ادرار قطره ای یا شاشبند گوسفند چیست؟
شاشبند یا ادرار قطره‌ای یک عارضه شایع در دام‌هاست که در آن حیوان به‌جای دفع طبیعی ادرار، به صورت قطره‌ای و با زحمت زیاد ادرار می‌کند. این مشکل معمولاً ناشی از عفونت‌های باکتریایی مجاری ادراری، سنگ‌های کلیوی یا التهاب پروستات در دامهای نر ایجاد میشود. دامهای مبتلا اغلب علائمی مانند بی‌قراری، درد هنگام دفع ادرار و در موارد شدید وجود خون در ادرار را نشان می‌دهند. تشخیص به موقع این عارضه از طریق معاینه بالینی توسط دامپزشک و در برخی موارد آزمایش ادرار امکان‌پذیر است. منابع معتبری مانند پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دامپزشکی کشور و مقالات دانشگاهی علوم دامی تأکید کرده‌اند که عدم درمان به موقع میتواند منجر به کاهش وزن، کاهش تولید شیر و حتی نارسایی کلیوی شود.
دلایل شاشبند دام
ادرار قطره‌ای یا شاشبند در گوسفندان معمولاً نشانه‌ای از مشکلات دستگاه ادراری، به‌ویژه در قوچ‌ها (نرها) است و میتواند به دلایلی مانند عفونت های باکتریایی ناشی از اشریشیا کولی (Escherichia coli) و کورینه باکتریوم رناله (Corynebacterium renale) ، وجود سنگ‌های ادراری (یورولیت)، عفونت مجاری ادراری، تغذیه نامتعادل با فسفر و کلسیم زیاد یا مصرف کم آب رخ دهد.
علائم شاشبند گوسفند
- ادرار کردن به‌صورت قطره‌قطره و با زور
- بی‌قراری و لگد زدن به شکم یا زمین
- کاهش یا قطع کامل ادرار
- تورم در ناحیه زیر شکم یا اطراف آلت تناسلی
- ناله یا صدای غیرعادی هنگام ادرار
- کاهش اشتها و ضعف عمومی
- کاهش وزن
- تب
- کاهش تولید
- خوابیدن بیش از حد یا جدا شدن از گله
- درد هنگام لمس ناحیه شکم یا پهلو
- وجود خون یا تیرگی در ادرار (هماچوری)
- علائم شوک یا مرگ ناگهانی در صورت پارگی مثانه یا مسمومیت شدید
پیشگیری :
برای جلوگیری از بروز شاشبند در گوسفندان، رعایت اصول مدیریتی و بهداشتی ضروری است. تأمین آب آشامیدنی تمیز و کافی به صورت دائمی، مهمترین عامل پیشگیرانه محسوب میشود. بر اساس مطالعات انجمن دامپزشکان ایران و پژوهشهای دانشگاهی معتبر، تنظیم جیره غذایی متعادل با کاهش مواد معدنی اضافی و کنترل میزان پروتئین خوراک میتواند از تشکیل سنگ های ادراری جلوگیری کند.
حفظ بهداشت محیط نگهداری دام شامل تعویض مرتب بستر و ضدعفونی آبشخورها می باشد. طبق توصیه سازمان دامپزشکی کشور، رعایت این نکات بهداشتی خطر عفونت های مجاری ادراری را کاهش میدهد. انجام معاینات دوره ای توسط دامپزشک و جداسازی دامهای بیمار به محض مشاهده اولین علائم، از شیوع بیماری در گله میکاهد.
رفع استرس یک عامل مهم است که به آن کمتر توجه شده است. غافل از آنکه کوچکترین وضعیت روحی بد و عوامل استرس زا مثل حمل و نقل و مراجعه به دامپزشک باعث ایجاد مشکلات گوارشی می شود که نتیجه آن تولید شیر و گوشت کمتر است. برای کاهش استرس دام می توانید از داروی گیاهی نوروکالم استفاده کنید.
درمان نیامدن ادرار در گوسفندان
درمان شاشبند گوسفند یا بره اگر به موقع صورت نگیرد، میتواند به پارگی مثانه، مسمومیت اوره و حتی مرگ حیوان منجر شود، بنابراین تشخیص زودهنگام و مداخله دامپزشکی اهمیت زیادی دارد.
برای درمان شاشبند در گوسفندان، روش‌های زیر بر اساس منابع معتبر دامپزشکی پیشنهاد میشود:
درمان دارویی
- آنتی‌بیوتیک‌تراپی (تحت نظر دامپزشک):
- تزریق پنی‌سیلین یا اکسی‌تتراسایکلین برای عفونت‌های باکتریایی
- استفاده از سولفونامیدها در موارد عفونت‌های شدید
- داروهای ضدالتهاب:
- تجویز فلونکسین مگلومین برای کاهش درد و التهاب مجاری ادراری
- درمان با داروی گیاهی و طبیعی
- داروی گیاهی لاوارن (ضدالتهاب و ضد میکروب)
داروی گیاهی لاوارن با دارا بودن عصاره استاندارد شده گزنه، به‌طور مؤثری در درمان شاشبند گوسفند و بره عمل می‌کند. این دارو با افزایش دفع ادرار، به پاکسازی مجاری ادراری کمک کرده و از احتباس ادرار جلوگیری می‌نماید. همچنین، ترکیبات ضدالتهابی گزنه مانند کافئیک اسید و کلروژنیک اسید، با مهار آنزیم‌های التهابی، تورم و درد ناشی از شاشبند را کاهش می‌دهند. علاوه بر این، اثر آنتی‌اکسیدانی قوی این دارو از آسیب به سلول‌های کلیه و مجاری ادراری جلوگیری کرده و بهبودی را تسریع می‌کند. بنابراین، لاوارن با مکانیسم‌های ادرارآور، ضدالتهاب و محافظ کلیوی، گزینه‌ای طبیعی و مؤثر برای درمان این عارضه در دام محسوب میشود.
- درمان جراحی (در موارد حاد)
- سوندگذاری در صورت انسداد مجاری ادراری
- جراحی سنگ‌های ادراری تحت نظر دامپزشک متخصص
