ضد کوکسیدیوز چیست؟
به دارو هایی که برای جلوگیری و درمان بیماری کوکسیدیوز در طیور، دام و حیوانات دیگر استفاده می شود داروی ضد کوکسیدیوز می گویند. داروهای ضد کوکسیدیوز به دو دسته شیمیایی و گیاهی تقسیم می شوند. از آنجا که داروهای شیمیایی ضد کوکسیدیوز در تولید طیور ارگانیک استفاده نمی شود، باید از روش های جایگزین برای کنترل این بیماری استفاده شود. داروی گیاهی ضد کوکسیدیوز مزایای بیشتری نسبت به داروهای شیمیایی دارند. ضد کوکسیدیوزهای گیاهی مقاومت دارویی در انگل ایجاد نمی کنند و باعث مسمومیت و اثرات جانبی منفی نمی شوند. این داروها دوره پرهیز از مصرف در دام هایی که تولیدات آن ها به مصرف انسان میرسند ندارند و به همین دلیل در صنعت دامپروری گله را تا آخرین روز پرورش از تلفات ناگهانی محافظت میکنند.
برای اطلاعات بیشتر ضد کوکسیدیوز کوکسی فیت اینجا را کلیک کنید و برای خرید محصول از این قسمت اقدام کنید.
بیماری کوکسیدیوز
کوکسیدیوز یک بیماری انگلی است که توسط انگلهای تکسلولی به نام کوکسیدیا ایجاد میشود. این انگلها معمولاً دستگاه گوارش را آلوده میکنند و میتوانند طیف وسیعی از حیوانات از جمله طیور، دام و حیوانات خانگی مانند سگ و گربه را تحت تأثیر قرار دهند. حیوان با بلعیدن اووسیستهای انگل در محیط (مانند خاک، آب، خوراک یا مدفوع) دچار بیماری میشود. شرایط محیطی مرطوب و گرم رشد این انگل را تسریع میکند.
این بیماری به شدت در مرغداری هایی که تعداد زیادی مرغ و خروس نگه داری می کنند شایع است. کوکسیدیوز از جمله زیان بار ترین بیماری های رایج در صنعت طیور است. سالیانه بیش از 3 میلیارد دلار خسارات مالی ناشی از کوکسیدیوز در گله های طیور سراسر دنیا مشاهده می شود. گونه های مختلف انگل تک یاخته آیمریا این بیماری را ایجاد می کنند و روده طیوری از جمله مرغ، بوقلمون و کبوتر را درگیر می کند. بیماری زا ترین گونه آیمریا، آیمریا تنلا است که باعث تلفات بالا و ضایعات خون ریزی دهنده در حیوانات می شود. این بیماری نه تنها در طیور گوشتی بلکه در طیور تخم گذار نیز می تواند علائم خود (اسهال، کاهش وزن و کاهش تولید) را نشان دهد. در طیور تخم گذار این بیماری انگلی می تواند باعث کاهش تولید تخم مرغ شود. این بیماری باعث بروز اسهال و مدفوع خونی در مرغ می شود.
کوکسیدیوز در طیور: این بیماری سالانه بیش از 14 میلیارد دلار خسارت به صنعت پرورش طیور و مرغداری ها وارد می کند. هزینه های پیشگیری و درمان این بیماری و همچنین افت تولید و عملکرد این حیوانات چالش بزرگی برای صنعت مرغ و تخم مرغ در جهان است.
کوکسیدیوز در بوقلمون: این بیماری سلول های مخاط روده بوقلمون را آلوده کرده ور در آنها عفونت گوارشی ایجاد می کند.
کوکسیدیوز کبوتر: انگل های مختلفی از جمله کوکسیدیا و تریکوموناس در کبوتر ها شایع هستند. این انگل ها باعث کاهش وزن، اسهال و ضعف در این پرنده می شود.
کوکسیدیوز در گوسفند: این بیماری با اثرات مخرب خود می تواند تولید یک گله را به صورت دائمی کم کند و خسارت های غیر قابل جبران به دامدار وارد کند.
کوکسیدیوز در گوساله: این بیماری رتبه ی پنجمین بیماری مهم در گله های گاو از نظر ضرر اقتصادی را داراست. انگل ها از طریق تماس با فضولات آلوده و همچنین آب و غذای آلوده وارد بدن دام می شوند. این بیماری باعث کاهش راندمان گله و خسارت به دامدار میشود.
کوکسیدیوز در گربه: گونه های متعددی از کوکسیدیا وجود دارد که می تواند گربه را آلوده کند. دو گونه از رایج ترین گونه ها در گربه ها Isospora felis و Isospora rivolta هستند. کوکسیدیا انگل های میکروسکوپی هستند که در روده به وجود می آیند. شایع ترین علامت بالینی آن اسهال آبکی همراه با مخاط یا خون است.
کوکسیدیوز در انسان: ابتلا به این بیماری در انسان ها نادر است. کوکسیدیوز انسانی عمدتاً توسط توکسوپلاسما گوندی ایجاد می شود که اغلب توسط گربه ها یا سگ های آلوده به انسان منتقل می شود و منجر به بیماری معروف به توکسوپلاسموز می شود.
علائم کوکسیدیوز
این بیماری انگلی به سرعت ایجاد می شود و دوره نهفتگی آن 4 تا 8 روز است. علائم ممکن است به تدریج ایجاد شوند یا به طور ناگهانی ظاهر شوند. این غیرمعمول نیست که یک جوجه یک روز خوب به نظر برسد و روز دیگری به شدت بیمار شود یا حتی بمیرد.
شایع ترین علامت این بیماری خون یا مخاط در مدفوع مرغ است. با این حال، مدفوع مرغ قرمز همیشه نشان دهنده کوکسیدیوز نیست. تنها راه برای تشخیص اینکه آیا مدفوع نشان دهنده طیور و دام آلوده است یا خیر، آزمایش مدفوع توسط دامپزشک است.
علائم کوکسیدیوز در طیور:
- اسهال خونی یا آبکی (در موارد حاد)
- کاهش اشتها
- کاهش وزن و رشد کند در جوجهها
- کاهش تولید تخممرغ در مرغهای تخمگذار
- ضعف عمومی و بیحالی
علائم کوکسیدیوز در دام:
- اسهال شدید، گاهی همراه با خون
- بیحالی و ضعف
- کاهش وزن و رشد
- کاهش تولید شیر در دامهای شیری
علائم کوکسیدیوز در حیوانات خانگی (سگ و گربه)
- اسهال (گاهی خونی)
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
- استفراغ (در موارد شدید)
درمان کوکسیدیوز
برای درمان قطعی کوکسیدیوز نباید تنها به داروهای شیمیایی اتکا کنیم زیرا میتواند عوارض جانبی داشته باشد. استفاده از این داروها به عنوان پیشگیری و محرک رشد در اتحادیه اروپا ممنوع شده است. تغذیه مناسب و استفاده از مکمل های و دارو های گیاهی از روش های رایج دیگر مبارزه با این بیماری در طیور می باشد. خوشبختانه کوکسیدیوز در صورت تشخیص زودهنگام قابل درمان است. همه طیور در گله برای مهار شیوع بیماری باید درمان شوند. داروهایی که از جذب و تکثیر انگل در بدن حیوانات جلوگیری می کنند به عنوان راهکاری برای درمان استفاده می شوند.
به دلیل گسترش مقاومت های دارویی و نگرانیهای ناشی از باقیماندههای شیمیایی در تولیدات دام و طیور، استفاده از گیاهان دارویی به عنوان جایگزین طبیعی مورد توجه قرار گرفته است. گیاهانی مانند سیر، درمنه و بلوط به دلیل ترکیبات فعال موجود در خود می توانند با مهار رشد و از بین بردن مستقیم انگل، تقویت سیستم ایمنی و محافظت از مخاط روده، اثرات ضدکوکسیدیایی نشان دهند. این رویکرد نه تنها ایمنتر و اقتصادیتر است، بلکه خطر توسعه مقاومت دارویی را کاهش میدهد. با این حال، فرمولاسیون دقیق و تعیین دوزهای مناسب برای بهرهوری بهینه ضروری است.
بلوط (Oak): بلوط دارای ماده موثره تانن است که سبب از بین رفتن انگل های مسبب کوکسیدیوز می شود.
سیر (Garlic): اثر ضد کوکسیدیوز سیر امروزه ثابت شده است. سیر با خواص ضد انگل فوق العاده ای که دارد از بروز این بیماری جلوگیری می کند. ترکیبات حاوی گوگرد مانند آجوئن و تیوسولفینات در سیر باعث از بین رفتن یکپارچگی سلولی انگل ها می شود.
آرتمیزیا آنوآ (Artemisia annua): درمنه خزری یا آرتمیزیا آنوآ از جمله گیاهان با خاصین ضدانگلی شناخته شده است که به دلیل ترکیب آرتمیزینین موجود در آن است.
دارو های ضد کوکسیدیوز
همانطور که اشاره شد داورهای ضد کوکسیدیوز به دو دسته شیمیایی و گیاهی تقسم بندی می شوند و داروهای شیمیایی ضد کوکسیدیوز خود دو نوع می باشند که شامل:
- داروهای شیمیایی یا سنتتیک: شامل ترکیباتی مانند آمپرولیوم، لاسالوسید و سالینومایسین که از طریق مهار رشد انگلهای آیمریا در دستگاه گوارش عمل میکنند.
- داروهای یونوفور: مانند موننسین و ناراسین که با اختلال در تعادل یونی انگل باعث از بین رفتن آن میشوند.
- کوکسی فیت: این ضد کوکسیدیوز گیاهی بر پایه ترکیبات گیاهی بوده به صورت پودر و مایع برای دام و طیور قابل استفاده است.
برای اطلاعات بیشتر راجع به کوکسی فیت ال اینجا را کلیک کنید
برای خرید کوکسی فیت ال اینجا را کلیک کنید
داروهای شیمیایی ضد کوکسیدیوز، با مشکلات متعددی همراه هستند. استفاده طولانیمدت از این داروها منجر به توسعه مقاومت دارویی در انگلها شده و کارایی آنها را کاهش میدهد. همچنین، باقیماندههای دارویی در محصولات دامی مانند گوشت و تخممرغ، خطرات بهداشتی برای مصرفکنندگان ایجاد میکند. از طرفی، این داروها ممکن است عوارض جانبی نظیر کاهش رشد و تولید در طیور داشته باشند و هزینه بالای آنها برای پرورشدهندگان چالشبرانگیز است. علاوه بر این، دفع بقایای دارویی در محیط میتواند آلودگی زیستمحیطی و آسیب به اکوسیستمها را به دنبال داشته باشد.