بیماری نیوکاسل در بوقلمون; پیشگیری،علائم و درمان

بیماری نیوکاسل (Newcastle Disease)

بیماری نیوکاسل (NCD) یک بیماری ویروسی حاد و بسیار مسری است که در تمام گونه‌های پرندگان دیده می‌شود. نیوکاسل به سرعت در گله گسترش می‌یابد و باعث مرگ‌ومیر بالا در گله‌های جوان می‌شود. این بیماری نه تنها باعث تلفات بالا (تا ۱۰۰% در فرم حاد) می‌شود، بلکه تجارت بین‌المللی طیور را هم مختل می‌ کند. طبق گزارش های اخیر سازمان WOAH شیوع این بیماری در خاورمیانه و آسیا رو به افزایش است از این رو آگاهی در مورد این بیماری اهمیت زیادی دارد.

علل و انتقال بیماری

بیماری نیوکاسل توسط سویه‌های مختلفی از ویروس نیوکاسل ایجاد می‌شود و از راه های زیر منتقل می شود:

هوا و ترشحات تنفسی: ذرات ویروسی تا فاصله ی ۱۰۰ متری منتقل می‌ شوند (پرندگان آلوده ویروس را در هوای بازدمی، ترشحات تنفسی و مدفوع خود دفع می‌کنند. ویروس در طی دوره نهفتگی، در مرحله بالینی بیماری، و برای مدت زمانی متغیر اما محدود در دوره نقاهت نیز دفع می‌شود).
تخم مرغ یا بوقلمون‌: انتقال عمودی از مادر مبتلا به نیوکاسل به جوجه ها صورت می گیرد.
تماس با پرندگان وحشی : پرندگان وحشی مبتلا مثل کبوترها یا غازها که حامل بدون علامت هستند.
تجهیزات آلوده: قفس‌ها، آبخوری‌ها و خوراک.

” ویروس نیوکاسل بر روی سطوح در دمای اتاق تا 30 روز زنده می ماند اما به درجه حرارت بالای 56 درجه حساس است. “

علائم نیوکاسل در بوقلمون

علائم مشاهده‌شده بستگی به این دارد که آیا ویروس آلوده‌کننده تمایل به دستگاه تنفسی و گوارشی و یا سیستم عصبی دارد.

علائم بالینی عفونت نیوکاسل گوارشی و تنفسی در پرنده ها شامل موارد زیر است:

بی‌حالی
بی‌اشتهایی (آنورکسی)
ناراحتی تنفسی (گاهی پرندگان صدای سوت‌مانند از خود تولید می‌کنند)
ترشح موکوس شفاف از دهان
زمین‌گیری (ناتوانی در ایستادن)
مرگ ناگهانی (که گاهی تنها یافته مشاهده‌شده است)
تا ۱۰۰٪ ابتلا و مرگ‌ومیر، به‌ویژه در جمعیت‌های فاقد ایمنی

در برخی موارد، تورم در اطراف چشم و ناحیه سر ایجاد می‌شود. تاج پرنده ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن آبی‌رنگ شود و برخی سویه‌ها باعث خونریزی می‌شوند. پرندگانی که در چند روز اول پس از عفونت نمی‌میرند، ممکن است دچار اسهال آبکی سبز‌رنگ شوند و علائم عصبی مانند لرزش، پیچ‌خوردگی گردن و خمیدگی شدید به عقب نشان دهند. این علائم به‌ویژه در طیور واکسینه‌شده دیده می‌شود.

تولید تخم‌مرغ ممکن است قطع شود یا به‌طور کامل متوقف گردد. تخم‌مرغ‌ها ممکن است از نظر رنگ، شکل یا سطح غیرطبیعی باشند و دارای سفیده آبکی باشند (که گاهی تنها علامت در مرغ‌های کاملاً واکسینه‌شده است). پرندگان واکسینه‌شده به‌خوبی ممکن است از نظر بالینی طبیعی به نظر برسند، به‌جز کاهش در تولید تخم‌مرغ؛ اما این پرندگان ویروس را از طریق بزاق و مدفوع دفع می‌کنند.

” تنها علامت نیوکاسل در طیور واکسینه شده، تغییر در تخم مرغ است.”

علائم بالینی عفونت با ویروس نیوکاسل عصبی در پرنده ها شامل موارد زیر است:

لرزش و تشنج
فلج بال‌ها و پاها
پیچ‌خوردگی گردن (تورتیکولی)
چرخش همراه با اسپاسم‌های کلونیک
فلج کامل
تا ۱۰۰٪ ابتلا و ۵۰٪ تلفات (تا ۹۰٪ در پرندگان جوان)

“در بوقلمون‌ها، علائم بالینی مشابه مرغ‌هاست اما معمولاً خفیف‌تر می‌باشد.”

بیماری نیوکاسل در انسان

تمام سویه‌های ویروس نیوکاسل می‌توانند در انسان کونژکتیویت یا التهاب چشم ایجاد کنند، اما این حالت تقریباً فقط در کارکنان آزمایشگاه‌ها و تیم‌های واکسیناسیون که در تماس مستقیم با مقادیر زیاد ویروس هستند مشاهده شده است.
با این حال، بیماری نیوکاسل در افرادی که طیور پرورش می‌دهند یا مصرف کننده محصولات طیور هستند گزارش نشده است و خطر بهداشتی برای عموم ندارد.

مدت زمان بیماری نیوکاسل

دوره ی کمون یا نهفتگی بیماری نیوکاسل بین 2 تا 15 روز است و به سویه‌ی ویروس و سن پرنده بستگی دارد.

دوره ی بیماری در فرم حاد بیماری بین 6 تا 10 روز است و در فرم تحت حاد و ملایم تا دوهفته می باشد.

“مرگ و میر در اثر بیماری نیوکاسل معمولاً در ۵ تا ۷ روز اول بعد از بروز علائم بالینی رخ می‌دهد.”

واکسن نیوکاسل مرغ

متاسفانه در ایران واکسن اختصاصی برای بوقلمون در دسترس نیست و معمولا از واکسن‌های مرغی استفاده می شود. واکسن های مورد استفاده برای نیوکاسل ممکن است به صورت قطره ی چشم یا بین، داخل آب آشامیدنی و یا تزریقی استفاده شوند. نوع واکسن های مورد استفاده در جهان به سه دسته ی اصلی تقسیم می شود:

واکسن های زنده معمولا به صورت قطره چشمی، قطره بینی، آب آشامیدنی یا اسپری استفاده می‌شوند.
واکسن‌های کشته معمولا در مرغ های تخم گذار و مرغ های مادر استفاده می شود و به صورت عضلانی یا زیر جلدی تجویز می شود.
واکسن‌های ترکیبی بر علیه نیوکاسل و بیماری آنفولانزا یا برونشیت میباشد. استفاده از این نوع واکسن ها تعداد تزریقات و استرس گله را کاهش می دهد.

بهترین زمان تزریق واکسن نیوکاسل

برنامه دقیق واکسیناسیون علیه بیماری نیوکاسل بستگی به نوع طیور، سن و وضعیت آنتی بادی مادری دارد اما به طور کلی در 1 روزگی واکسن زنده به صورت قطره چشمی یا بینی تجویز می شود. دو نوبت بعدی تزریق واکسن در 7 تا 14 روزگی و 3 تا 4 هفتگی داخل آب آشامیدنی یا به صورت اسپری استفاده می شود. برای دوز بعدی از واکسن های کشته در 6 تا 8 هفتگی استفاده می شود.

برنامه واکسیناسیون در ایران

برنامه واکسیناسیون با توجه به نوع پرنده، سن و وضعیت ایمنی مادری متفاوت است اما به طور کلی به شرح زیر است:

داروی درمان نیوکاسل

هیچ درمان اختصاصی و قطعی برای بیماری نیوکاسل در طیور وجود ندارد، زیرا عامل این بیماری ویروس است و آنتی بیوتیک ها بر ویروس اثرگذار نیستند. استفاده از داروها و مکمل‌های حمایتی نقش مهمی در کاهش علائم، کنترل عفونت‌های ثانویه باکتریایی و کاهش تلفات دارد. در واقع هدف اصلی از کنترل بیماری نیوکاسل افزایش مقاومت پرنده و کاهش تلفات تا زمان کنترل بیماری و ایجاد ایمنی کافی از طریق واکسیناسیون و تقویت سیستم ایمنی پرنده است. یکی از بهترین داروهای طبیعی برای تقویت سیستم ایمنی پرنده ایمونوپروپوفیت است. این دارو با افزایش ایمنی سلولی و همورال، مقاومت پرندگان را در برابر نیوکاسل افزایش داده و پاسخ به واکسیناسیون را بهبود می دهد. ایمونوپروپوفیت میزان آنتی‌بادی‌ها را افزایش داده و دفع ویروس از طریق ترشحات تنفسی و گوارشی را کاهش می‌دهد، که این امر نقش مهمی در کنترل شیوع بیماری دارد.