مقاومت ضدمیکروبی (AMR) و سلامت واحد (One Health)

سلامت واحد  One Health: تعریف و تاریخچه

سلامت واحد یا one health  یک رویکرد واحد در تمامی سطوح منطقه ای، ملی و بین المللی است که هدف آن ایجاد تعادل و بهینه‌سازی در سلامت انسان‌ها، حیوانات و اکوسیستم‌ها است. این رویکرد از این واقعیت نشات گرفته است که سلامت انسان ها، حیوانات و محیط زیست بطور نزدیکی به هم وابسته است. همکاری بین این بخش های مختلف به حفظ و ارتقای سلامت، مدیریت چالش‌های بهداشتی مثل ظهور بیماری‌های عفونی، مقاومت میکروبی (AMR) و امنیت غذایی کمک می‌کند. اگرچه اصطلاح “سلامت واحد” نسبتاً جدید است، این مفهوم از دیرباز شناخته شده بود. از دهه 1800، دانشمندان به شباهت فرآیندهای بیماری در بین حیوانات و انسان‌ها پی برده بودند، اما صنعت پزشکی و دامپزشکی تا قرن بیستم به‌طور جداگانه از هم عمل می‌کردند. اصطلاح زئونوز (zoonosis) یا بیماری های عفونی قابل انتقال بین انسان ها و حیوانات نخستین بار در قرن نوزدهم توسط یکی ار برجسته ترین پزشکان آلمانی بنام رودولف ویرشو (Rudolf Virchow) ابداع شد. رودولف ویرشو همواره تاکید داشت “میان پزشکی انسانی و دامپزشکی مرزی وجود ندارد—و نباید هم باشد. هدف متفاوت است، اما تجربیات به‌دست‌آمده، اساس تمامی پزشکی را تشکیل می‌دهند.”

نحوه انتقال باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک ها بین انسان، حیوان و محیط زیست

اصطلاح پزشکی واحد (one medicine) نخستین بار در سال 1964 توسط یک دامپزشک بنام دکتر کلوین شوآب (Calvin Schwabe) ابداع گردید که به شباهت‌های بین پزشکی انسانی و دامپزشکی و نیاز به همکاری مشترک برای درمان، پیشگیری و کنترل موثر بیماری‌هایی که انسان‌ها و حیوانات را تحت تأثیر قرار می‌دهند، اشاره داشت.

پس از آن در در تاریخ ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۴، سمپوزیوم با عنوان “ساخت پل‌های بین‌رشته‌ای برای سلامت در دنیای جهانی‌شده” توسط انجمن حفاظت از حیات وحش برگزار شد که در آن متخصصان سلامت حوزه انسانی و حیوانی در دانشگاه راکفلر نیویورک گرد هم آمدند. در این سمپوزیوم درباره انتقال بیماری‌ها میان انسان‌ها، حیوانات اهلی و حیات وحش بحث و تبادل نظر شد و ۱۲ اولویت برای مقابله با تهدیدات سلامتی انسان‌ها و حیوانات تعیین شد که به نام “اصول منهتن” (Manhattan Principles) شناخته می‌شوند. این اولویت ها خواستار رویکردی بین‌المللی و بین‌رشته‌ای برای پیشگیری از بیماری‌ها بودند که نهایتا پایه‌گذار مفهوم “سلامت واحد، جهان واحد” شدند.

 سلامت واحد (One Health) و بخش های مختلف آن و عواملی که هر بخش را تحت تاثیر قرار می دهد

 ارتباط مقاومت ضدمیکروبی (AMR) و سلامت واحد (One Health)

مقاومت ضدمیکروبی antimicrobial resistance یا به اختصار AMR یکی از چالش های سلامت جهانی است که به خوبی نقش رویکرد سلامت واحد را آشکار می کند. مقاومت ضدمیکروبی با هر سه بخش سلامت واحد یعنی انسان ها، حیوانات و محیط زیست (کشاورزی) در اتباط است چرا که آنتی بیوتیک ها یا ترکیبات ضدمیکروبی بطور گسترده ای در هر سه بخش مورد استفاده قرار می گیرند. به همین ترتیب میکروب های مقاوم شده می‌توانند به سرعت از طریق تأسیسات بهداشتی، حیوانات، غذا و محیط زیست (خاک و آب) گسترش یابند، که این امر درمان  عفونت‌ها در انسان‌ و حیوانات را با چالش مواجه کرده و خطر شیوع عفونت ها و مرگ و میر را افزایش می‌دهد..

در حال حاضر، شواهد علمی نشان می دهد مصرف بی رویه و نابجای آنتی بیوتیک ها در دامپزشکی منجر به ایجاد سویه های مقاوم باکتری هایی شده که در انسان نیز ایجاد بیماری می کنند که از جمله مهمترین آن ها می توان به ای کلای (E. coli)، سالمونلا (Salmonella)، انتروکوکوس (Enterococcus) و کمپیلوباکتر ها (Campylobacter) اشاره کرد.

نمودار زمانی کشف آنتی بیوتیک ها نسبت به سال ایجاد مقاومت دارویی در مقابل آنها

رویکرد سلامت واحد در مقابله با مقاومت ضدمیکروبی (AMR)

استراتژی‌های کلیدی برای مقابله با مقاومت ضدمیکروبی از دیدگاه سلامت واحد شامل:

1. ایجاد کمپین جهانی برای آگاهی‌بخشی: یک کمپین برای آموزش جامعه درباره آسیب‌های ناشی از مصرف بیش‌ازحد و نادرست ضد‌میکروب‌ها یا آنتی بیوتیک ها راه‌اندازی شود. این موضوع می تواند بطور موثری در کاهش تعداد آنتی بیوتیک های تجویز شده نقش داشته باشد.
2. بهبود اقدامات بهداشتی: با بهبود سیستم‌های بهداشتی و استانداردهای زندگی، می‌توان به‌طور قابل توجهی نیاز به ترکیبات ضد ‌میکروبی را کاهش داد که بدنبال آن خطر ایجاد سویه‌های مقاوم جدید نیز کاهش می یابد.
3. کاهش استفاده غیرضروری از ترکیبات ضدمیکروبی در کشاورزی: استفاده از آنتی‌ بیوتیک ها در کشاورزی باعث انتشار آن‌ها به محیط زیست می شود از این رو استفاده غیر ضروری از آن ها باید کاهش یابد. بیشترین مقدار آنتی بیوتیک ها و ترکیبات ضدمیکروبی در بخش کشاورزی و دامپروری مصرف می‌شود. استفاده از آنتی‌ بیوتیک ها به‌ عنوان پیشگیری و محرک رشد غیرضروری تلقی شده و نباید مصرف شوند. این نکته مهم نیز قابل ذکر است که حیوانات درصد قابل توجهی از آنتی‌ بیوتیک ها را (۷۵% تا ۹۰%) بدون متابولیزه شدن دفع کرده و به محیط زیست منتقل می‌ کنند.
4. بهبود نظارت جهانی بر مقاومت دارویی: جامعه پزشکی و علمی نیاز به درک واضحی از اطلاعات پیشین و داده‌های فعلی در مورد مقاومت ضدمیکروبی(AMR) دارد تا بتواند مکانیسم‌های جدید ایجاد مقاومت دارویی را شناسایی کرده و تهدیدات آینده را پیش‌بینی کند که این موضوع نیاز به درک بهتری از سه حوزه 1) مصرف آنتی‌بیوتیک در انسان‌ها و حیوانات 2) نرخ‌های کنونی مقاومت به آنتی‌بیوتیک و 3) درک بهتر مکانیسم های مقاومت ضدمیکروبی دارد.

1. ترویج تشخیص‌های بالینی جدید و سریع: تشخیص‌های نادرست در بیمارستان‌های عمومی یا خصوصی منجر به تجویز آنتی‌بیوتیک‌های غیرضروری می‌شود. توسعه آزمایش‌ها و روش های تشخیصی سریع و دقیق به پزشکان این امکان را می‌دهد که آنتی بیوتیک ‌ها را فقط برای بیمارانی که به آن‌ها نیاز دارند تجویز کنند.
2. توسعه و ترویج استفاده از واکسن‌ها و جایگزین‌ها: طراحی واکسن‌ها برای باکتری‌های مقاومی که عفونت‌های جدی ایجاد می کنند میتواند تعداد بیمارانی که نیاز به درمان با آنتی بیوتیک دارند را کاهش دهد. جایگزین هایی مانند پروبیوتیک ها، پری بیوتیک ها، فیتوکمیکال ها، فاژها، آنتی بادی ها نیز میتواند سبب کاهش مصرف آنتی بیوتیک ها شود.
3. افزایش تعداد افراد فعال در زمینه بیماری‌های عفونی: مقابله با مقاومت ضدمیکروبی نیاز به متخصصان ماهری مانند میکروبیولوژیست‌ها، داروسازان، متخصصان بیماری‌های عفونی، پرستاران، دامپزشکان و اپیدمیولوژیست‌ها دارد. کشورهای باید در آموزش این منابع انسانی سرمایه‌گذاری کنند.
4. ایجاد یک صندوق نوآوری جهانی برای تحقیق درمان‌های جدید: نیاز به حمایت و سرمایه‌گذاری‌های عمومی و خصوصی بیشتر برای تحقیق در زمینه کشف دارو برای توسعه درمان‌های جدید وجود دارد.
5. ایجاد مشوق‌های بهتر برای سرمایه‌گذاری در داروهای جدید و بهبود داروهای موجود: توسعه آنتی‌ بیوتیک های جدید برای شرکت‌های دارویی جذاب نیست، چرا که هنوز آنتی‌ بیوتیک های نسبتاً مؤثری در بازار وجود دارد که البته این موضوع در هر کشور بسته به وضعیت مصرف آنتی بیوتیک ها در آن کشور متغیر است..

جهت اطلاع از خبر تولید اولین آنتی بیوتیک گیاهی در دنیا اینجا راکلیک کنید

10. ایجاد یک ائتلاف جهانی برای اقدام واقعی علیه مقاومت ضدمیکروبی AMR: برای پیشرفت‌های قابل توجه در مبارزه با مقاومت های ضدمیکروبی اقدام جهانی واقعی ضروری است. مبارزه با مقاومت های ضدمیکروبی باید در دستور کار قوانین بین‌المللی قرار بگیرد.