مقاومت آنتی بیوتیکی چیست و چرا باعث ضرر اقتصادی می شود؟

مقاومت آنتی بیوتیکی و پیامدهای آن

مقاومت آنتی بیوتیکی (Antibacterial resistance) به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن میکروب‌ها (مانند باکتری‌ها) دیگر نسبت به داروهایی که قبلاً قادر به کشتن یا مهار رشد آن‌ها بودند، مقاوم می‌شوند. این شرایط باعث کاهش اثریخشی دارو و پیچیده شدن فرایند درمان بیماری ها می شود. مقاومت باکتریایی یا آنتی بیوتیکی می‌تواند به دلیل استفاده نادرست یا بیش از حد از آنتی بیوتیک‌ها ایجاد شود. یکی از صنایعی که نقش مهمی در ایجاد مقاومت های آنتی بیوتیکی دارد و خود نیز از آن متضرر می شود، صنعت دامپروری است. چرا که بیش از 70% از آنتی بیوتیک های تولید شده در دنیا در دامپروری استفاده شده و سهم آنتی‌بیوتیک‌ها از کل داروهای استفاده‌شده در پرورش حیوانات می‌تواند به ۸۰ تا ۹۰ درصد برسد.

در صنعت دامپروری و پرورش طیور، مقاومت آنتی بیوتیکی می‌تواند اثرات منفی زیادی داشته باشد و باعث ضررهای اقتصادی شود. در ادامه به 5 مورد از آسیب های مالی ایجاد شده توسط مقاومت ضد میکروبی (AMR) می پردازیم.

1. افزایش هزینه‌های درمانی

زمانی که باکتری‌ها به آنتی بیوتیک‌ها مقاوم می‌شوند، دامداران باید مقدار بیشتری آنتی بیوتیک مصرف کنند یا از داروهای قوی‌تر و پرهزینه‌تر برای درمان دام‌های خود استفاده کنند. این موضوع می‌تواند به طور مستقیم باعث افزایش هزینه‌های درمانی و کاهش سوددهی شود.

2. افزایش مدت زمان بیماری و کاهش بهره‌وری

وقتی که آنتی بیوتیک‌ها موثر نیستند، بیماری‌ها ممکن است طولانی‌تر شوند و دام‌ها نتوانند به سرعت بهبود یابند. این موضوع باعث کاهش تولید مثل، کاهش تولید شیر یا گوشت در دام، کاهش تولید تخم مرغ در طیور و در نهایت موجب کاهش بهره‌وری دامداری می‌شود.

3. ضرر در بازار صادرات

بسیاری از کشورها قوانین و مقررات سخت‌گیرانه‌ای در خصوص استفاده از آنتی بیوتیک‌ها در دامداری‌ها دارند. اگر مقاومتی در برابر آنتی بیوتیک‌ها ایجاد شود، این می‌تواند به کاهش کیفیت محصولات دامی منجر شود و در نتیجه مشکلاتی در صادرات محصولات به بازارهای خارجی ایجاد کند.

4. افزایش میزان تلفات

در صورت عدم درمان مؤثر، دام‌ها ممکن است از بیماری‌ها جان خود را از دست بدهند. مرگ حیوانات گله به ضرر اقتصادی دامداران منتهی می‌شود.

5. انتقال مقاومت به انسان

برخی از باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک که در دام‌ها یافت می‌شوند، می‌توانند به انسان‌ها منتقل شوند و باعث ایجاد عفونت‌های مقاوم به درمان شوند. این موضوع نه تنها به سلامت عمومی آسیب می‌زند، بلکه می‌تواند منجر به هزینه‌های بیشتر در سیستم بهداشتی و درمانی شود.

به طور کلی، استفاده نادرست یا بی‌رویه از آنتی بیوتیک‌ها برای پیشگیری از بیماری‌ها، درمان بیماری‌های جزئی یا استفاده بیش از حد از این داروها برای افزایش رشد دام‌ها منجر به ظهور مقاومت آنتی بیوتیکی می‌شود. این مسئله با مشکلاتی نظیر هزینه‌های درمانی بیشتر، کاهش تولیدات دامی و مشکلات صادراتی همراه است که در نهایت می‌تواند باعث ضرر اقتصادی شدید برای دامدار شود. در نتیجه، مدیریت دقیق مصرف آنتی بیوتیک‌ها، استفاده از روش‌های پیشگیرانه مانند واکسیناسیون و دارو های گیاهی و بهبود شرایط بهداشتی می‌تواند به کاهش این مشکلات کمک کند.

راه درمان مقاومت آنتی بیوتیکی

برای دریافت اطلاعات بیشتر راجع به آریوبیوتیک اینجا را کلیک کنید.

مکانیسم مقاومت آنتی بیوتیکی

مقاومت آنتی‌بیوتیکی در باکتری‌ها از طریق مکانیسم‌های متنوعی ایجاد می‌شود، از جمله تولید آنزیم‌های تخریب‌کننده آنتی‌بیوتیک، تغییر در هدف آنتی‌بیوتیک، کاهش نفوذپذیری غشای سلولی، فعال‌سازی سیستم‌های افلوکس، تشکیل بیوفیلم، جهش‌های ژنتیکی و انتقال ژن‌های مقاومت. درک این مکانیسم‌ها برای توسعه استراتژی‌های جدید جهت مقابله با مقاومت آنتی‌بیوتیکی و حفظ اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها ضروری است.

یکی از دلایل مهمی که باعث می شود باکتری ها نسبت به دارو های آنتی بیوتیک مقاومت نشان دهند لیپوپلی‌ساکارید است. لیپوپلی‌ساکارید (Lipopolysaccharide or LPS) یک مولکول پیچیده است که در دیواره سلولی باکتری‌های گرم منفی(Gram-negative) وجود دارد. باکتری‌های گرم‌منفی نوعی از باکتری‌ها هستند که دیواره سلولی آن‌ها حاوی یک لایه نازک پپتیدوگلیکان(Peptidoglycan) و یک لایه بیرونی از لیپوپلی‌ساکارید (LPS) است. این باکتری‌ها به دلیل ساختار خاص دیواره سلولی خود، در آزمایش رنگ‌آمیزی گرم (Gram staining) به رنگ صورتی ظاهر می‌شوند.

مکانیسم های رایج ایجاد مقاومت ضدمیکروبی شامل:

1. کاهش نفوذپذیری غشا باکتری: باکتری ها با تغییر در ساختار غشا سلولی خود می توانند نفوذپذیری آن را تغییر داده و از ورود آنتی بیوتیک به درون باکتری جلوگیری کنند. از کار از طریق لیپوپلی‌ساکاریدهای غشا یا کاهش تعداد کانال های موجود در غشا (پورین ها) انجام می شود.  
2. تغییر در هدف آنتی بیوتیک: باکتری ها می توانند با تغییر در ساختار مولکول هدف آنتی بیوتیک ها، از اتصال آنتی بیوتیک به آن ها جلوگیری کرده و در نتیجه اثر آن را مهار کنند.
3. فعالیت پمپ های خروجی (ٍEfflux pump) :برخی از باکتری‌ها دارای پمپ‌های خارج‌کننده (Efflux Pumps) هستند که می‌توانند داروهای آنتی‌بیوتیکی را از داخل سلول خارج کنند. این پمپ ها می‌توانند مختص یک آنتی‌بیوتیک خاص باشند یا به طور گسترده‌ای چندین آنتی‌بیوتیک را از سلول خارج کنند.
4. جهش ژنتیکی:  تغییرات ژنتیکی و بیوشیمیایی در باکتری‌ها ایجاد کند که باعث افزایش مقاومت به داروهای مختلف می‌شود. به عنوان مثال، تغییر در ساختار دیواره سلولی و غشای سلولی می‌تواند مقاومت باکتری را در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها افزایش دهد.از طرفی باکتری‌ها می‌توانند ژن‌های مقاومت به آنتی‌بیوتیک را از طریق فرآیندهای مانند کانژوگاسیون (انتقال پلاسمیدها)، ترانسفورماسیون (جذب DNA از محیط) و ترانسداکشن (انتقال DNA توسط باکتریوفاژها) به باکتری‌های دیگر منتقل کنند.
5. تولید آنزیم‌های تخریب‌کننده آنتی بیوتیک: برخی از باکتری‌ها در پاسخ به حضور آنتی‌بیوتیک‌ها، آنزیم‌های تخریب‌کننده‌ای تولید می‌کنند که می‌توانند داروهای آنتی‌بیوتیکی را تجزیه کنند یا اثر آن ها را مهار کند.
6. تشکیل بیوفیلم: باکتری‌ها می‌توانند با تشکیل بیوفیلم (لایه‌ای از باکتری‌ها که به هم چسبیده‌اند) در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاومت کنند. بیوفیلم به عنوان یک سد فیزیکی عمل می‌کند و از نفوذ آنتی‌بیوتیک‌ها به داخل باکتری‌ها جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، شرایط داخل بیوفیلم (مانند کمبود اکسیژن و مواد مغذی) می‌تواند باعث کاهش فعالیت آنتی‌بیوتیک‌ها شود.
7. فعال کردن مسیرهای جایگزین: برخی باکتری‌ها می‌توانند مسیرهای متابولیکی خود را تغییر دهند تا از اثر آنتی‌بیوتیک‌ها فرار کنند. برای مثال، اگر آنتی‌بیوتیکی مسیر متابولیکی خاصی را مهار کند، باکتری می‌تواند از مسیرهای جایگزین استفاده کند تا زنده بماند.