کوکسیدیوز (Coccidiosis) در بوقلمون‌ها (Turkey) بیماری روده‌ای ناشی از انگل‌های ایمریا است که با تخریب سلول‌های روده، التهاب و کاهش جذب مواد مغذی همراه است و خسارات اقتصادی قابل توجهی ایجاد می‌کند. گونه‌های اصلی شامل ایمریا ادنوئیدز، مله‌آگریمیتیس و گالوپاوونیس هستند که علائمی مانند اسهال خونی، کم‌آبی و کاهش وزن را به دنبال دارند. درمان عمدتاً بر پیشگیری متمرکز است و شامل ضدکوکسیدیایی‌های شیمیایی و یونوفور، جایگزین‌های طبیعی مانند ترکیبات فیتوشیمیایی و واکسن‌های زنده می‌شود. مدیریت فارم، مانند بهداشت، بهبود بستر و تهویه، و استفاده از پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها نقش کلیدی در کاهش شیوع بیماری دارد. رویکردهای یکپارچه با ترکیب داروها، واکسن‌ها و روش‌های طبیعی برای کنترل پایدار و کاهش مقاومت دارویی توصیه می‌شوند.
کوکسیدیوز در بوقلمون
کوکسیدیوز یکی از بیماری‌های مهم روده‌ای در پرندگان، به ویژه بوقلمون‌ها، است که توسط انگل‌های تک‌یاخته‌ای از جنس ایمریا ایجاد می‌شود. این بیماری منجر به التهاب دستگاه گوارش و خسارات اقتصادی قابل توجه در صنعت پرورش طیور می‌گردد. انگل ایمریا سلول‌های مخاطی روده را تخریب می‌کند و باعث افزایش نفوذپذیری سلول‌ها می‌شود، که این امر به خروج مواد مغذی و پروتئین‌ها از روده و اختلال در هضم و جذب منجر می‌گردد. چرخه زندگی انگل ایمریا شامل مرحله اسپوروگونی خارج از میزبان و مراحل شیزوگونی و گامتوگونی داخل میزبان است. اووسیست‌های تازه از طریق مدفوع دفع می‌شوند و پس از ۲۴ تا ۴۸ ساعت در شرایط گرم و مرطوب اسپوروله می‌شوند و بیماری زا می‌گردند. عفونت از طریق بلع اووسیست ها رخ می‌دهد، سپس دیواره اووسیست‌ها در چینه‌دان باز شکسته شده و اسپوروسیت‌ها آزاد می شوند و در روده با کمک صفرا و آنزیم‌ها نیز اسپوروزئیت ها آزاد می‌گردند و به سلول‌های اپیتلیال روده نفوذ می‌کنند. این فرآیند منجر به آسیب روده‌ای می‌شود و شدت آن به گونه ایمریا، دوز عفونی، ژنتیک میزبان، تراکم گله، شرایط محیطی و عفونت‌های همزمان بستگی دارد. در بوقلمون‌ها، این بیماری اغلب به صورت تحت‌بالینی یا بالینی ظاهر می‌شود و می‌تواند منجر به کاهش رشد، افزایش تلفات و کاهش کارایی خوراک گردد.
ایمریا گالوپاوونیس (E. gallopavonis)
گونه‌های ایمریا در بوقلمون‌ها شامل هفت گونه اصلی است. گونه‌های اقتصادی مهم شامل ایمریا آدنوئیدس (Eimeria adenoeides) ، ایمریا مله‌آگریمیتیس (E. meleagrimitis) و ایمریا گالوپاوونیس (E. gallopavonis) هستند که به ترتیب سکوم، دئودنوم و ژژنوم، و ایلئوم و راست‌روده را تحت تأثیر قرار می‌دهند. گونه‌های بسیار پاتوژن مانند ایمریا تنلا (که در مرغ‌ها شایع است اما الگوی مشابهی در بوقلمون‌ها دارد) می‌توانند منجر به شیوع‌های شدید شوند. ایمنی پس از عفونت اولیه ایجاد می‌شود، اما ایمنی متقابل بین گونه‌ها وجود ندارد. در بوقلمون‌ها، گونه‌های ایمریا اختصاصی میزبان هستند و نمی‌توانند به مرغ‌ها منتقل شوند. عوامل خطر شامل تراکم بالا در سیستم‌های پرورشی فشرده، استرس و شرایط محیطی نامناسب است که شیوع بیماری را افزایش می‌دهد.
علائم کوکسیدیوز در بوقلمون
علائم بالینی کوکسیدیوز در بوقلمون‌ها شامل اسهال آبکی یا خونی، کم‌آبی، کاهش اشتها، افسردگی، پرهای ژولیده و کاهش وزن است. در موارد تحت‌بالینی، علائم واضح نیستند اما منجر به کاهش رشد و کارایی خوراک می‌شوند. ضایعات روده‌ای شامل ادم، پتشی، نکروز و توده های پنیر مانند در سکوم است. شدت علائم بسته به گونه ایمریا متفاوت است؛ برای مثال، ایمریا ادنوئیدز ضایعات شدیدی در سکوم ایجاد می‌کند. عفونت می‌تواند به عفونت‌های ثانویه مانند باکتریایی منجر شود و سلامت کلی گله را تهدید کند. در بوقلمون‌های جوان، بیماری اغلب در سنین ۴ تا ۶ هفته ظاهر می‌شود و می‌تواند منجر به افزایش مرگ‌ومیر گردد. پاتولوژی شامل تخریب سلول‌های اپیتلیال روده، افزایش نفوذپذیری و اختلال در تعادل میکروبیوم روده است. این تغییرات منجر به التهاب گوارشی، استرس اکسیداتیو و کاهش جذب مواد مغذی می‌شود. در موارد شدید، خونریزی و نکروز روده مشاهده می‌شود که می‌تواند به مرگ پرنده بیانجامد.
چالش های سلامت، تولید و راهکارهای نوین کنترل
در بوقلمون‌ها، کوکسیدیوز نه تنها سلامت حیوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد بلکه بر تولید سودآور و ایمنی غذایی نیز تأثیرگذار است. با توجه به افزایش تقاضای جهانی برای گوشت بوقلمون، کنترل این بیماری اهمیت بیشتری یافته است. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که عوامل محیطی مانند رطوبت و دما نقش کلیدی در اسپورولاسیون اووسیست‌ها دارند و بنابراین، مدیریت صحیح فارم می‌تواند شیوع را کاهش دهد. علاوه بر این، ژنتیک بوقلمون‌ها در مقاومت به عفونت نقش دارد و نژادهای مقاوم‌تر می‌توانند گزینه‌ای برای آینده باشند. کوکسیدیوز در بوقلمون‌ها اغلب با سایر بیماری‌های روده‌ای همراه است و تشخیص افتراقی ضروری است. ابزارهای تشخیصی شامل بررسی میکروسکوپی مدفوع برای اووسیست‌ها و ارزیابی ضایعات پس از مرگ (postmortem) است. پیشگیری از طریق برنامه‌های افزودنی‌های خوراکی طبیعی مانند سین بیوتیک ها می‌تواند اثربخشی بالایی داشته باشد. در نهایت، درک دقیق پاتوژنز کوکسیدیوز در بوقلمون‌ها به توسعه استراتژی‌های نوین کنترل کمک می‌کند.
سین بیوتیک هایی مانند MLC (محلول در آب) و سین بیوفیت پی (مخلوط در خوراک) می توانند با تقویت فلور میکروبی سودمند روده و در نتیجه تقویت ایمنی موضعی و سیستمیک، برقراری سلامت و یکپارچگی دیواره روده و در نهایت کاهش احتمال وقوع بیماری های نظیر کوکسیدیوز و عفونت های ثانویه متعاقب آن، بسیار مفید واقع شوند.
پری بیوتیک ها ضایعات سکومی و دفع اووسیست را کاهش می‌دهند و فلور روده را تعدیل می‌کنند و پروبیوتیک ها ضمن کاهش دفع اووسیست و ضایعات، برای مکان‌های اتصال و مواد غذایی با پاتوژن ها رقابت می‌کنند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد سین بیوتیک MLC اینجا کلیک کنید.
برای خرید سین بیوتیک MLC اینجا کلیک کنید.
درمان کوکسیدیوز در بوقلمون
درمان کوکسیدیوز در بوقلمون‌ها عمدتاً بر پایه پیشگیری است، زیرا درمان پس از عفونت اغلب کمتر مؤثر است. افزودنی‌های ضدکوکسیدیایی در خوراک از روز اول زندگی تا هفت روز پیش از کشتار استفاده می‌شوند. این افزودنی‌ها به دو دسته شیمیایی و یونوفور تقسیم می‌شوندکه انواع شیمیایی با تداخل در متابولیسم انگل و مراحل چرخه زندگی آن عمل می‌کنند اما ممکن است منجر به مقاومت شوند. یونوفورها با تغییر غلظت یون‌ها (مانند کلسیم، سدیم و پتاسیم) در غشای سلولی انگل، سمیت سلولی (Toxicity)، آپوپتوز(Apoptosis) و پارگی سلول(Cell rupture) ایجاد می‌کنند. این ترکیبات اجازه بقای انگل را در سطح پایین برای توسعه ایمنی می‌دهند و فشار انتخابی کمتری نسبت به شیمیایی‌ها اعمال می‌کنند.
واکسن‌ها یکی از گزینه‌ها برای کنترل کوکسیدیوز در بوقلمون‌ها هستند. واکسن‌های زنده شامل اووسیست‌های ایمریا ادنوئیدز، ایمریا مله‌آگریمیتیس و ایمریا گالوپاوونیس می‌شوند و انواع تضعیف‌شده یا غیرتضعیف‌شده دارند. واکسیناسیون می‌تواند از طریق آب، ژل، اسپری یا تزریق در تخم (در روز ۱۸ جوجه‌کشی) انجام شود. این روش پاسخ ایمنی تطبیقی را در ۳ تا ۴ هفته ایجاد می‌کند. برنامه‌های shuttle یا rotation با ترکیب واکسن و داروها برای پیشگیری بلندمدت توصیه می‌شود. جایگزین‌های طبیعی شامل فیتوشیمیایی‌ها و گیاهان دارویی هستند که با استانداردهای “ضدکوکسیدیوز های بدون مواد شیمیایی ” همخوانی دارند. داروهای گیاهی ضد کوکسیدیوز مانند کوکسی فیت از تکثیر ایمریا در بافت‌های گوارشی و کاهش نفوذپذیری روده عمل می‌کنند. دیواره اووسیست را تخریب کرده، اسپورولاسیون را کاهش می‌دهد و ضایعات را کم می‌کند.
برای اطلاعات بیشتر در مورد ضدکوکسیدیوز گیاهی کوکسی فیت اینجا کلیک کنید
برای خرید ضدکوکسیدیوز گیاهی کوکسی فیت اینجا کلیک کنید
نقش مدیریت فارم
برنامه‌های جامع شامل آموزش کارکنان برای کاهش استرس، طراحی مناسب تأسیسات (نور، تهویه، دما)، دسترسی به آب تمیز و تغذیه با الکترولیت‌ها در زمان استرس می‌شود. امنیت زیستی شامل محدودیت دسترسی افراد متفرقه، لباس مناسب کارگران، بهداشت، ضدعفونی و مدیریت بستر برای کاهش اسپورولاسیون اووسیست‌هاست. طبق بخشنامه های اتحادیه اروپا، ضدکوکسیدیوز ها در پولت‌ها به مدت 12 تا 16 هفته استفاده می شوند و پرورش‌دهندگان گوشتی ها تقریباً در کل دوره از ضدکوکسیدیوز ها استفاده می کنند. چرخش داروها، استفاده از واکسن‌ها و بخصوص استفاده از ترکیبات جایگزین طبیعی برای جلوگیری از مقاومت توصیه می‌شود. در ایالات متحده، ۶۰ درصد بوقلمون های گوشتی بدون ضدکوکسیدیوز های شیمیایی تولید می‌شوند و تمرکز بر ترکیبات جایگزین افزایش یافته است.
در نهایت، درمان کوکسیدیوز در بوقلمون‌ها نیازمند رویکرد یکپارچه است که به پیشگیری اولویت دهد. با پیشرفت‌های اخیر در جایگزین‌های طبیعی و واکسیناسیون، آینده کنترل این بیماری امیدوارکننده است، اما چالش‌هایی مانند مقاومت دارویی در استفاده از ضدکوکسیدیوزهای شیمیایی همچنان باقی است.
