علت زخم شدن دهان گوساله چیست؟

تشخیص علت دقیق زخم شدن دهان گوساله میتواند بسیار دشوار باشد. اگرچه احتمال اینکه زخم شدن دهان گوساله علت عجیب و غریبی داشته باشد کم ست؛ اگر دامپزشک نتواند تب برفکی را تشخیص دهد و احتمال آن را رد کند باید مورد را به اداره دامپزشکی اطلاع دهد. دسترسی به یک آزمایشگاه تشخیصی مناسب پس از ارزیابی یافته‌های بالینی و اپیدمیولوژیک، به تشخیص دقیق علت زخم شدن دهان گوساله کمک خواهد کرد.

تنها در صورتی که علت زخم شدن دهان گوساله مشخص شود میتوانیم یک برنامه مناسب (مانند واکسیناسیون، کشتار، نظارت سرولوژیکی و غیره) در نظر بگیریم دهیم.

از طرفی بسیاری از بیماری ها هستند که میتوانند باعث پوسته پوسته شدن پوزه، خراشیدگی، زخم، نکروز و گاهی اوقات وزیکوله شدن مخاط دهان گوساله شود. تشخیص و تفکیک دقیق این بیماریها از هم ضروری است.

چه بیماری هایی باعث زخم شدن دهان گوساله میشود؟

زمانی که دامدار از زخم شدن دهان گوساله شکایت میکند، مهم‌ترین تشخیص تفریقی باید از میان بیماریهای زیر باشد:

بیماری تب برفکی (foot-and-mouth disease)
استوماتیت تاولی یا وزیکولار (vesicular stomatitis)
استوماتیت پاپیولار گاوی (bovine papular stomatitis)
اسهال ویروسی/ مخاطی (bovine virus diarrhoea/mucosal disease)
تب کاتارال بدخیم (malignant catarrhal fever)
طاعون (rinderpest)

بیماری زبان آبی (bluetongue)

بنابر این تشخیص و درمان زخم های دهانی گوساله بر عهده متخصص و بر پایه آزمایش های تشخیصی است.

بیماری تب برفکی (Foot-and-Mouth Disease)

بیماری تب برفکی (FMD) یکی از مسری ترین بیماری های دامی است. این ویروس در تنفس، بزاق، مدفوع، ادرار، شیر و مایع منی وجود دارد. غالباً مرگ و میر حیوانات بالغ در اثر تب برفکی کم است اما در حیوان جوان ممکن است به دلیل میوکاردیت، مرگ و میر بالایی رخ دهد. این بیماری ممکن است از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم با ذرات ویروس در قطرات، تماس با جانداران (مانند انسان) و/یا ناقلان بی جان (مانند وسایل نقلیه، وسایل) و از طریق انتشار در هوا منتقل شود.

بیماری تب برفکی و استوماتیت تاولی یا استوماتیت وزیکولار تنها بیماری هایی هستند که واقعا باعث ایجاد تاول میشوند. در این بیماریها وزیکول های پاره نشده یا وزیکولهایی که به تازگی پاره شده اند، به راحتی شخیص داده میشوند. با این حال، پاره شدن وزیکول و بلند شدن و کنده شدن اپیتلیوم آن ها منجر به زخم شدن دهان گوساله می‌شود، که تشخیص و تفریق آن چالش برانگیز خواهد بود.

استوماتیت تاولی یا استوماتیت وزیکولار (vesicular stomatitis)

معمولاً یک هفته بعد از قرارگیری در معرض حشره ی حامل ویروس، حیوان علائم بالینی را از خود نشان میدهد. اولین علامت این بیماری ریزش زیاد بزاق است. بعدتر تاول هایی تقریباً مشابه با بیماری تب برفکی روی زبان حیوان ظاهر میشود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر به مقاله “همه چیز در مورد بیماری استوماتیت وزیکولار” مراجعه کنید.

استوماتیت پاپولار گاوی (bovine papular stomatitis)

همان ویروسی که در گوساله آبله کاذب و در گوسفند بیماری اکتیمای واگیر یا اورف را به وجود می آورد؛ در گاو موجب بیماری استوماتیت پاپولار میشود. عفونت ناشی از این ویروس منجر به تشکیل ضایعات پوستی منفرد یا متعدد و نسبتاً بدون درد در انسان میشود، که به تدریج و خود به خودی بهبود می یابند.

ضایعات دهانی استوماتیت پاپولار گاوی در ابتدا به صورت نواحی برجسته و پرخون ظاهر می شود اما در نهایت به ضایعات پلاک مانند زبر با لبه های نامنظم تبدیل می شوند. ضایعات معمولاً برآمده (پاپولار) هستند و ممکن است در مرکز نکروز شده و سفید رنگ باشند. در نهایت این ضایعات باعث زخم شدن دهان گوساله می‌شوند.

اسهال ویروسی گاوان/ بیماری مخاطی (bovine virus diarrhoea/mucosal disease)

اسهال ویروسی گاوان/ بیماری مخاطی (BVD/MD) بسیار پیچیده است. عفونت های ویروسی BVD میتوانند موجب دو سندرم بیولوژیکی متمایز به نام های BVD و MD شوند. این شرایط ممکن است به طور همزمان هم در گله رخ دهد.

درگیری با این بیماری اغلب تحت بالینی است اما گاهی اوقات هم ممکن است شدید، با تظاهرات تنفسی و روده ای باشد. زخم شدن دهان گوساله، اسهال و سقط نیز ممکن است در اثر این بیماری رخ دهد. در مورد MD اغلب زخم شدن دهان گوساله به همراه پوسته پوسته شدن پوزه و نکروز دهان رخ میدهد. ضایعات دهانی را می توان در لثه، زبان وکام سخت یافت. ترشحات چشم و بینی نیز اغلب وجود دارند.

تب نزله ای بدخیم (malignant catarrhal fever)

MCF به طور معمول در 7 تا 18 روز موجب مرگ حیوان میشود. در آهو و بز، ممکن است مرگ به دنبال یک اسهال خونریزی دهنده، ناگهانی و کوتاه مدت رخ دهد.

علائم بالینی تب نزله ای بدخیم عبارتند از:

تب
ترشحات سروزی از بینی و چشم (که می تواند به صورت مخاطی-چرکی پیشرفت کند)
پرخونی مخاط دهان و بینی
ضایعات دهانی چند کانونی
نکروز منتشر مخاط دهان و زخم شدن دهان گوساله
پرخونی/ادم ملتحمه
کدورت قرنیه (معمولاً دو طرفه است و اغلب تا کوری کامل پیش می رود)
لنفادنوپاتی
ضایعات پوستی نکروزه
علائم سیستم عصبی مرکزی
زخم نوار کرونر

بیماری طاعون نشخوارکننده (rinderpest)

علائم کلاسیک بیماری طاعون نشخوارکننده عبارتند از: تب، بی اشتهایی،ترشحات چشمی و بینی، زخم دهانی، انتریت خونریزی دهنده، کم آبی شدید، اغما و مرگ.

ضایعات دهانی در ابتدا به صورت کانون های خاکستری کوچکی ظاهر می شوند که ممکن است با هم ادغام شوند. سپس اپیتلیوم نکروزه، بلند میشود و زخمی قرمز رنگ با ظاهری بد به جا می گذارد. ضایعات را می توان روی لثه ها، لب ها، کام سخت و نرم و گونه ها یافت. ترشح بزاق یکی از علائم رایج بیماری طاعون نشخوارکننده است. دقت کنید که ضایعات روی پا و سرپستانک به وجود نمی آید.

بیماری زبان آبی (bluetongue)

ضایعات دهانی گوساله در بیماری زبان آبی _مشابه آنچه در گوسفند بروز میکند_ به شکل ادم و پرخونی مخاط است که گاهی اوقات سیانوتیک نیز میشود. خراشیدگی های دهانی که با مواد نکروزه خاکستری پوشانده میشود، روی لب ها، پد دندانی، زبان و گونه ها دیده می شوند.

ترشح بزاق ممکن است زیاد شود و سر پستانک و پاها هم درگیر شوند اما وزیکولی دیده نمی شود.

بیماری استوماتیت نکروتیک (دیفتری گوساله)

بیماری استوماتیت نکروتیک یا دیفتری گوساله، یک بیماری عفونی است که به دنبال آسیب تروماتیک به غشاهای مخاطی و لوکالیزه شدن فوزوباکتریوم نکروفوروم بروز میکند. ضایعات دهانی اغلب به صورت زخم های عمیق ظاهر می شوند که با مخلوطی از ذرات غذا و بقایای نکروز پر شده اند. همچنین ممکن است در مجاورت زبان زخم هایی وجود داشته باشد. تورم زبان، بوی تنفسی متعفن، ترشح زیاد بزاق و تب از علائم بیماری دیفتری گوساله است.

رینوتراکئیت عفونی گاوان

این بیماری به ندرت زخم دهانی ایجاد میکند.

ضربات

ضربه هایی که از طرق زیر به دهان وارد شود، میتوانند موجب زخم شدن دهان گوساله بشوند:

زخم جراحی
جویدن جسم خاجی
برق گرفتگی (جویدن سیم برق)
لگد زدن به هم در تراکم بالا

تصادفات

برای بهبود زخم دهان گوساله چه کار کنیم؟

همانطور که پیش تر گفتیم بسته به عاملی که موجب زخم شدن دهان گوساله شده، درمان نیز متفاوت است و میتواند از تجویز دارو تا ارسال به کشتارگاه یا معدوم سازی متغیر باشد. این زخم ها در بسیاری موارد دردناک اند و موجب کاهش میل گوساله به خوردن شیر یا غذا میشود. برای جلوگیری از کاهش وزن گیری و رشد نامناسب در پی عدم تغذیه ناشی از درد، از اسپری ماریمند 5 استفاده کنید. این اسپری مانند یک فیلم محافظ وی زخم را میپوشاند و درد را حین جویدن غذا کم میکند.