هفته آگاه سازی مقاومت ضد میکروبی
مقاومت ضد میکروبی و عواقب ناشی از آن مهمترین چالش سلامتی پیش روی جهان است. به همین خاطر با هدف آگاه سازی در زمینه مقاومت های میکروبی و ترویج شیوه های مقابله با آن، هر ساله یک کمپین جهانی در 18 تا 24 نوامبر توسط سازمان های بین المللی برگزار می شود که تحت عنوان هفته جهانی آگاهی از مقاومت میکروبی (The World AMR Awareness Week یا WAAW) شناخته میشود. این کمپین هر ساله یک موضوع را به عنوان هدف اصلی انتخاب میکند. موضوع هفته جهانی آگاهی از مقاومت میکروبی در سال ۲۰۲۴ “آموزش بده، حمایت کن، همین حالا اقدام کن” است. موضوع انتخاب شده امسال جوامع جهانی را فرا می‌خواند تا درباره مقاومت های ضدمیکروبی آموزش دهند، از تعهدات حمایت کنند و اقدامات واقعی برای مقابله با مقاومت میکروبی انجام دهند.
مقاومت میکروبی چیست؟
مقاومت میکروبی یا بهتر است بگوییم مقاومت ضدمیکروبی (AMR) زمانی ایجاد میشود که میکروب هایی مثل باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها دیگر با داروهای ضدمیکروبی یا آنتی بیوتیک ها از بین نمی روند. فاجعه حاصل از این پدیده به راحتی قابل پیش بینی است. فقط کافیست تصور کنید یک عفونت ساده را نتوان درمان کرد؟ نتیجه چیست؟ مزمن و پخش شدن عفونت در بدن و در نهایت مرگ! تخمین زده شده که در آینده ای نزدیک مرگ و میر ناشی از مقاومت ضدمیکروبی بیشتر از مرگ ناشی از سرطان ها خواهد بود.
اما دلایل بروز مقاومت آنتی بیوتیکی چیست؟ راه های مقابله با مقاومت آنتی بیوتیکی چیست و چه کسانی در آن نقش دارند؟ برای پاسخگویی به این سوالات در ادامه با ما همراه باشید.
دلایل بروز مقاومت آنتی بیوتیکی؟
مقاومت ضدمیکروبی در نتیجه استفاده غیر صحیح یا بی رویه از آنتی بیوتیک ها یا ضدمیکروب ها به وجود می آید. میکروب ها با مکانیسم های مولکولی مختلفی سبب غیرفعال کردن اثر دارو (مقاومت دارویی) می شوند. با استفاده نادرست از این ترکیبات میکروب های مقاوم شده فرصت رشد و تکثیر پیدا می کنند و می توانند ژن مقاومت را به سایر میکروب ها نیز منتقل کنند و به همین ترتیب مقاومت میکروبی گسترش پیدا می کند.
آنتی بیوتیک ها فقط در انسان ها مصرف نمی شوند بلکه قسمت عمده استفاده از آن ها در صنعت دامپروری (پرورش دام، طیور، آبزیان، حیوانات خانگی و …) و صنایع کشاورزی است. نکته حائز اهمیت این است که تعدادی از این آنتی بیوتیک ها بین این صنایع مشترک هستند. بیش از 70% آنتی بیوتیک ها مهم پزشکی در صنعت دامپزشکی مورد استفاده قرار می گیرند. از این رو انتشار سویه های مقاوم شده بین صنایع مختلف می تواند سلامت انسان ها و حیوانات را به خطر بیاندازد.
راه درمان مقاومت آنتی بیوتیکی
با توجه به اینکه مقاومت ایجاد شده در میکروب ها از طریق تغییر در ماده ژنتیکی آن ها انجام می شود، سویه های مقاوم شده قابل درمان با آنتی بیوتیک مربوطه نخواهد بود و تنها راه استفاده از آنتی بیوتیک های جدیدتر است. اما این راهکار نیز موثر نخواهد بود چرا که میکروب ها به سرعت در مقابل آنتی بیوتیک های جدید نیز مقاوم شده و آن ها رابی اثر می کنند. پس مهمترین رویکرد در مقابله با مقاومت های ضدمیکروبی پیشگیری از ایجاد سویه های مقاوم است. این هدف با مصرف منطقی و بجای آنتی بیوتیک ها و هم چنین استفاده از جایگزین های مناسب آنتی بیوتیک ها در همه حوزه های پزشکی، دامپزشکی و کشاورزی قابل دستیابی است. از این رو رویکرد جهانی سلامت واحد (One Health) برای مقابله با مقاومت ضدمیکروبی استراتژی های مختلفی را در تمامی این حوزه ها تعیین کرد که در آن دامپزشکان، پزشکان، متخصصان مراقبت های بهداشتی، دانشمندان محیط زیست، و سیاست گذاران برای اجرای استفاده منطقی و مسئولانه از ترکیبات ضد میکروبی، نظارت، و شیوه های نظارت با یکدیگر همکاری می کنند. در سال 2015 نیز برنامه اقدامی جهانی (GAP) با هدف اطمینان از پیشگیری و درمان بیماری‌های عفونی با داروهای تضمین شده و روش صحیح مصرف، با همکاری مشترک سه سازمان بین المللی قانون گذار غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO)، سازمان جهانی بهداشت حیوانات (OIE) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) تصویب شد. در این برنامه از تمامی جوامع و کشورها خواسته شد تا طرح‌های اقدام ملی (National Action Plan) یا NAP خود را برای مقابله با مقاومت های ضدمیکروبی در کشور مشخص کرده و اجرا کنند.
