مقاومت ضدمیکروبی; نقش دامپزشکی

مقاومت ضدمیکروبی (AMR)

هفته آگاهی جهانی درباره مقاومت ضد میکروبی (WAAW) هر ساله از 18 تا 24 نوامبر برگزار می گردد. این رویداد با هدف آگاه سازی عموم از مقاومت های ضدمیکروبی (AMR) و ترویج روش های پیشگیری و کنترل آن برگزار می گردد. پیش از کشف اولین آنتی بیوتیک (پنی‌سیلین) توسط الکساندر فلمینگ در سال 1928، حتی ایجاد عفونت‌های ساده مانند زخم های ناشی از بریدگی‌های جزئی می‌توانست منجر به عفونت خون (سپتیسمی) یا مرگ شود. با این حال، امروزه این داروهای نجات‌دهنده به دلیل مصرف نادرست و بی‌رویه در حال از دست دادن اثربخشی خود هستند. این پدیده که به مقاومت ضد میکروبی (AMR) شناخته می‌شود، می‌تواند در جمعیت‌های حیوانی، انسانی یا گیاهی ایجاد شود و تهدیدی برای سلامت همه آن ها باشد.

مقاومت ضدمیکروبی و سلامت حیوانات

همانند انسان ها، آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان بیماری‌های عفونی حیوانات نیز بکار می روند به شکلی که بیش از 70% از آنتی بیوتیک های مهم تولیدی دنیا در حیوانات مورد استفاده قرار می گیرند. افزایش مقاومت در عوامل بیماری‌زای دامپزشکی می‌تواند سلامت و رفاه حیوانات و افرادی که برای معیشت خود به آن‌ها وابسته هستند یا محصولات حیوانات را مصرف می کنند را به خطر بیندازد.

 20 نوامبر در این هفته به نقش صنعت دامپزشکی در مقاومت های ضدمیکروبی اختصاص داده شده است. 20 نوامبر امسال (2024) سازمان جهانی بهداشت حیوانات (WOAH) گزارش جدیدی با عنوان «به سوی آینده‌ای سالم‌تر برای همه: پیشرفت در سلامت حیوانات برای مهار مقاومت ضد میکروبی» منتشر کرد که با مشارکت بیش از 20 کشور عضو آن تهیه شده است.

این گزارش به نقش بخش سلامت حیوانات در مقاومت ضد میکروبی (AMR) در سال‌های اخیر پرداخته است، و موفقیت‌ها و پیشرفت‌های قابل توجهی که در سراسر جهان حاصل شده را برجسته می‌کند و همچنان بر ضرورت ادامه اقدامات، سرمایه‌گذاری و همکاری تاکید دارد. طی دهه‌ها، سازمان جهانی بهداشت حیوانات (WOAH) با اعضای خود، شرکای “سلامت واحد” (One Health)، دامپزشکان، دانشگاهیان، صنعت و سایر ذی‌نفعان مرتبط همکاری کرده تا آگاهی در مورد مقاومت ضدمیکروبی (AMR) را افزایش دهد و بر آن نظارت داشته باشد. 25 سال از زمانی که مجمع جهانی نمایندگان WOAH قطعنامه‌ای را برای تدوین نخستین دستورالعمل‌ها در مورد مقاومت ضدمیکروبی در بخش سلامت حیوانات تصویب کردند می گذرد و از آن زمان تاکنون نقاط عطف بسیاری به دست آمده است. به عنوان مثال اتحادیه اروپا ک متعهد شده است فروش کلی ضد میکروب‌ها مورد استفاده برای پرورش حیوانات و آبزیان را تا سال 2030 به نصف کاهش دهد، که نیمی از این هدف تا سال 2022 محقق شده است. به عنوان مثالی دیگر انجمن جهانی پرورش سالمون (International Salmon Farming Association) نشان دادند که کشور نروژ از مصرف ترکیبات ضدمیکروب در سالمون و قزل‌آلا رنگین‌کمان را از 50 تن در سال 1987 به 300 کیلوگرم در حال حاضر کاهش دادند در حالی که تولید آن ها از 50,000 تن به 1,700,000 تن افزایش یافته است.

بخش سلامت حیوانات همواره چالش مقاومت ضد میکروبی (AMR) را شناسایی کرده و از تلاش‌ها برای مقابله آن حمایت کرده است. خلاصه ای از نکات کلیدی روند این چند دهه شامل در ادامه آورده شده:

1952: WOAH اولین قطعنامه خود را تصویب کرد که در آن نیاز به استفاده محتاطانه از ضد میکروب‌ها برای جلوگیری از مقاومت به رسمیت شناخته شده و اصول اولیه «مدیریت ضد میکروبی» تعریف شد.

1999: اعضای WOAH با توسعه دستورالعمل‌های جهانی برای مقاومت ضد میکروبی (AMR) در حیوانات موافقت کردند.

2006: اولین فهرست “عوامل ضدمیکروبی با اهیمت دامپزشکی” توسط اعضای WOAH تصویب شد.

2010-2009: قطعنامه شماره 25 در مجمع جهانی نمایندگان در سال 2009 تصویب شد که خواستار انتصاب نقاط کانونی توسط هر عضو برای پیشبرد استانداردها و بهترین شیوه‌های AMR بود. در همان زمان OIE و WHO و FAO به طور رسمی موافقت کردند که با یکدیگر همکاری «سه‌جانبه» داشته باشند.

2015: مجمع جهانی نمایندگان در قطعنامه شماره 26 توافق کرد که یک سیستم ملی رسمی هماهنگ، بر اساس استانداردهای OIE، برای نظارت بر مقاومت ضد میکروبی و جمع‌آوری داده‌ها در مورد استفاده از داروهای ضد میکروبی در حیوانات ایجاد کند و به طور فعال در توسعه پایگاه داده جهانی ANIMUSE که امروز به WOAH تعلق دارد، شرکت نماید.

2016: نمایندگان WOAH متعهد می شوند که به تعهدات خود تحت برنامه اقدام جهانی (GAP) برای مقابله با مقاومت ضدیکروبی عمل کنند، در حالی که WOAH در سال 2016 نخستین «استراتژی جهانی AMR و استفاده محتاطانه از ضد میکروب‌ها» را برای سلامت حیوانات آغاز می‌کند.

2024: 183 نماینده WOAH به طور یکپارچه فصل 6.10 از قانون بهداشت حیوانات زمینی را تصویب کردند و دامنه آن را به حیوانات خانگی و نگرانی‌های محیطی گسترش دادند. تمامی اقدامات برای حفظ سلامت حیوانات، مانند پیشگیری از بیماری‌های عفونی، به کاهش نیاز استفاده از داروهای ضد میکروبی در حیوانات کمک می‌کند و بدین ترتیب خطر توسعه و گسترش مقاومت ضدمیکروبی کاهش می یابد.

پیشگیری موثرترین راهبرد و اصل اساسی در مدیریت برای حفظ کارایی ضدمیکروب‌ها است. ابزارها و روش‌هایی مانند اقدامات امنیت زیستی، واکسیناسیون، تغذیه، استفاده از جایگزین های مناسب و آموزش شیوه‌های مدیریت صحیح دامداری به پرورش‌دهندگان و صاحبان حیوانات کمک می‌کنند تا نیاز به استفاده از ضدمیکروب‌ها را کاهش دهند، احتمال توسعه مقاومت را به حداقل برسانند و حیوانات خود را سالم نگه دارند.

همچنان ادامه نظارت، سرمایه‌گذاری و همکاری بین‌بخشی برای اطمینان از حفظ و گسترش دستاوردها علیه مقاومت ضدمیکروبی ضروری است.