کوکسیدیوز در طیور
بیماری کوکسیدیوز عفونت انگلی دستگاه گوارش طیور اهلی و بسیاری از پرندگان دیگر مثل غاز، اردک، مرغ شاخدار، کبوتر، قرقاول، بلدرچین و کبک است. این بیماری در مرغ گوشتی و تخمگذار بسیار شایع است. کوکسیدیوز یکی از بزرگترین مشکلات بهداشتی و اقتصادی در صنعت مرغداری و پرورش طیور است. این بیماری توسط انگل تک سلولی آیمریا (Eimeria) ایجاد می شود. انگل های آیمریا از طریق مسیر مدفوع-دهان منتقل شده و وارد بدن می شوند.این انگل ها با حمله به سلول های روده سبب آسیب به آن ها و خونریزی شده و درنتیجه جذب آب و مواد غذایی را مختل می کنند، از این رو اسهال خونی و کاهش وزن گیری و تولید در جوجه ها دیده می شود.
انواع داروهای ضد کوکسیدیوز
برای پیشگیری و درمان کوکسیدیوز از داروهای ضد کوکسیدیوز استفاده می شود. این داروها به سه دسته تقسیم می شوند که شامل 1. داروهای سنتتیک (Synthetic)، 2. یونوفورها (ionophores) یا آنتی بیوتیک های پلی اتر (Polyether antibiotics) و 3. محصولات میکس (Mixed) که شامل ترکیب دو دسته سنتتیک و یونوفور است، می باشد. این داروهای ضد کوکسیدیوز یا باعث کشتن انگل (کوکسیدیوسید) یا مهار رشد آن (کوکسیدیواستات) می شوند.
اما مصرف مداوم و بی رویه این ترکیبات در خوراک باعث ایجاد مقاومت های دارویی در برابر تمام داروهای ضد کوکسیدیوز شده است. از طرفی مصرف داروهای ضد کوکسیدیوز شیمیایی مشکلاتی مثل ایجاد باقیمانده های دارویی در گوشت و تخم مرغ حیوان و یا دوره پرهیز از مصرف طولانی و ممنوعیت مصرف را به همراه دارند. از این رو و باتوجه به افزایش تقاضا برای مصرف محصولات عاری از آنتی بیوتیک، مطالعات فراوانی در زمینه استفاده از جایگزین های موثر تر و ایمن تر بجای ترکیبات ضد کوکسیدیوز شیمیایی انجام شد. یکی از این جایگزین ها گیاهان دارویی هستند. بلوط از جمله گیاهانی است که خواص ضدانگلی آن علیه انگل آیمریا در تحقیقات مختلف نشان داده شده است.
گیاهان ضدکوکسیدیوز; جفت بلوط
بلوط به انگلیسی Oak و بانام علمی Quercus شناخته می شود. میان مغز میوه بلوط و پوسته چوبی آن، غشایی نازک و قهوه ای وجود دارد که جفت بلوط نامیده می شود. این پوسته به آسانی شکسته می شود و طعمی گس و تلخ دارد. بلوط یکی از غنی‌ترین گیاهان از نظر میزان تانن بوده و به علت وجود ترکیبات فلاونوئیدی دارای خواص فیزیولوژیکی فراوانی است. تانن ها در واقع متابولیت های ثانویه گیاهان برای دفاع از آن ها در برابر آسیب حشرات و شکارچیان است.
تانن به عنوان ضد کوکسیدیوز
تانن ها ترکیبات پلی فنولی هستند که به دو دسته تانن های هیدرولیز شونده (HT) و تانن های متراکم (CT) تقسیم می شوند. تانن های هیدرولیز شونده اولیگومرهایی از گالیک اسید، الاژیک اسید و گلوکز است. اسید تانیک (Tannic Acid) شناخته شده ترین تانن هیدرولیز شونده است.
تانن ها در دوزهای مناسب می توانند اثرات مفیدی مانند خواص ضدمیکروبی، ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی داشته باشند اما در دوزهای بالاتر می توانند سمی باشند. این موضوع اهمیت انتخاب نوع و دوز مناسب تانن ها و بهینه سازی آن ها در فرمولاسیون های گیاهی را مشخص می کند.
تانن ها و خواص ضدانگلی
تانن‌ها می‌توانند رشد میکروارگانیسم‌ها را بطور مستقیم با مهار فعالیت آنزیم‌های میکروبی و یا بطور غیرمستقیم با تشکیل کمپلکس با یون‌های فلزی محدود کنند. تانن‌ها چرخه زندگی انگل‌های آیمریا را مهار می‌کنند. این ترکیبات به دیواره اووسیت انگل نفوذ کرده و سیتوپلاسم آن را از بین می‌برند، و از این طریق آنزیم‌های مسئول چرخه اسپورولاسیون انگل را غیرفعال می‌کنند. تانن ها با کاهش دفع اووسیت ها از بدن پرنده سبب کاهش انتشار بیماری در گله می شوند.
علاوه بر این، خواص تقویت ایمنی و آنتی‌اکسیدانی تانن‌ها باعث کاهش بروز عفونت‌های انگلی و کاهش اثرات منفی ناشی از آن ها در طیور می شود.
تانن ها و اثرات آنتی اکسیدانی
اثرات منفی کوکسیدیوز بر سلامت روده طیور به استرس اکسیداتیو مرتبط است، زیرا عفونت آیمریا باعث پراکسیداسیون لیپیدها و تولید بیش از حد گونه‌های اکسیژن فعال اکسیژن (ROS) یا همان رادیکال های آزاد می‌شود. اسید تانیک فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی را در روده و کبد افزایش داده و سبب کاهش تولید متابولیت های مضر پراکسید هیدروژن (H2O2) و مالون دی آلدئید (MDA) می شود.
اسید تانیک همچنین مسیر سیگنالینگ تنظیم کننده استرس اکسیداتیو (مانند Nrf2-Keap1) را فعال کرده و باعث افزایش تولیدآنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی (مانند GSH-Px1، SOD، CAT) می شود.
تانن ها و ایمنی روده
اسید تانیک همچنین می‌تواند از طریق کاهش سطح فاکتورهای پیش‌التهابی (مانند IL-8 و IL-1β) و افزایش سطح عوامل ضدالتهابی (مانند IL-10) التهاب بافتی و آسیب ناشی از عفونت را کاهش دهد. اسید تانیک همچنین با افزایش سطح پروتئین‌های مرتبط با سد روده (مانند ZO-1 و occludin) باعث تقویت اتصالات محکم سلول های روده و تقویت سد دفاعی آن در برابر نفوذ میکروب ها می شود.
تانن ها برعلیه آنتریت نکروتیک
کوکسیدیوز علت اصلی بروز انتریت نکروتیک (Necrotic Enteritis) در طیور است. تانن‌ها و مشتقات آن‌ها دارای اثرات باکتریواستاتیک (مهار رشد باکتری) و باکتریوسیدال (کشتن باکتری‌ها) روی بر روی طیف وسیعی از باکتری های مانند کلستریدیوم پرفرنژنس (Clostridium perfringens)، سالمونلا (Salmonella) و ای کلای (E.coli) هستند. فعالیت ضدباکتریایی تانن ها از طریق: (1) تغییر شکل دیواره سلولی و افزایش نفوذپذیری غشا سلولی باکتری ها، (2) کاهش فعالیت آنزیم‌های میکروبی، (3) محروم کردن باکتری‌های پاتوژن از مواد مغذی ضروری مانند پروتئین‌ها و مواد معدنی (مثلاً آهن)، (4) کاهش بیماری زایی یا پاتوژنیسیته (pathogenicity) باکتری ها و (5) جلوگیری از تشکیل بیوفیلم (Biofilm) توسط باکتری ها انجام می شود.
درمان قطعی کوکسیدیوز
همانطور که گفته شد مشکلات مرتبط با داروهای ضدکوکسیدیوز مانند ایجاد مقاومت های دارویی، به جا ماندن باقیمانده دارویی در گوشت و تخم مرغ، دوره پرهیز از مصرف طولانی و محدودیت مصرف آن ها در گله های تولیدی و از طرفی افزایش تقاضای مصرف کنندگان برای استفاده از محصولات عاری از آنتی بیوتیک، سبب نا کارآمدی این ترکیبات در صنعت پرورش طیور شده است. داروهای ضد کوکسیدیوز گیاهی کوکسی فیت و کوکسی فیت ال حاوی گیاهان جفت بلوط، درمنه خزری و سیر می باشند و می توانند به عنوان جایگزین کامل ضدکوکسیدیوزهای شیمیایی استفاده شوند. تانن موجود در این محصولات از نظر منشا و دوز موثر و ایمن بهینه سازی شده است تا علاوه بر اثرات ضدکوکسیدیوزی اثرات منفی بر سلامت پرنده نداشته باشد. برای اطلاعات بیشتر ضد کوکسیدیوز کوکسی فیت اینجا را کلیک کنید و برای خرید محصول از این قسمت اقدام کنید.
برای اطلاعات بیشتر ضد کوکسیدیوز محلول در آب کوکسی فیت ال اینجا را کلیک کنید.
برای خرید ضدکوکسیدیوز محلول در آب کوکسی فیت ال اینجا را کلیک کنید.
