آرتروز گربه چیست؟
آرتروز، یا بیماری مفصلی تحلیل برنده، یکی از شایع‌ترین بیماری های مفاصل در حیوانات خانگی است و احتمال بروز آن با افزایش سن حیوان، بیشتر می‌شود. از آنجایی که آرتروز بر کیفیت زندگی گربه ها در سنین بالا تاثیر گذاشته و یکی از عوامل اصلی لنگش و مشکلات مفصلی محسوب می شود، بررسی فاکتورهای موثر در بروز، عدم وجود درمان قطعی و روش های مدیریت و پیشگیری از آن، مورد توجه می باشد.
سن، بیماری های عفونی، ضربه و فشار مکرر، ضعف پیش رونده عضلات، چاقی و بیماری های خود ایمنی از علل این بیماری به شمار می روند. در گربه ها ممکن است علائم بیماری را کمی متفاوت تر از سایر حیوانات خانگی ببینیم. بطور مثال ممکن است علامت لنگش کمتر مشاهده شده و بیشتر با تغییر رفتارهایی مانند کاهش تمایل به پریدن از ارتفاع هرچند کم، تغییر در رفتار نظافت، پرخاشگری و ادرار خارج از جعبه خاک، روبرو شویم.
تشخیص آتروز از طریق معاینه ارتوپدی و رادیوگرافی مفصل یا مفاصل درگیر، انجام می شود. پس از تشخیص، می‌توان یک برنامه درمانی جامع و متناسب با وضعیت حیوان، طراحی و اجرا کرد. تخریب تدریجی و در طول زمان غضروف‌های مفاصل که موجب ساییدگی، درد و محدودیت حرکت در مفاصل می گردد را آرتروز می گوییم که یک بیماری تحلیل برنده محسوب می شود. در واقع با گذشت زمان و افزایش سن حیوان، توانایی ترمیم و بازسازی بافتهای غضروفی کاهش می‌یابد و همچنین، آسیب‌ها و فشارهای مکرر بر مفاصل می‌تواند روند تخریب را تسریع کند.
علت آرتروز در گربه چیست؟
- با افزایش سن، احتمال بروز ساییدگی مفصل بیشتر می‌شود. بنابراین سن می تواند اصلی ترین دلیل بروز مشکل باشد. سایر دلایل بروز آرتروز عبارتند از:
- آسیب های مفصلی: شامل آسیب های مزمن مانند پارگی رباط ها، در رفتگی ها (دررفتگی کشکک و پارگی رباط صلیبی) و شکستگی مفاصل در صورتی که به موقع رسیدگی و درمان نشوند، می باشند.
- استعداد ژنتیکی حیوان: برخی از نژادهای گربه بطور ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماری های اسکلتی و مفصلی هستند، مانند نژادهای برمه، مین کون، حبشی و نژاد اسکاتیش.
- اضافه وزن: وزن اضافه حیوان با افزایش فشار بر روی مفاصل باعث سایش و آسیب دیدن غضروف ها می گردد. علاوه بر این چربی‌های اضافی می‌توانند سبب تولید مواد شیمیایی التهابی (سیتوکین‌ها) شده که موجب بروز واکنش های التهابی در بدن حیوان می‌شوند. این التهاب می‌تواند زمینه ای برای تخریب بافتهای مفاصل و افزایش خطر بروز آرتروز باشد.
همچنین ضعف قدرت و استقامت عضلانی در گربه های چاق بدلیل اینکه فعالیت بدنی کمتری دارند، سبب حمایت ضعیف تر آنها از مفاصل شده و احتمال بروز آرتروز را تشدید می کند.
- عوامل عفونی که بطور غیر مستقیم سبب آرتروز می شوند: اصولا این بیماری ها با تضعیف سیستم ایمنی و ایجاد عفونت ثانویه در مفاصل، در صورت عدم درمان به موقع یا مناسب، بطور مزمن موجب صدمه به بافت غضروف مفاصل و بروز آرتروز می شوند و شامل ویروس ایدز گربه (FIV)، ویروس لوسمی گربه (FeLV) و عفونت های باکتریایی مانند بوردتلا و عفونت های ناشی از استافیلوکوک ها، می باشند.
تشخیص آرتروز در گربه
- تشخیص احتمالی بیماری می تواند بر اساس علائم بالینی و تاریخچه ی بیمار صورت بگیرد. مثلا در صورت وجود تاریخچه ضربه به مفاصل یا تصادف حیوان، احتمال وجود آرتروز بالا می رود.
- رادیوگرافی: تغییرات مفصلی از جمله کاهش فضای مفصلی ، تصلب بافت استخوانی و تشکیل زایده ی استخوانی قابل مشاهده اند.
- آرترو سنتز یا نمونه برداری از مایع مفصلی و آنالیز آن: ممکن است آرتروز باعث التهاب غشای مفصلی و نیز تغییرات خیلی خفیف در شفافیت، تعداد سلول ها و رنگ مایع مفصلی شود.
علائم آرتروز در گربه ها
آرتروز بیماری ای است که طی آن غضروف بین مفصلی به مرور زمان تحلیل می رود، بنابراین ممکن است حیوان دچار این عارضه باشد اما علائم بیماری هنوز مشخص نباشند. علایم بالینی در صورت بروز، می توانند بصورت زیر مشاهده شوند:
- در گربه لنگش بطور واضح، کمتر دیده می شود.
- کاهش حجم عضلانی
- التهاب مفاصل که ممکن است با تورم و درد در ناحیه همراه باشد.
- کاهش میزان تحرک حیوان حتی نسبت به انجام فعالیت هایی نظیر پریدن یا بالا رفتن از پله رغبتی نشان نمی دهد.
- تغییر در راه رفتن که بشکل آهسته و سفت ممکن است باشد.
- تغییر در آراستگی. گربه بدلیل احساس درد کمتر به نظافت و تیمار خود پرداخته، ژولیده و نامرتب بنظر میرسد و ریزش موهایش در منزل بیشتر احساس می شود.
- تغییرات رفتاری. بطور مثال گربه ای که همیشه خوش رفتار و آرام بوده، رفتار پرخاشگرانه از خودش نشان می دهد و میلی به نوازش شدن توسط صاحبش ندارد.
- دفع ادرار و مدفوع خارج از ظرف مخصوص
علائم فوق طی تحرک و فعالیت بدنی حیوان، تغییرات آب و هوایی یا عدم فعالیت، ممکن است شدت پیدا کنند.
پیشگیری از آرتروز در گربه
- کنترل وزن: مهمترین قدم، کنترل وزن گربه است که بخصوص با افزایش سن حیوان اهمیت بیشتری می یابد.
- حفظ حجم عضلات با بالا رفتن سن گربه: حفظ حجم عضلات مهم تر می شود و بنابراین به تحرک روزانه با شدت متناسب با شرایط حیوان، برای جلوگیری از تضعیف عضلات، بایستی توجه ویژه شود.
- تغذیه: استفاده از غذای متعادل و مناسب با میزان تحرک و سن حیوان از اقدامات پیشگیری کننده مهم می باشد. برای این منظور می توان از غذاهای آماده مخصوص کاهش وزن گربه ها بهره جست.
درمان آرتروز گربه
متاسفانه درمان قطعی با داروهای خوراکی یا تزریقی برای آرتروز وجود ندارد، چون بافتهای غضروفی بدن بدلیل نداشتن توانایی ترمیم، قابلیت بازسازی خود را ندارند. درمان های آن شامل کنترل های مدیریتی و درمان های جراحی هستند.
کنترل های مدیریتی
- مدیریت درد: بخش مهم مدیریت بیماری آرتروز در گربه ها می باشد که برای این منظور معمولا از داروهای ضد درد و ضدالتهاب غیر استروئیدی استفاده می شود. چنانچه گربه بیماری همزمان کلیوی دارد بایستی در تجویز ضدالتهاب های غیر استروئیدی بخصوص بصورت طولانی مدت، دقت بیشتری لحاظ نمود زیرا ممکن است عوارض جانبی دارو را تشدید نماید.
از آنجا که مصرف دروهای ضد درد و ضدالتهاب غیر استروئیدی در طولانی مدت با عوارض جانبی همراه است و تحمل درد توسط حیوان سبب رفتارهای ناهنجار عصبی می گردد، می توان با استفاده از داروهای آرامبخش گیاهی که فاقد عوارض جانبی در مصرف طولانی مدت هستند مانند نوروکالم، از شدت این علائم کم کرد.
برای اطلاعات بیشتر داروی آرامبخش نوروکالم اینجا را کلیک کنید.
برای خرید داروی آرامبخش نوروکالم اینجا را کلیک کنید.
- مدیریت شرایط محیطی: مانند انسان‌ها، سرما مفاصل گربه را حساس و دردناک‌تر می‌کند، بنابراین آنها به یک فضای استراحت نرم و دور از جریان هوای سرد نیاز دارند. ظرف خاک گربه با لبه کوتاه برای دسترسی راحت تر آنها در نظر گرفته شود .
از آنجا که بالا رفتن از مبلمان برایش دشوار خواهد بود، بهتر است چند پله یا وسایل کمکی برای او قرار دهدید تا بالا رفتن و پایین آمدن را اسان تر کند. همچنین باید خودتان ناخن‌های آنها را کوتاه کنید. اگر آنها به اندازه کافی موهای خود را آراسته نمی کنند، برای جلوگیری از کدر شدن، آنها را بیشتر شانه بزنید.
- مدیریت وزن: اضافه وزن در گربه ها موجب درد والتهاب بیشتر در مفاصل حیوان میگردد و این می تواند باعث پیشرفت آرتریت شود. بنابراین رژیم غذایی و برنامه کاهش وزن گربه خود را با دامپزشک در میان بگذارید.
- ورزش: در کنار کنترل تغذیه ، ورزش می‌تواند از طریق افزایش توده عضلانی، کاهش وزن بدن، حفظ دامنه حرکتی طبیعی مفاصل، و کاهش بدخلقی و بی‌حوصلگی به حیوان کمک کند.
متخصصان توان‌بخشی و فیزیوتراپی دام‌های کوچک می‌توانند در تنطیم برنامه هایی برای ورزش، کاهش وزن، تقویت عضلات، و کنترل درد کمک کنند.
در صورتی که مراجعه منظم به کلینیک امکان‌پذیر نباشد، تمرینات ورزشی خانگی زیر نظر دامپزشک نیز می‌توانند جایگزین شوند. همچنین، بازی‌های منظم و ملایم با صاحب حیوان می تواند به افزایش سطح فعالیت، اصلاح خلق و خوی حیوان، و ارتقای کیفیت زندگی او کمک کند.
- استفاده از مکمل های تغذیه ای استفاده از مکمل‌ها ممکن است در طول زمان موجب راحتی مفاصل شوند. مطالعات نشان داده اند گربه هایی که به مدت بیش از دو هفته اسیدهای چرب امگا-۳، گلوکوزامین و کندروئیتین سولفات دریافت کردند، سطح کلی فعالیت افزایش پیدا کرده، پرش های بلندتر و تعامل بیشتری با صاحب خود نشان داده اند.
درمان های جراحی
در مواردی که آرتروز پیشرفته باشد، با توجه به شرایط سن حیوان و وجود دیگر بیماری های همراه، بعنوان تنها راه حل در نظر گرفته می شود. در موارد شدید آرتروز، تعویض مفصل یکی از راهکارهای موثر است که در حیوانات نیز در برخی کشورها اجرا می‌شود. این روش برای مفاصل آرنج، زانو، شانه و لگن و بخصوص مفصل لگن انجام می‌شود و در ایران نیز اقداماتی در این زمینه در حال انجام است.
اما برخی روش‌های غیر جراحی نوین نیز وجود دارند که می‌توانند پیشرفت آن را به تعویق بیندازند، مانند تزریق سلول‌های بنیادی و استفاده از پی آر پی (پلاسمای غنی از پلاکت). توجه داشته باشید که برای درمان آرتروز از هرگونه خوددرمانی اجتناب کنید زیرا استفاده بیجا از دارو و یا دادن تمرینات نامناسب ورزشی و همچنین رژیم های غذایی سرخود، سبب بدتر شدن آرتروز می شود. در صورت مشاهده علائم بیماری بهتر است سریعا به دامپزشک مراجعه کنید.
بعنوان سخن پایانی باید گفت پیش آگهی آرتروز در حیوانات خانگی نامشخص است و می تواند به سن، شدت بیماری و مفاصل آسیب دیده ، مدیریت مناسب توسط صاحب حیوان و درمان انتخابی بستگی داشته باشد.
آرتروز یکی از مشکلات شایع و جدی مفاصل است که بسیاری از حیوانات خانگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و با توجه به عدم وجود درمان قطعی برای این بیماری، پیشگیری و مدیریت مناسب آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با رعایت نکات مذکور و زیر نظر دامپزشک، می‌توان تا حد زیادی از بروز و پیشرفت آرتروز جلوگیری کرد و کیفیت زندگی حیوانات خانگی را بهبود بخشید.
