در سالهای اخیر پرورش آبزیان به عنوان یکی از مهمترین منابع پروتئین حیوانی توسعه زیادی پیدا کرده است. با گسترش این صنعت مشکلات بهداشتی و بیماریهای عفونی باکتریایی نیز افزایش یافته اند که منجر به کاهش تولید محصولات آبزی پروری شده و خسارات اقتصادی قابل توجهی به مزارع وارد می کند و همینطور سلامت آبزیان، کیفیت محصول نهایی و به دنبال آن سلامت مصرف کنندگان را تحت تاثیر قرار می دهد.
عفونت های باکتریایی باعث افزایش ضریب تبدیل غذایی، کاهش رشد و تلفات گسترده در انواع آبزیان می گردد. آئروموناس هیدروفیلا یکی از معمول ترین باکتری های بیماریزا در محیط های آبی است و یکی از دلایل اصلی تلفات و افزایش هزینه های در مزارع پرورش ماهی است. سرعت انتقال بالا در سیستم های متراکم امروزی و دشواری کنترل بیماری ها در محیط های آبی باعث می شود که این بیماری به عنوان یک بحران جدی اقتصادی و بهداشتی مطرح شود.
آئروموناس چیست
باکتری آئروموناس هیدروفیلا (Aeromonas hydrophila) در بسیاری از محیط های آبی شیرین و نیمه شور به طور طبیعی وجود دارد و جزئی از فلور طبیعی آبزیان در سطح پوست، آبشش و روده ها می باشد. آئروموناس یک باکتری فرصت طلب است و تا زمانیکه شرایط میزبان یا محیط طبیعی باشد مشکلی ایجاد نمی کند ولی تحت شرایطی مثل جمعیت زیاد ماهی ها، تغییرات ناگهانی درجه حرارت آب، حمل و نقل و دستکاری ماهی، کاهش اکسیژن محلول در آب، سوء تغذیه، زخم ها و آسیب های فیزیکی فعال شده و زمینه ساز حمله آئروموناس به ماهی می باشد.
این باکتری از طریق پوست آسیب دیده، آبشش یا دستگاه گوارش وارد بدن ماهی می شود. انواع گونه های ماهی حساس به این بیماری هستند. پس از استقرار باکتری در بدن میزبان شروع به تولید و ترشح فاکتورهای حدت مانند همولیزین، سیتوتوکسین و انتروتوکسین ها ، لیپاز و پروتئاز می کند که باعث ایجاد التهاب، خونریزی داخلی و زخمهای پوستی می گردد. در صورت ورود به جریان خون علایم شدیدتر ایجاد شده و باعث مرگ و میر شدید می گردد. این عوامل حدت به عنوان مکانیسم های دفاعی باکتری جهت بقا نیز مطرح می باشد.
این باکتری دارای تاژک های جانبی می باشد که هم به حرکت باکتری در محیط آبی کمک می کند و هم باعث تشکیل یک لایه چسبناک و محافظتی بنام بیوفیلم می شود. بیوفیلم یکی از ابزارهای دفاعی و بقای باکتری خصوصا در محیط های آبی می باشد. و باعث چسبندگی باکتری به سطوح مختلف، پنهان شدن از سیستم ایمنی و مقاومت به آنتی بیوتیک ها می شود. در برخی موارد غذای آلوده به این باکتری می تواند به انتشار بیماری در میان آبزیان کمک کند.
بیماریزایی آئروموناس هیدروفیلا در انسان
باکتری آئروموناس نه تنها در آبزیان بیماری زا است بلکه در انسان به عنوان یک عامل زئونوز (بیماری مشترک بین انسان و دام) مطرح است که در شرایط خاص خصوصا افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف و افرادی که بطور مداوم با آبزیان در ارتباط هستند بروز می کند. این بیماری معمولا در اثر مصرف آب یا غذای آلوده خصوصا آبزیان خام یا نیم پز و یا تماس زخمهای پوستی با ماهیان آلوده ایجاد می شود. بیماری در انسان به شکل گاستروانتریت با علایم اسهال و تهوع و استفراغ و یا سپتی سمی و همینطور عفونتهای پوستی بروز می کند. با توجه به اهمیت این بیماری در بهداشت عمومی رعایت اصول بهداشتی حائز اهمیت می باشد.
علایم بالینی آئروموناس هیدروفیلا
آئروموناس هیدروفیلا باعث بروز بیماریهای عفونی از جمله سپتی سمی هموراژیک و زخم های پوستی می گردد. علائم بالینی معمولا به صورت تدریجی ظاهر می شود و بسته به شدت عفونت، عوامل استرس زا و مقاومت ماهی در برابر عفونت متغیر است.
شناسایی به موقع علایم اولیه بیماری خصوصا تغییرات رفتاری ظاهری و فیزیولوژیکی در ماهی و میگو اهمیت زیادی در مدیریت مزارع پرورشی دارد.
- خونریزی زیر شکم و اطراف فلس مقعدی، باله ها و اطراف دهان
- کاهش فعالیت و شنای کند در ماهی و میگو
- تورم شکم به دلیل عفونت داخلی
- از دست دادن تعادل و حرکات غیر طبیعی
- زخم های سفید یا قرمز بر روی پوست و باله دمی
- تلفات ناگهانی در موارد شدید
آئروموناس هیدروفیلا باعث بروز تلفات قابل توجه در مزارع پرورش ماهی و میگو می شود. بررسی علایم کالبدگشایی به تشخیص سریع و کنترل به موقع این بیماری کمک می کند. و از بروز خسارات اقتصادی جلوگیری می کند.
- کبد و کلیه متورم و پرخون
- خونریزی های نقطه ای در اندام های داخلی مانند کبد، کلیه، طحال و روده
- تورم هپاتوپانکراس در میگوها
- علائم خارجی مانند تاول، آبسه، پوسته پوسته شدن آبشش و وجود ترشحات در آبشش
- تجمع مایع در حفره شکم
درمان آئروموناس هیدروفیلا
مهمترین اصل در مدیریت بیماریهای باکتریایی پیشگیری است. برای کاهش خطر بروز بیماری آئروموناس هیدروفیلا می توان از اقدامات زیر استفاده کرد:
- حفظ کیفیت آب و مدیریت صحیح تغذیه
- رعایت اصول بهداشتی
- بهبود شرایط محیطی، دوری از استرس و جلوگیری از تراکم ماهی
- نظارت بر سلامت ماهیان و قرنطینه کردن ماهیان بیمار
- استفاده از سین بیوتیک ها (پروبیوتیک+پری بیوتیک) و محرک های سیستم ایمنی ماهی (برای اطلاع از اهیمت مصرف
استفاده بی رویه از آنتی بیوتیک ها و در کنترل عفونت های باکتریایی منجر به بروز مقاومت آنتی بیوتیکی می شود که نه تنها کنترل بیماری را دشوار می کند بلکه تجمع بقایای دارو در ماهی و محیط می تواند برای محیط زیست و مصرف کنندگان خطرناک باشد. از طرفی آنتی بیوتیک ها باکتری های مفید در دستگاه گوارش را از بین می برند.محرک‌های ایمنی گیاهی مانند ایمونوپروپوفیت با افزایش مکانیسم‌های دفاعی غیر اختصاصی، مقاومت ماهی را بهبود می‌بخشند، و رشد آئروموناس هیدروفیلا را سرکوب می کند. محصولات گیاهی طبیعی با اجزای اصلی فعال مانند فلاونوئیدها، آلکالوئیدها، رنگدانه‌ها، ترپنوئیدها، استروئیدها، اسانس‌ها و فنولیک‌ها دارای خواص تحریک‌کننده اشتها، ضد استرس، محرک رشد، تقویت‌کننده ایمنی و ضد میکروبی در ماهی و میگو هستند.استفاده از مکمل های غذایی و افزودنی های تقویتی می تواند به بهبود شرایط ماهی و مقاومت در برابر بیماری ها کمک کند
برای اطلاعات بیشتر پری بیوتیک میتو اینجا کلیک کنید.
برای خرید محصول اینجا کلیک کنید.
پری بیوتیک میتو چون حاوی دکستران پلی ساکارید می باشد ماهی ها این پلی ساکاریدها را به عنوان عوامل خارجی می شناسند. پس از قرار گرفتن در معرض پری بیوتیک، سیستم ایمنی ماهی یک پاسخ التهابی شبیه به یک بیماری ایجاد می‌کند که محافظت عالی در برابر عفونتهای فرصت‌طلب ایجاد می‌کند.
