درماتیت آتوپیک گربه یک بیماری پوستی آلرژیک شایع در گربه‌هاست که عمدتاً به‌خاطر حساسیت به آلرژن‌های محیطی ایجاد می‌شود. گربه‌های مبتلا به آتوپی معمولاً به عوامل مشابه انسان‌ها حساسیت دارند؛ مانند گرده گیاهان، گردوغبار خانگی، کپک‌ها و کنه‌های خانگی. تفاوت این است که در گربه‌ها این حساسیت‌ها معمولاً منجر به التهاب و خارش پوست می‌شود، در حالی که در انسان ممکن است عطسه یا آبریزش چشم ایجاد کند. حدود ۱۰–۱۵٪ گربه‌هایی که به کلینیک‌های پوست مراجعه می‌کنند، علائم آتوپی دارند.
آتوپی می‌تواند در هر سنی آغاز شود، اما معمولاً در گربه‌های بالای ۶ ماه شایع‌تر است. گربه‌های آتوپیک به‌شدت خارش داشته و با واکنش التهابی مزمن پوست مواجه می‌شوند. این امر معمولاً باعث خراشیدگی، ریزش مو و گاهی ایجاد زخم و عفونت ثانویه می‌شود.
انواع درماتیت گربه
انواع مختلف درماتیت در گربه‌ها وجود دارد که هر یک علت خاصی دارند. مهم‌ترین این انواع عبارتند از:
- درماتیت آتوپیک (آلرژیک محیطی): ناشی از واکنش به آلرژن‌های تنفسی یا محیطی مانند گرده گیاهان، گردوغبار یا کپک‌ها
- درماتیت ناشی از گزش انگل (درماتیت ناشی از کک): واکنش حساسیتی شدید به بزاق کک‌ها که باعث خارش و التهاب می‌شود.
- حساسیت غذایی: درماتیت می‌تواند به دلیل حساسیت به برخی پروتئین‌های خوراکی بروز کند؛ این نوع نیز باعث خارش مزمن و مشکلات پوستی می‌شود.
- درماتیت تماسی و عوامل محیطی دیگر: تماس با محرک‌های شیمیایی یا گیاهی نیز ممکن است التهاب پوستی ایجاد کند.
- سایر التهابات خودایمن: برخی بیماری‌های خودایمنی پوستی هم می‌توانند به صورت علائم مشابه درماتیت ظاهر شوند.
انواع درماتیت گربه اغلب به علل حساسیتی تقسیم می‌شوند. به طور کلی، حساسیت‌های پوستی گربه هم به عوامل بیرونی (غیرغذایی) مانند گرده گل یا کنه و هم به عوامل درونی (مانند حساسیت غذایی) مربوط می‌شود. در تشخیص، دسته‌بندی صحیح این انواع مهم است زیرا روش درمان متفاوت خواهد بود.
سندرم آتوپیک گربه (Feline Atopic Syndrome – FAS)
سندرم آتوپیک گربه (FAS) اصطلاح گسترده‌ای است که به مجموعه‌ای از بیماری‌های حساسیتی مختلف در گربه‌ها اشاره دارد. این سندرم شامل حساسیت‌های پوستی آلرژیک، مشکلات تنفسی مثل آسم و واکنش‌های گوارشی مرتبط با حساسیت می‌شود.
به عبارت دیگر، گربه مبتلا به سندرم آتوپیک گربه (FAS) ممکن است همزمان علائم پوستی (خارش، قرمزی)، علائم ریوی (سرفه، تنگی نفس) یا علائم گوارشی (استفراغ، اسهال) را نشان دهد. حساسیت به آلرژن‌های محیطی و غذایی هردو می‌توانند در بروز سندروم آتوپیک نقش داشته باشند
تشخیص این بیماری، چالش‌برانگیز است زیرا نشانه‌های آن بسیار متنوع است و باید احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر (مانند حساسیت به کک یا عفونت‌ها) را پیش از آن رد کرد.
سندرم پوست آتوپیک گربه‌سانان (Feline Atopic Skin Syndrome – FASS)
سندرم پوست آتوپیک گربه‌سانان (FASS) زیرمجموعه‌ای از سندروم آتوپیک است که خصوصاً به مشکلات پوستی حساسیتی مربوط می‌شود. در سندرم پوست آتوپیک (FASS)، حساسیت معمولاً به آلرژن‌های محیطی مانند گرده گیاهان، کپک‌ها و گردوخاک مربوط است.
علل درماتیت گربه
عوامل متعددی می‌توانند منجر به بروز درماتیت در گربه شوند. شایع‌ترین این علل عبارتند از:
- آلرژن‌های محیطی: مانند گرده گیاهان، قارچ‌ها، کپک‌ها، کنه‌های خانگی یا گردوغبار. این عوامل در درماتیت آتوپیک نقش اصلی را دارند.
- حساسیت به کک: واکنش به گزش و بزاق کک، یکی از شایع‌ترین دلایل خارش شدید در گربه‌ها است.
- حساسیت غذایی: به پروتئین‌های خاص غذاها (گوشت گاو، مرغ، ماهی و غیره) می‌تواند منجر به خارش و ضایعات پوستی شود. حساسیت غذایی اغلب همراه با آتوپی رخ می‌دهد.
- عوامل تماسی و محیطی دیگر: مواد شیمیایی در محصولات نظافت منزل، عطرها و حتّی بستر گربه می‌توانند ایجاد حساسیت پوستی کنند.
- انگل‌ها و عفونت‌های پوستی: وجود انگل‌هایی مانند جرب، شپش یا عفونت‌های باکتریایی و قارچی نیز می‌تواند منشا خارش و درماتیت باشد.
به طور کلی درماتیت‌های حساسیتی گربه معمولاً به ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی مربوط هستند. گربه‌هایی که استعداد آلرژیک دارند در مواجهه با این محرک‌ها دچار واکنش ایمنی بیش‌ازحد می‌شوند و همین امر منجر به علائم پوستی مشخص می‌گردد.
علائم درماتیت پوستی گربه
علائم عمومی درماتیت پوستی گربه شامل خارش مزمن و التهاب پوست است. گربه‌های مبتلا اغلب مناطق خاصی مانند صورت، گوش‌ها، زیر شکم، ناحیه زیر بغل و پاها را بیش از حد می‌خارانند یا لیس می‌زنند.
در نتیجه این آسیب ها، لکه‌های بدون مو، زخم‌های سطحی، پوسته و اگزودای تراوشی یا تغییر رنگ پوست مشاهده می‌شود. همچنین به دلیل خارش شدید و تاثیر شدید روی پوست، عفونت‌های باکتریایی یا قارچی ثانویه در پوست و گوش نیز شایع هستند.
علائم رایج درماتیت پوستی گربه عبارتند از:
- خارش و قرمزی پوست: معمول‌ترین علامت که با خودزنی و لیسیدن مداوم همراه است.
- ضایعات پوستی: شامل زخم‌های خراشیده‌شده، ضایعات اگزمایی، پوسته‌های خشک یا ترشحاتی در پوست.
- ریزش مو گربه (آلوپسی): به‌ویژه در نواحی خارش‌دار، که می‌تواند به شکل لکه‌های طاس یا نازکی مو ظاهر شود.
- ایجاد خط خوردگی و التهاب: در اثر خارش مداوم پوست قرمز و ضخیم می‌شود و گاهی مژک‌های فرورفته و نقاط تیره دیده می‌شود.
- عفونت‌های ثانویه: درماتیت شدید اغلب باعث عفونت‌های باکتریایی (پیودرما) یا قارچی می‌شود؛ علائم آن ممکن است چرک، بوی بد، یا غده‌های متورم در پوست و گوش باشد.
اگر گربه شما علائم فوق را دارد، بلافاصله با دامپزشک تماس بگیرید تا از عدم وجود عفونت یا انگل اطمینان حاصل شود. درماتیت‌های پوستی اغلب ناراحت‌کننده و دردناک هستند و نیاز به تشخیص و درمان به موقع دارند.
تشخیص درماتیت پوستی گربه
تشخیص درماتیت پوستی گربه معمولاً پیچیده و گام‌به‌گام است. دامپزشک برای تعیین علت اصلی به چند روش مختلف اقدام می‌کند:
1. بررسی علائم بالینی
دامپزشک پس از معاینه دقیق پوست و پوشش بدن گربه، بر اساس توزیع ضایعات (مانند محل خارش و ضایعات) سرنخ‌هایی به دست می‌آورد. معاینه فیزیکی جامع اولین گام است: پوست گربه از نظر زخم، قرمزی، تورم یا پسوریازیس بررسی می‌شود.
از این طریق می‌توان اشکال رایج درماتیت (مانند کک، کرم حلقوی و …) را به‌طور موقت شناسایی یا رد کرد.
2. مرور سابقه پزشکی
دامپزشک در مورد سابقه خارش، زمان شروع علائم و هرگونه تغییر اخیر در رژیم غذایی یا محیط سؤال می‌پرسد.
اطلاعاتی مانند سابقه آنافیلاکسی (واکنش شدید پوستی)، تغییر غذای گربه و وضعیت واکسیناسیون و انگل‌زدایی جمع‌آوری می‌شود. این سابقه‌نگاری به شناسایی الگوهای احتمالی (مانند حساسیت فصلی) کمک کرده و دامپزشک را به علل بالقوه حساسیت (محیطی، غذایی، انگلی) هدایت می‌کند.
3. آزمایش‌های تشخیصی
چون هیچ تست قطعی برای تشخیص آتوپی وجود ندارد، دامپزشک برای استبعاد سایر علل، آزمایش‌های مختلفی انجام می‌دهد:
- کنترل انگل‌های پوستی: خاراندن پوست برای یافتن انگل‌هایی مانند کک، جرب یا شپش انجام می‌شود.
- کشت و بیوپسی پوست: نمونه‌برداری از پوست برای رد عفونت باکتریایی/قارچی یا بیماری‌های خودایمن پیشرونده.
- آزمایش خون عمومی: شمارش کامل سلول‌های خون، بیوشیمی، و آزمایش ادرار برای بررسی وضعیت کلی سلامت حیوان.
- آزمایش آلرژی: اگر علائم به‌شدت آلرژیک باشد، ممکن است آزمایش پوستی داخل‌جلدی (IDT) یا آزمایش IgE سرمی انجام شود تا آلرژن‌های مشکوک شناسایی شوند.
- رژیم حذف (آزمایش حساسیت غذایی): گاهی دامپزشک رژیم غذایی خاصی (غذای هیدرولیز شده یا پروتئین جدید) را تجویز می‌کند تا حساسیت غذایی را رد کند. غذاهای هیدرولیز شده از اجزای کوچکتری تولید شده و هضم و جذب آن راحت تر است.
4. رژیم‌های حذف
برای مشخص کردن نقش حساسیت غذایی، گاهی رژیم‌های حذف به کار می‌روند. در این روش، گربه برای حداقل ۸ هفته غذای جدید و منحصر به فردی می‌خورد (که قبلاً با آن تغذیه نشده) و هیچ خوراکی دیگری دریافت نمی‌کند. کاهش یا عدم برگشت علائم در این دوره، نقش آلرژی غذایی را نشان می‌دهد.
- توجه: تشخیص آتوپی یک تشخیص استبعادی است؛ یعنی ابتدا سایر علل عفونی، انگلی و حساسیتی باید کنار گذاشته شود. به همین دلیل پروسه تشخیص ممکن است زمان‌بر باشد و اغلب ترکیبی از معاینه بالینی، آزمایش‌های آزمایشگاهی و حذف تدریجی عامل مشکوک را شامل می‌شود.
چرا پیدا کردن منشا اگزمای گربه سخت است؟
تشخیص عامل زمینه‌ای درماتیت گربه دشوار است زیرا علائم آن بسیار شبیه دیگر بیماری‌های پوستی است و هیچ تست قطعی برای آتوپی وجود ندارد. همان‌طور که اشاره شد، مراحل مختلفی لازم است تا انگل‌ها (مانند جرب یا کک)، عفونت‌های باکتریایی/قارچی و حساسیت غذایی به ترتیب رد شوند.
علاوه بر این، گربه‌ها اغلب ممکن است به چند آلرژن به‌طور همزمان حساس باشند (به‌عنوان مثال هم غذا و هم گرده گیاه) که روند تشخیص را پیچیده‌تر می‌کند. به همین دلیل تعیین منشا دقیق خارش و التهاب نیازمند صبر و پشتکار دامپزشک و صاحب گربه است.
درمان درماتیت آتوپیک پوست در گربه‌ها
درمان درماتیت آتوپیک گربه‌ها بیشتر جنبه مدیریتی دارد و بیماری به طور کامل قابل درمان نیست.
هدف درمان کاهش خارش، کنترل التهاب و بهبود کیفیت زندگی است. روش‌های اصلی درمان عبارتند از:
-
اجتناب از محرک‌ها:
تا حد ممکن قرارگرفتن گربه در معرض آلرژن‌های شناخته‌شده (گرده، گردوغبار) باید کاهش یابد
- نظافت مرتب منزل، استفاده از دستگاه تصفیه هوا و عدم خروج گربه در فصل گرده‌افشانی، می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
- داروهای ضدالتهاب و مهارکننده ایمنی گربه: با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، التهاب و خارش را کنترل می‌کنند.
- در صورت استفاده بلندمدت از کورتون‌ها، لازم است عوارض آن در نظر گرفته شود.
- مکمل‌های روغن ماهی (امگا ۳ و ۶) نیز ممکن است با تقویت سلامت پوست به کاهش خارش کمک کنند.
- داروهای ضدخارش (آنتی‌هیستامین‌ها): گاهی به عنوان درمان تکمیلی تجویز می‌شوند، اما اثربخشی آنها در گربه‌ها متغیر است.
- .
- آنتی‌بیوتیک: در صورت بروز عفونت ثانویه پوستی، ممکن است آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک (خوراکی یا تزریقی) برای کنترل عفونت تجویز شوند.
- درمان‌های موضعی: شامپوها و اسپری‌های کراتولیتیک و ضدالتهاب می‌توانند به پاک‌سازی پوست و تسکین علائم کمک کنند. اما به تنهایی کافی نیستند و در کنار سایر درمان‌ها استفاده می‌شوند. برای بهبود اگزمای روی پوست می توان از اسپری موضعی ساناورا (Sanavera) استفاده کرد که با خاصیت آنتی باکتریالی که دارد، از گسترش عفونت در پوست سگ جلوگیری می کند. این اسپری دارویی با تحریک تولید کلاژن می تواند از ساختار بافت ها حمایت کند.
اطلاعات بیشتر راجع به اسپری زخم های پوستی ساناورا اینجا راکلیک کنید.
خرید اسپری گیاهی ضداگزما ساناورا اینجا را کلیک کنید.
ترکیب این روش‌ها با توجه به شدت علائم و وضعیت هر بیمار انتخاب می‌شود. با مدیریت دقیق محرک‌ها و درمان‌های مناسب، می‌توان شدت حملات خارش و بیماری را کاهش داد و کیفیت زندگی گربه را بهبود بخشید. به‌طور مثال، گربه‌ای که به پروتئین یک غذا حساسیت دارد ممکن است ضایعات پوستی شبیه اگزما بگیرد که تحت عنوان حساسیت غذایی یا «اگزمای خوراکی» شناخته می‌شود. بنابراین، درماتیت گربه یک عارضه کلی است که شامل طیف وسیعی از بیماری‌های پوستی حسّاسیتی می‌شود، نه فقط اگزمای آتوپیک.
نتیجه‌گیری
در این مقاله به بررسی جامع درماتیت آتوپیک گربه پرداختیم. دیدیم که این بیماری پوستی پیچیده معمولاً ناشی از واکنش ایمنی به آلرژن‌های محیطی است و تشخیص آن اغلب با رد علل دیگر امکان‌پذیر می‌شود. علائم بارز آن شامل خارش مزمن، التهاب و احتمالاً عفونت‌های ثانویه است. درمان این بیماری در گربه‌ها مدیریت‌شده و ترکیبی از روش‌های اجتناب از محرک‌ها، داروهای ضدالتهاب و واکسیناسیون آلرژیک است.
با تشخیص به‌موقع و درمان منظم، می‌توان عوارض ناشی از درماتیت را به حداقل رساند و کیفیت زندگی گربه را حفظ کرد. اطلاعات ارائه‌شده در این مقاله می‌تواند راهنمای جامعی برای صاحبان گربه‌های مبتلا به درماتیت باشد تا در کنار دامپزشک، بهترین مراقبت ممکن را فراهم کنند.
این ترکیبات گیاهی، خواص ضدالتهاب، ضدباکتری و ضدقارچی قوی دارند. مکانیسم اثر ساناورا شامل تقویت سیستم ایمنی پوست و تحریک ساخت کلاژن و اپیتلیالیزاسیون است، که باعث کاهش التهاب و سرعت بخشیدن به روند بهبود زخم‌ها و ضایعات پوستی می‌شود. استفاده منظم از ساناورا می‌تواند به کاهش درد، خارش و التهاب پوست گربه کمک کرده و روند ترمیم پوست را تسریع کند.
سوالات متداول درباره درماتیت گربه
چه نوع آنتی‌بیوتیک‌هایی برای درماتیت گربه استفاده می‌شوند؟
در درماتیت‌های شدید که منجر به عفونت ثانویه پوستی شوند، معمولا از آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک استفاده می‌شود. این داروها با مهار سنتز دیواره سلولی باکتری یا اختلال در تولید پروتئین‌های باکتریایی باعث از بین رفتن یا رشد نکردن باکتری‌های عامل عفونت می‌شوند. به‌عنوان مثال، سفالوسپورین و پنی‌سیلین با اتصال به پروتئین‌های لازم برای ساخت دیواره سلولی، دیواره باکتری را ضعیف کرده و موجب پارگی سلول می‌شوند. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها باید تحت نظر دامپزشک و پس از تأیید عفونت باکتریایی تجویز شود.
آیا درماتیت گربه صرفاً به اگزمای پوست اشاره دارد یا بیماری‌های دیگر را نیز شامل می‌شود؟
اصطلاح «درماتیت» در گربه، تعریفی کلی برای التهاب پوست است و الزماً به یک بیماری مشخص محدود نمی‌شود. درماتیت گربه می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد: از درماتیت آتوپیک (حساسیت محیطی) گرفته تا حساسیت به کک یا غذا و حتی درماتیت‌های ناشی از تماس یا عفونت پوست.
