوریل. این دارو به صورت خوراکی نیز تجویز می شود و با دوزهای کمتر موثر است اما محصولی برای حیوانات مزرعه است. اغلب نیاز است که برای گربه ها در دوزهای کمتر داده شود.
- داروی گیاهی ضد کوکسیدیوز کوکسی فیت ال،حاوی عصاره جفت بلوط، سیر و آرتمیزیا آنوا بوده و جهت استفاده در انواع حیوانات خانگی دارای اثر ضد انگلی قوی می باشد. هم چنین به دلیل داشتن اثر ضد اسهالی و بهبود عملکرد دستگاه گوارش باعث هضم و جذب مواد مغذی شده و از کاهش وزن ناشی از انگل در جلوگیری می کند.
- گاهی اوقات دامپزشک نیاز به ترکیب داروها یا اضافه کردن درمان های حمایتی مانند پروبیوتیک ها، رژیم های غذایی خاص و مایعات دارد تا به گربه هاکمک کند تا سریعتر خوب شوند.
