اسهال کبوتر
اسهال مسئله شایعی در کبوتر هاست و برای پرورش دهندگان این پرنده یک مسئله چالش برانگیز است. برای درمان اسهال کبوتر لازم است علت بیماری دقیقا مشخص شود؛ علت بروز اسهال در کبوتر می‌تواند بسیار متنوع باشد؛ از مشکلات تغذیه‌ای گرفته تا عفونتهای باکتریایی (مثل سالمونلا)، ویروسی (مثل نیوکاسل) یا انگلی (مثل تریکومونیازیس). حتی استرس محیطی، تغییر ناگهانی رژیم غذایی یا مصرف آب آلوده نیز میتوانند منجر به مدفوع آبکی کبوتر شوند. علت احتمالی اسهال را می توان با توجه به رنگ آن تا حدودی تشخیص داد که در ادامه به بررسی این موضوع می پردازیم. علائمی مانند مدفوع آبکی، تغییر رنگ فضله و آب خوردن زیاد کبوتر معمولاً هشدارهایی هستند که نباید نادیده گرفته شوند. اگر به‌تازگی متوجه شدید که کبوتر شما بیش‌ازحد آب می‌نوشد و مدفوعی شل یا آبکی دارد، احتمالاً مبتلا به نوعی بیماری شده است.
برای درمان اسهال کبوتر، باید علت اصلی شناسایی شود. استفاده از داروهای ضدانگل، آنتی‌بیوتیک‌های مناسب یا تنظیم تغذیه از جمله راهکارهای مؤثر درمانی هستند. در صورتی که اسهال کبوتر صرفاً ناشی از تغذیه نادرست مثل مصرف غذای فاسد، تغییر ناگهانی جیره، پرخوری، یا کمبود فیبر) باشد و علت عفونی، انگلی یا ویروسی نداشته باشد، می توانید با تغذیه مناسب، مکمل های سین بیوتیک (پروبیوتیک و پری بیوتیک)، تامین آب و الکترولیت ها و گرم نگه داشتن پرنده برای درمان و پیشگیری آن تلاش کنید.
شاید قبلا اصطلاح آبخورک کبوتر به گوشتان خورده باشد که در آن کبوتر اشتهای غذا ندارد اما دائما مقدار زیادی آب می خورد. علائم این بیماری شامل اسهال آبکی، مصرف بیش از اندازه آب، ضعف و بی حالی شدید، کم اشتهایی و نداشتن میل به غذا، سینه کاردی شدن کبوتر و … می شوند.
انواع مدفوع کبوتر
دفعیات کبوترهای سالم اصولا شامل یک بخش قهوه‌ای که فضله ی حیوان است و یک بخش سفید که به علت وجود اورات در ادرار او به این رنگ درآمده است. اما اسهال در کبوتر می تواند به رنگ های مختلفی مانند سیاه، سفید، سبز، زرد یا حتی خونی ظاهر شود که نشانه بیماری است. رنگ مدفوع کبوتر می‌تواند نشان‌دهنده وضعیت سلامت گوارشی پرنده باشد:
اسهال سبز:
-
- معمولا به خاطر دریافت ناکافی غذا
- افزایش سرعت حرکات روده
- سالمونلا یکی دیگر از علل شایع است
اسهال زرد یا خردلی
- شایع ترین علت آن مشکلات کبدی و صفراوی است
- متاسفانه علل مختلفی مثل باکتری ها، انگل ها و ویروس ها می توانند باعث این موضوع شوند.
- باکتری سالمونلا باعث اسهال زرد مایل به سبز می شود.
- عفونت اشرشیا کلی (ٍE.coli) باعث اسهال زرد-سفید می شود.
- کلامیدیا باعث التهاب کبد و در نتیجه اسهال زرد-سبز یا آبکی می شود.
قرمز یا خونی
- ممکن است به سادگی نشانه‌ای از رنگ دانه های غذایی باشد.
- در عین حال ممکن است خونریزی داخلی یا عفونتهای شدید باشد.
- معمولاً علامت عفونت شدید (مثل قانقاریا) یا آسیب داخلی است و نیاز به درمان فوری دارد.
قهوه‌ای تیره یا سیاه
- بسته به غذایی که کبوتر خورده و رنگ دانه های موجود در آن ممکن است اسهال به این رنگ در بیاید.
- معمولا این اتفاق به خاطر خوردن ذرت خوشه ای اتفاق می افتد.
- ممکن است به دلیل خونریزی در قسمت‌های بالایی دستگاه گوارش باشد. ممکن است نشان دهنده مسمومیت باشد.
سفید
- ممکن است به دلیل بیماری پانکراس یا التهاب روده اتفاق بیفتد.
- اغلب به دلیل عفونتهای انگلی، اختلالات کلیوی، اختلال در جذب پروتئین یا عفونت های ویروسی های مثل نیوکاسل اتفاق می افتد.
- کبد آسیب دیده نمیتواند پروتئین ها را به درستی پردازش کند، که منجر به افزایش اوره و اورات (دفع شده در مدفوع به صورت سفید) میشود.
- تغییرات رنگ مدفوع باید جدی گرفته شود و در صورت تداوم، مشاوره با دامپزشک توصیه میشود.
علت اسهال کبوتر چیست؟
اسهال در کبوتران یک علامت بالینی است و نمی شود به عنوان یک بیماری مستقل به آن نگاه کرد. یعنی این حالت اغلب واکنشی از بدن پرنده به یک مشکل زمینه‌ای در سیستم گوارشی یا عمومی است. برای درک علت واقعی، باید عوامل مؤثر در فیزیولوژی و محیط زندگی کبوتر بررسی شود. در اینجا به برخی علل کمتر شناخته‌شده اما مهم اشاره میشود.
۱. اختلال در فلور طبیعی روده
اختلال در فلور طبیعی روده (میکروبیوم روده) یکی از عوامل مهم در بروز اسهال در کبوترهاست. در حالت عادی، روده پرندگان میزبان باکتری های مفیدی (مانند لاکتوباسیلوس ها) است که به هضم غذا، جذب مواد مغذی و مقابله با عوامل بیماریزا کمک میکنند. اما زمانی که تعادل این میکروفلور به هم میخورد مثلاً بر اثر استرس، مصرف آنتی بیوتیک های طولانی مدت، تغذیه نامناسب یا عفونتهای انگلی، باکتریهای مضر (مانند ای کولای یا سالمونلا) فرصت تکثیر پیدا کرده و باعث التهاب روده، کاهش جذب مواد غذایی و اسهال (اغلب سبز، زرد یا آبکی) می شوند. برای درمان، استفاده از مکمل های سین بیوتیک (شامل پروبیوتیک و پری بیوتیک) مثل مکمل سین بیوتیک MLC، اصلاح جیره غذایی و کاهش عوامل استرس زا توصیه میشود تا تعادل میکروبیوم روده بازگردد.
برای اطلاعات بیشتر راجع به مکمل سین بیوتیک MLC کلیک کنید.
برای خرید مکمل تقویت گوارش پرندگان زینتی MLC کلیک کنید.
۲. سمیت غذایی یا فلزات سنگین
قرار گرفتن در معرض فلزاتی مانند سرب (مثلاً از رنگ‌های قدیمی یا آب آلوده)، می‌تواند به مسمومیت منجر شده و دستگاه گوارش را تحریک کند. یکی از اولین علائم این وضعیت، اسهال آبکی و بدبو است.
۳. نوسانات دمایی شدید
افزایش ناگهانی دمای محیط یا سرد شدن بیش از حد، به ویژه در فصول انتقالی، می‌تواند متابولیسم کبوتر را مختل کرده و منجر به اختلالات گوارشی و اسهال شود، حتی اگر پرنده از نظر ظاهری سالم به نظر برسد.
۴. واکنش به داروها یا واکسن‌ها
در بعضی مواقع، کبوتران پس از دریافت داروهای خاص یا واکسن‌ها، واکنش‌های گوارشی موقت نشان می‌دهند که ممکن است شامل اسهال باشد. این اسهال معمولاً کوتاه مدت است و خود به خود برطرف میشود، اما اگر ادامه یابد، باید بررسی شود.
۵. تغییر ناگهانی در منابع آبی
تعویض منبع آب مصرفی(مثلاً از آب شیر به آب مخزن) یا برعکس می‌تواند باعث تحریک سیستم گوارشی و بروز اسهال شود، به ویژه اگر املاح و PH آب تفاوت داشته باشد.
- عفونتهای انگلی
یکی از شایع‌ترین علل اسهال در کبوتران، عفونتهای انگلی مانند تریکومونیازیس یا خوره کبوتر است. این بیماری توسط انگل تریکوموناس گالینه (Trichomonas gallinae) ایجاد میشود و می‌تواند منجر به اسهال و سایر علائم گوارشی شود.
- عفونتهای باکتریایی
باکتری‌هایی مانند سالمونلا انتریکا (Salmonella enterica) میتوانند باعث اسهال شدید در کبوتران شوند. علائم شامل اسهال خونی، بی‌حالی و کاهش اشتها است.
- بیماری نیوکاسل
بیماری نیوکاسل یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که می‌تواند باعث اسهال در کبوتران شود. این بیماری علاوه بر علائم گوارشی، ممکن است علائم عصبی نیز ایجاد کند.
- تغذیه نامناسب
تغذیه با غذاهای فاسد یا تغییرات ناگهانی در رژیم غذایی می‌تواند منجر به اسهال در کبوتران شود. همچنین، مصرف بیش از حد آب (آب خوردن زیاد کبوتر) می‌تواند باعث مدفوع آبکی شود.
- استرس و شرایط محیطی
استرس ناشی از تغییرات محیطی، حمل‌ونقل یا ازدحام بیش از حد می‌تواند سیستم گوارشی کبوتران را تحت تأثیر قرار داده و منجر به اسهال شود.
درمان اسهال کبوتر
تشخیص زودهنگام اسهال در کبوتران اهمیت زیادی دارد. دامپزشکان با مشاهده ی تغییرات در رنگ، قوام و بوی مدفوع و بررسی تغییرات در رفتار پرنده مثل کاهش فعالیت و بی‌اشتهایی بیماری را تشخیص می دهند.
درمان اسهال در کبوترها بستگی به علت زمینه‌ای آن دارد. اسهال می‌تواند به دلیل عوامل باکتریایی، ویروسی، انگلی، تغذیه‌ای یا حتی مسمومیت باشد.
در ادامه، بیماری‌های شایع که باعث اسهال در کبوتر می‌شوند، دسته‌بندی شده و داروهای مورد استفاده برای درمان هر یک معرفی شده‌اند. مصرف بی رویه و استفاده ی خودسرانه از دارو ها بدون تشخیص و تجویز دامپزشک می تواند موجب بروز عوارض خطرناکی شود که جان کبوتر را تهدید می کند.
- عفونت های ویروسی:
شایع ترین بیماری ویروسی در کبوتر نیوکاسل است. ویروس آدنو و پارامیکسو ویروس از دیگر عفونت های ویروسی هستند که می توانند کبوتر را درگیر کنند.
دارو ها:
- داروی خاصی برای درمان مستقیم این ویروس‌ها وجود ندارد.
- اما برای عفونت های ثانویه از آنتی بیوتیک استفاده می شود.
- داروهای حمایتی شامل الکترولیت‌ها، ویتامین‌ها و تقویت کننده های سیستم ایمنی استفاده می شود.
- عفونت های انگلی:
بیماری های شایع انگلی در کبوتر عبارتند از کوکسیدیوز، تریکومونیازیس (خوره کبوتر)، ژیاردیا، کرم‌های روده‌ای مثل نماتودها و سستودها
- دارو های ضد انگل کبوتر:
برای درمان عفونت انگلی تریکومونیازیس معمولا از مترونیدازول در کبوترها استفاده می شود اما باتوجه به عوارض این آنتی بیوتیک شیمیایی دامپزشک ممکن است قطره خوراکی گیاهی کوکسی فیت ال را برای درمان انگل کبوتر تجویز کند.
برای اطلاعات بیشتر راجع به داروی ضدانگل کوکسی فیت ال کلیک کنید.
برای خرید داروی ضدانگل کوکسی فیت ال کلیک کنید.
- تغذیه نادرست یا مسمومیت غذایی:
اگر مشخص شود که علت اسهال کبوتر تغذیه ی نادرست یا غذای دارای مسمومیت است احتمال دارد دامپزشکان از دارو های جاذب سموم استفاده کنند. خوردن غذای فاسد یا آغشته به قارچ (مایکوتوکسین‌ها) یا تغییر ناگهانی رژیم غذایی ممکن است یک دلیل دیگر اسهال باشد.
دارو های مناسب:
- جاذب سموم (توکسین بایندر)
- مکمل هابی سین بیوتیک (پروبیوتیک+ پری بیوتیک)
- الکترولیت‌ها
- ویتامین‌های گروه B و A
- عوامل محیطی یا استرس:
ممکن است پرنده به دلیل عوامل مختلفی مثل سر و صدا و نور زیاد، ازدحام جمعیت، گرمی یا سردی هوا و مراجعه به دامپزشک برای دریافت واکسن یا آمپول های دیگر، دچار استرس شوند. استرس با تحریک سیستم عصبی خودمختار، تعادل میان حرکات روده را بر هم می‌زند و موجب افزایش یا کاهش غیرطبیعی حرکات روده‌ای میشود. این وضعیت می‌تواند به اسهال یا دردهای شکمی منجر شود. همچنین استرس باعث افزایش ترشح اسید معده و اختلال در عملکرد باکتریهای مفید روده می‌گردد.
داروها:
- دارو های شیمیایی: برای کاهش استرس و ایجاد آرامش در کبوترها و سایر پرندگان زینتی، دامپزشکان در شرایط خاصی ممکن است از داروهای آرامبخش یا ضد اضطراب استفاده کنند. این داروها باید حتماً توسط دامپزشک تجویز شوند، زیرا دوز آن‌ها بسیار حساس است و مصرف خودسرانه می‌تواند خطرناک یا حتی مرگ‌بار باشد.
- دارو های گیاهی: داروهای گیاهی مانند نوروکالم میتوانند در مدیریت استرس و اختلالات گوارشی کبوترها (از جمله اسهال ناشی از اختلال فلور روده) به دامپزشکان کمک کنند. این دارو با اثرات آرامبخش و ضد اسپاسم خود می توانند به اضطراب و کاهش پرخاش در پرندگان خانگی کمک کند.
سوالات متداول درباره اسهال کبوتر
- آیا اسهال کبوتر خطرناک است؟
اسهال در کبوتر می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی باشد. در موارد شدید پرنده خانگیتان دچار کم آبی شدید و کاهش وزن بسیار می شود. در صورت عدم درمان مناسب در موارد شدید احتمال مرگ پرنده وجود دارد.
- چه زمانی باید به دامپزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده نشانه های زیر هر چه سریع تر به دامپزشک مراجعه کنید و با تشخیص و درمان به موقع از بروز عوارض جدی جلوگیری می شود.
- آیا ممکن است اسهال درمان نشود؟
در صورتی که بیماری درست تشخیص داده نشود یا بیماری های زمینه ای مزمن در بدن پرنده وجود داشته باشند، ممکن است در برخی موارد اسهال به درمان های اولیه پاسخ ندهد. حتی امکان مقاوم شدن میکروب ها و بروز مقاومت ضد میکروبی به داروها، وجود دارد.
